Συνθήκες Φαβέλας στα hotspots στα νησιά του Αιγαίου* Του Νότη Μαριά

Καθώς στα νησιά του Αιγαίου βρίσκονται εγκλωβισμένοι πάνω από 40.000 αιτούντες άσυλο, τα εκεί hotspots έχουν μετατραπεί πλέον σε σύγχρονες φαβέλες.

Το διαπίστωσα ιδίοις όμμασι στη Σάμο. Έτσι επτά μήνες μετά την τελευταία επίσκεψή μου στο πανέμορφο νησί η εικόνα που αντίκρισα το Σάββατο 30 Νοεμβρίου στο hotspot στο Βαθύ της Σάμου ήταν κυριολεκτικά απελπιστική. Τριτοκοσμικές συνθήκες που θυμίζουν Αφρική, με τα παιδιά να παίζουν στις λάσπες, με αυτοσχέδιους μπαρμπέρηδες να κουρεύουν δίπλα στο χωματόδρομο, με μια πραγματική φαβέλα από εκατοντάδες σκηνές και αυτοσχέδια παραπήγματα να περικυκλώνουν το hotspot. Οι αρχές υπολογίζουν τους πρόσφυγες και παράνομους μετανάστες στο Βαθύ της Σάμου στις 8.000. Οι κάτοικοι θεωρούν ότι ο αριθμός προσεγγίζει πλέον τις 10.000.

Από την άλλη πλευρά το αδιαχώρητο επικρατούσε σε όλα τα ATM των τεσσάρων συστημικών Τραπεζών στο Βαθύ καθώς ήταν η ημέρα πληρωμής του βοηθήματος το οποίο καταβάλλεται στους πρόσφυγες. Το ίδιο και στα καταστήματα των εταιριών κινητής τηλεφωνίας. Όχι όμως και στα καταστήματα διατροφής, ένδυσης και υπόδησης.

Είναι βέβαια γνωστό ότι μέσω των κλασικών εταιριών μεταφοράς χρημάτων στο εξωτερικό πολλοί από τους πρόσφυγες στέλνουν στις οικογένειές τους στην Αφρική και στην Ασία μέρος των μετρητών που παίρνουν ελέω βοηθήματος. Στη Γαλλία όμως πλέον εφαρμόζεται νέο σύστημα. Έτσι η τραπεζική κάρτα που χορηγείται στους πρόσφυγες μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για την αγορά ειδών πρώτης ανάγκης, ιδίως ειδών διατροφής, ένδυσης και υπόδησης και όχι βέβαια για την ανάληψη μετρητών. Κάτι παραπάνω λοιπόν ξέρουν οι Γάλλοι.

Από την άλλη πλευρά ακούγεται παντού στο Βαθύ η κραυγή αγωνίας και διαμαρτυρίας των κατοίκων της Σάμου που απαιτούν την μετακίνησή των προσφύγων στην ηπειρωτική Ελλάδα μιας και πλέον είναι πασιφανές ότι το νησί δεν αντέχει πλέον άλλους πρόσφυγες και παράνομους μετανάστες. Όμως πριν καν αλέκτωρ λαλήσει τρις οι μετακινούμενοι από Σάμο προς ηπειρωτική Ελλάδα αντικαθίστανται από άλλους οι οποίο καταφτάνουν με τις βάρκες από την Τουρκία. Έτσι ο αριθμός των μεταναστών αντί να μειώνεται τελικά αυξάνεται.

Η κατάσταση στη Σάμο μου θυμίζει αυτά που βίωσα στο νησί τον Αύγουστο του 2015 όταν και πάλι είχαμε τεράστιες μεταναστευτικές ροές. Όμως ενώ το καλοκαίρι του 2015 όσοι έφταναν στη Σάμο σε δύο-τρεις μέρες έφευγαν για Πειραιά και στη συνέχεια για Ειδομένη και κατόπιν εκτός Ελλάδας, τώρα πλέον όσοι έρχονται στη Σάμο εγκλωβίζονται εκεί. Μάλιστα παρά τα περί του αντιθέτου υποστηριζόμενα από τους αρμοδίους ότι δήθεν δεν υπάρχει γεωγραφικός περιορισμός των προσφύγων στα νησιά του Αιγαίου, το λιμενικό στο Βαθύ ακολουθώντας οδηγίες και όχι βέβαια αυθαιρέτως, ενεργεί ελέγχους σε όσους επιθυμούν να επιβιβαστούν στα πλοία για Πειραιά και επιτρέπει την μετακίνηση μόνο σε όσους έχουν σχετική άδεια.

Η κατάσταση που επικρατεί στη Σάμο δεν διαφέρει και πολύ από αυτό που επικρατεί στη Λέσβο με τη Μόρια ή στην Κω, στη Λέρο και στην Χίο.

Σημαντική παράμετρος για την αντιμετώπιση της κατάστασης είναι η αλλαγή στις διαδικασίες χορήγησης ασύλου που μέχρι σήμερα ακολουθούν ιδιαίτερα αργόσυρτους ρυθμούς. Για τον λόγο αυτόν θα πρέπει να αντιμετωπίζονται όλες οι περιπτώσεις καταχρηστικής άσκησης αιτήσεως ασύλου σύμφωνα με τη σχετική νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας αλλά και το μοντέλο της Κύπρου.

Τέλος οι κάτοικοι της Σάμου διερωτώνται για άλλη μια φορά. Που πήγε άραγε η περίφημη αλληλεγγύη της ΕΕ και γιατί η Σάμος θα πρέπει να μετατρέπεται σε αποθήκη ψυχών ελέω Δουβλίνου 3;

‘Ήρθε λοιπόν η ώρα η κυβέρνηση επιτέλους να ζητήσει την εφαρμογή ενός νέου προγράμματος μετεγκατάστασης προσφύγων από Ελλάδα στις άλλες χώρες της ΕΕ.

*Νότης Μαριάς, Πρόεδρος του Κόμματος ΕΛΛΑΔΑ- Ο ΑΛΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ, Καθηγητής Θεσμών ΕΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην Ευρωβουλευτής