Το μεταναστευτικό ζήτημα στην Ελλάδα: Προτάσεις για την αντιμετώπισή του. Του Ζ.Δοξαστάκη

Το προσφυγικό και το μεταναστευτικό ζήτημα αποτελούν συχνά, αλλά διαφορετικά φαινόμενα, που ανά τους αιώνες εμφανίζονται με πολλές διακυμάνσεις και διάφορες εκφάνσεις. Η χώρα μας, σήμερα, δέχεται μία γεωπολιτική επίθεση. Αθρόες ροές προσφύγων , μεταναστών και λαθρομεταναστών συγκεντρώνονται στα ανατολικά σύνορα της χώρας 
μας , τα νησιά του Αιγαίου. Είναι γνωστές  οι εικόνες και οι συνθήκες διαβίωσης όλων αυτών των ανθρώπων στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης που έχουν στηθεί στην παραμεθόριο, πολλές φορές χωρίς προδιαγραφές και οργάνωση, κάτω από την πίεση των επιτακτικών αναγκών.

Στα νησιά του Αιγαίου έχει συγκεντρωθεί πολύς πληθυσμός. Μετά την  την κρίση του 2015, που χαρακτηριζόταν από αθρόες ροές προσφύγων και μεταναστών,με την υπογραφή  της συμφωνίας ΕΕ και Τουρκίας για την συγκράτηση του πληθυσμού στα εδάφη της, μετριάστηκε το πρόβλημα. Το τελευταίο,όμως, δίμηνο άρχισαν πάλι να καταγράφονται σημαντικές ροές, μεταναστών  από το Αφγανιστάν , το Πακιστάν, την Υποσαχάρια Αφρική , τη Σομαλία και το Κονγκό στο Βορειονατολικό Αιγαίο.

Πριν αναφερθούμε στους λόγους των μεταναστευτικών ροών στην Ελλάδα, κρίνω σκόπιμο να αποσαφηνίσω τους όρους πρόσφυγας και μετανάστης, έννοιες  διαφορετικές και όχι ταυτόσημες, για τις οποίες , κατά κόρο, γίνεται σύγχυση από πολύ κόσμο.
Πρόσφυγας , κατά τη Σύμβαση της Γενεύης , είναι κάθε πρόσωπο, το οποίο , επειδή έχει δικαιολογημένο φόβο διωγμού λόγω φυλής, θρησκείας, εθνικής προέλευσης , πολιτικών πεποιθήσεων ή συμμετοχής σε ορισμένη κοινωνική ομάδα, βρίσκεται έξω από τη χώρα της υπηκοότητάς του και δεν μπορεί, ή εξαιτίας αυτού του φόβου, δεν θέλει να προσφύγει στην προστασία της χώρας αυτής.

Κατά την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ μετανάστες είναι τα πρόσωπα που για λόγους διαφορετικούς από εκείνους που αναφέρονται στον ορισμό του πρόσφυγα, εγκαταλείπουν οικειοθελώς τη χώρα με σκοπό να εγκατασταθούν αλλού. Ο μετανάστης μπορεί να είναι νόμιμος ή παράνομος( λαθρομετανάστης). Ο μετανάστης μπορεί να μετεγκαθίσταται στην ίδια του τη χώρα( πχ σε άλλη πόλη), είτε σε κάποια άλλη χώρα( αυτό συμβαίνει συνήθως). Οι λόγοι της μετανάστευσης μπορεί να είναι πολιτικοί ή οικονομικοί. 

Επανερχόμενοι τώρα, στους λόγους ύπαρξης υψηλών μεταναστευτικών ροών στην Ελλάδα, μεταξύ αυτών μπορούμε να αναφέρουμε:
• Τη γεωγραφική της θέση.
• Τη δυσκολία αυστηρής φύλαξης των θαλασσίων συνόρων της.
• Το γεγονός ότι αποτελεί  σταυροδρόμι δύο Ηπείρων.
• Το χαλαρό θεσμικό πλαίσιο.
• Ο εκτεταμένος αγροτικός τομέας της προσφέρει ευκαιρίες απασχόλησης. 

Η σημερινή Κυβέρνηση, που προέκυψε από τις εθνικές εκλογές της 7ης Ιουλίου 2019, προσπαθεί να διαχειριστεί αυτό το σοβαρό πρόβλημα με ένα ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης και τη θεσμοθέτηση αποτελεσματικού θεσμικού πλαισίου, που θα θωρακίζουν τα σύνορα της  πατρίδας μας, θα επιτρέπουν τη γρήγορη και δίκαιη εξέταση των πολλών εκκρεμούντων αιτήσεων χορήγησης ασύλου, την επαναπροώθηση των ατόμων που δεν τους χορηγείται άσυλο, την αντιμετώπιση του κινδύνου εκδήλωσης και εξάπλωσης σοβαρών νοσημάτων και την υλοποίηση του σχεδίου της Κυβέρνησης μετεγκατάστασης μεταναστών από τα νησιά του Αιγαίου στην ενδοχώρα της ελληνικής επικράτειας ,για την αντιμετώπιση της εκρηκτικής κατάστασης που έχει διαμορφωθεί στο χώρο αυτό με την υπερσυγκέντρωση μεγάλου αριθμού ανθρώπων και λόγω του επερχόμενου χειμώνα.

Στο τελευταίο Υπουργικό Συμβούλιο , ο αρμόδιος υπουργός Προστασίας του Πολίτη αναφέρθηκε στις γενικές γραμμές του υπό κατάθεση νομοσχεδίου για τη νέα μεταναστευτική πολιτική και τη διαδικασία χορήγησης ασύλου, ενώ ο Πρωθυπουργός στη Βουλή, σε διαδικασία απάντησης επίκαιρης ερώτησης, αναφέρθηκε στις γενικές αρχές  αντιμετώπισης αυτού του σοβαρού εθνικού προβλήματος.

