"Πολιτική συμπεριφορά" και κρίση. Του Πέτρου Μηλιαράκη

Οι επιστήμες της συμπεριφοράς (Behavioral Sciences) αφορούν πολλούς τομείς της γνώσης. Ειδικότερα στην πολιτική επιστήμη η «μπιχαβιοριστική προσέγγιση» έχει τις ρίζες της ήδη από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα. Κύριος θεμελιωτής της είναι ο  αμερικανός Σαρλ Μίριαμ (Charles Merriam), που καθόρισε νέες βάσεις και εισήγαγε νέες επιστημονικές τεχνικές, τις οποίες αξιοποίησε ο διάδοχος του Χάρολντ Λάσγουελ (Harold Lasswell), χρησιμοποιώντας αυστηρές τεχνικές για την προσέγγιση της πολιτικής συμπεριφοράς.

Η «μπιχαβιοριστική προσέγγιση» στοχεύει σε μια συστηματική παρατήρηση της συμπεριφοράς των πολιτών και προβαίνει σε αναλύσεις προκειμένου να διατυπωθούν αντί θεωριών, συμπεράσματα. Με τούτη τη σύντομη «εισαγωγή» υπ’ όψιν τα εξής:

Η πολιτική συμπεριφορά ως τάξη πραγμάτων

1) Το «πολιτικό σύστημα» θα πρέπει να επικεντρωθεί στις αλήθειες που προσδιορίζουν τα πολιτικά δεδομένα. Και τούτο γιατί η χώρα, από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, για πρώτη φορά βρίσκεται σε τόσο κρίσιμο σταυροδρόμι πολιτικών και εθνικών εξελίξεων. Συνεπώς υπ’ αυτές τις συνθήκες το «παρόν πολιτικό σύστημα» προκειμένου να υπηρετήσει τις ανάγκες διακυβέρνησης αλλά και αντιπολίτευσης, επιβάλλεται να αποβάλει λαϊκισμούς και να προσχωρήσει στην ανάγκη ανανεωμένου (σύγχρονου) πολιτικού λόγου με τεκμηρίωση και χαρτογράφηση των συνεπειών των όποιων πολιτικών προτάσεων.

Υπ’ όψιν επίσης ότι στην παρούσα συγκυρία σε κρίσιμο σταυροδρόμι βρίσκεται και το ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα , το οποίο όχι μόνο λόγω της εν γένει αρχιτεκτονικής της Λισαβόνας, αλλά και  λόγω των ιδιαιτέρων συνθηκών του ευρωσυστήματος, δοκιμάζεται από  αντιφάσεις -αντιθέσεις και από πολλαπλά επίπεδα ή κύκλους πολιτικών και οικονομικών επιρροών.

Με τούτα τα δεδομένα η «πολιτική αντιδικία» που λαμβάνει χώρα στα ελληνικά πολιτικά πράγματα, από την έναρξη της κρίσης (2010) εστιάζει  ακόμη στο δίπολο: «Μνημόνιο-Αντιμνημόνιο». 

Όμως πρέπει  να συσχετίζεται και με  τον  «άλλο πόλο» των  κύριων δεσμεύσεων, που αφορούν στην Οικονομική Διακυβέρνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης , που αφορά σε κάθε περίπτωση άχθος ακόμη και εαν ήμασταν εκτός μνημονιακών δεσμεύσεων. 

Υπ´όψιν δε οτι οι Δανειακές Συμβάσεις έχουν λήξει, οι δανειακοί όμως νόμοι κυβερνούν ακόμη τη χώρα, την κοινωνία και την οικονομία.

2) Το όποιο «πολιτικό σύστημα» λειτουργεί σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο εσωτερικής συμπεριφοράς και τάξης πραγμάτων. Η κάθε οργανωμένη Πολιτεία συνιστά ένα εσωτερικό «αυτοπροσδιορισμό». Λόγω όμως των κρατουσών στο διεθνές περιβάλλον συνθηκών, αυτονοήτως επιβάλλονται και καταστάσεις, έτσι ώστε μέσω του εσωτερικού αυτοπροσδιορισμού, η εσωτερική έννομη και πολιτική τάξη να προσχωρεί σε διεθνείς συνεργασίες αλλά και δεσμεύσεις, οι οποίες πολλές φορές συνεπάγονται εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων. 

Για παράδειγμα: στην ελληνική έννομη τάξη έχουν θεσπισθεί πρόνοιες ώστε, προκειμένου να εξυπηρετηθεί σπουδαίο εθνικό συμφέρον, να αναγνωρίζονται με Συνθήκη ή Συμφωνία σε Όργανα Διεθνών Οργανισμών «κρατικές» αρμοδιότητες. Επιβάλλεται όμως μεταξύ της εσωτερικής πολιτικής τάξης πραγμάτων και των διεθνών δεσμεύσεων (ιδιαιτέρως του Διεθνούς και Ευρωπαϊκού  Δικαίου), να τηρείται ο όρος της αμοιβαιότητας.

 Προκειμένου δε για την ενωσιακή τάξη πρέπει αναμφιβόλως η πολιτική συμπεριφορά σε επίπεδο κρατών-μελών να λειτουργεί με όρους αλληλεγγύης, άλλως το ευρωπαϊκό σύστημα θα περιέλθει σε ιστορική περιδίνηση.  Ηδη όμως η σχέση «δανειστή-δανειζόμενου» δεν αφορά στις παραπάνω πρόνοιες, ούτε καν στην Αρχή της Αναλογικότητας.

Υπο την έννοια αυτή υπάρχει κρίση στην ευρπαϊκή τάξη πραγμάτων λόγω ανεπίτρεπτης πολιτικής συμπεριφοράς των «ισχυρών» έναντι των «αδυνάτων». Και επ´αυτού  ο λόγος στο εξής ανήκει στους καταπιεζόμενους Λαούς οι οποίοι έχουν καθήκον να αντιδράσουν, και θα αντιδράσουν!..

—————————

* ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια τουΣτρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC- EU).