Σήμερα είναι παραδεκτό από όλες τις πλευρές , ότι η μεταναστευτική πολιτική της χώρας μας, πρέπει να είναι σύγχρονη, αποτελεσματική, ολοκληρωμένη και σύμφωνη με τις Διεθνείς Συμβάσεις και το Ευρωπαϊκό  και Εθνικό Δίκαιο. Αντί ιδεοληψίες και ιδεοληπτική χαλαρότητα, που βιώσαμε στο πρόσφατο παρελθόν, να πάμε  σε ένα νέο μοντέλο που με δημοκρατική ευθύνη και αυαισθησία θα ενισχύσει τους ελέγχους , πάντα με σεβασμό και ασφάλεια στα ανθρώπινα δικαιώματα, προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια των πολιτών. Αντί να παρακολουθούμε απαθείς και αδιάφοροι την ανώφελη αντιπαράθεση που εκτυλίσσεται  μεταξύ αφενός αυτών που προτείνουν το άνοιγμα των συνόρων και την αθρόα και ελεύθερη  είσοδο των μεταναστών και αφετέρου εκείνων που προτείνουν την αυστηρή επιτήρηση σε κλειστούς και ελεγχόμενους χώρους των μεταναστών , τη δημιουργία γκέτο και την όρθωςη φρακτών και την επαναπροώθησή τους, προτείνω να σκύψουμε με τη δέουσα προσοχή στο πρόβλημα και να καταθέσουμε συγκεκριμένες προτάσεις για την αντιμετώπισή του.

Προς την κατεύθυνση αυτή , καταθέτω παρακάτω τις προτάσεις μου για διαβούλευση και προβληματισμό μεταξύ των αρμόδιων πολιτειακών οργάνων  και της κοινωνίας.
• Άμεση  διεθνοποίηση του μεταναστευτικού ζητήματος και διαμόρφωση ενιαίας και αποτελεσματικής εθνικής πολιτικής, που θα εξειδικεύει και θα συγκεκριμενοποιεί την εγκεκριμένη και κοινά αποδεκτή από όλα τα κράτη μέλη Ευρωπαϊκή πολιτική.
• Επανεξέταση και  διαμόρφωση νέας συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης- Τουρκίας και ρητή επιβεβαίωση υλοποίησης  αυτής της συνεργασίας και από τα δύο μέρη.
• Βελτίωση της ατελούς λειτουργίας του μηχανισμού απόδοσης ασύλου. Υιοθέτηση κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου. Τροποποίηση της συνθήκης του Δουβλίνου ΙΙ.
• Οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής  Ένωσης στον τομέα των συνοριακών ελέγχων , του ασύλου και της μετανάστευσης , καθώς και η εφαρμογή τους, να διέπονται από τις αρχές της αλληλεγγύης και της δίκαιης κατανομής ευθυνών μεταξύ των κρατών μελών , όπως ορίζει η απόφαση 2015/1601 του Συμβουλίου Ευρωπαϊκής Ένωσης.
• Αποτελεσματική φύλαξη των συνόρων της χώρας μας.
• Ενιαία έκφραση της πολιτικής της Κυβέρνησης για το μεταναστευτικό ζήτημα. Το τελευταίο διάστημα επιχειρήθηκε, σε επίπεδο Υπουργών, να σχηματοποιηθούν δύο απόψεις, αλλά με άμεση παρέμβαση του Πρωθυπουργού απεφεύχθη αυτή η προσπάθεια.
• Συνεννόηση της Κυβέρνησης με την τοπική αυτοδιοίκηση. Οι περιφέρειες και οι δήμοι πρέπει να είναι ισότιμοι συνομιλητές και να συμμετέχουν με συγκεκριμένο ρόλο στο σχεδιασμό και την υλοποίηση πολιτικών για το μεταναστευτικό ζήτημα. Να μην αιφνιδιάζονται και απλώς να καλούνται να υλοποιήσουν πολιτικές  που έχουν αποφασισθεί εν αγνοία τους.  Να δεσμευτούν και να διατεθούν επαρκείς πόροι από το Ταμείο Ευρωπαϊκού Ασύλου.
• Για την αντιμετώπιση των πρωτοφανών μεταναστευτικών ροών στη Μεσόγειο πρέπει να τηρηθεί αυστηρά η ασφαλής πορεία > μετεγκατάσταση/ επανεγκατάσταση, επιστροφή/επανεισδοχή/ ένταξη και συνεργασία με τις χώρες προέλευσης των μεταναστών.
• Διασφάλιση της προστασίας των ανηλίκων και ασυνόδευτων μεταναστών , με αυστηρή εφαρμογή της Διεθνούς Σύμβασης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
Η ελληνική κοινωνία πρέπει να αντιληφθεί,  ότι καλούμαστε να συζητήσουμε το σοβαρό μεταναστευτικό ζήτημα κάτω από συνθήκες κρίσης και έξαρσης και όχι κανονικότητας. Το μεταναστευτικό ζήτημα μας αφορά όλους. Το κράτος πρέπει να πάρει την κατάσταση στα χέρια του, να σχεδιάσει και να υλοποιήσει ένα ολοκληρωμένο στρατηγικό σχέδιο για το πρόβλημα και να συνεχιστούν τα προγράμματα ΕΣΤΙΑ ΚΑΙ ΗΛΙΟΣ για την υποστήριξη των προσφύγων.

Ηράκλειο  9 Οκτωβρίου 2019
Ζαχαρίας Εμμανουήλ Δοξαστάκης
Περιφερειακός Σύμβουλος