Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια: Η τελευταία ευκαιρία για τη χώρα - Του Ζαχαρία Εμμ. Δοξαστάκη
Η έννοια του χώρου έχει καθοριστική συμβολή και σημασία για την κοινωνική ευημερία. Οι οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές και δραστηριότητες, βρίσκονται σε στενή αλληλεξάρτηση με το χώρο. Επομένως ο χώρος και τα επιμέρους στοιχεία που τον ορίζουν επηρεάζουν θετικά τη διασφάλιση της κοινωνικής ευημερίας. Ο χώρος αποτελεί πόλο και πεδίο μελέτης πολυκλαδικής προσέγγισης και εστίασης. Πολλές επιστήμες, καθεμιά από διαφορετική οπτική γωνία , διερευνούν και εξετάζουν τα προβλήματα και την οργάνωση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων.
Ο χωροταξικός σχεδιασμός αποτελεί ένα σπουδαίο μέσο για την υλοποίηση κοινωνικών και οικονομικών στόχων, για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ολοκληρωμένη χωρική οργάνωση, με ταυτόχρονη επιδίωξη την προστασία και ανάδειξη του περιβάλλοντος, που αντικειμενικό στόχο έχουν την επίτευξη του καλύτερου δυνατού αποτελέσματος για τον άνθρωπο.
Κατά το άρθρο 24 του ισχύοντος Συντάγματος( 1975) της χώρας μας, όπως αναθεωρήθηκε μεταγενέστερα και τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας( ΣτΕ),η οποία εξειδικεύει το εν λόγω άρθρο του Συντάγματος ορίζεται, ότι η διαφύλαξη του φυσικού περιβάλλοντος και η μέριμνα για τη χωροταξική αναδιάρθρωση της χώρας αποτελούν πρωταρχική αποστολή του κράτους, προκειμένου να διασφαλιστεί η ισόρροπη κατανομή των παραγωγικών δραστηριοτήτων και το βιώσιμο αστικό περιβάλλον.
Με το άρθρο 14 του Ν 4759/2020 « Εκσυγχρονισμός της Χωροταξικής και Πολεοδομικής Νομοθεσίας και άλλες διατάξεις», με σκοπό την ταχεία και αποτελεσματική ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού για το σύνολο της χώρας καταρτίζονται:
- Προγράμματα εκπόνησης τοπικών και ειδικών πολεοδομικών σχεδίων,
- Προγράμματα οριοθέτησης οικισμών προ του 1923 ή κάτω των 2.000 κατοίκων,
- Προγράμματα Ζωνών Υποδοχής Συντελεστών Δόμησης,
- Προγράμματα αναγνώρισης οδών.
Κατά τα οριζόμενα στην παρ.7 του άρθρου 14 με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας καθορίζεται η αναθέτουσα αρχή εκτέλεσης των αντίστοιχων μελετών για την εκπόνηση των παραπάνω προγραμμάτων. Επίσης με την ίδια απόφαση δύναται να καθορίζονται ειδικότερα ζητήματα και κάθε σχετική λεπτομέρεια που αφορούν τη διαδικασία ανάθεσης και παραλαβής των μελετών , τον τρόπο χρηματοδότησης αυτών και κάθε αναγκαία λεπτομέρεια.
Το εθνικό πρόγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της χώρας μας εγκρίθηκε από τα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άμεσα εκταμιεύονται 4 δις.€ για τη χώρα μας. Από τα 4 δις.€ ποσό 345,2 εκ. € έχει δεσμευθεί για τα Προγράμματα Πολεοδομικής Οργάνωσης.
Με την ΚΥΑ ΥΠΕΝ/ ΔΝΕΠ/ 69553/2588/2-8-2021( ΦΕΚ 3527/ΤΒ/2-8-2021) και συγκεκριμένα με το άρθρο 3 αυτής κύριος των Προγραμμάτων Πολεοδομικού Σχεδιασμού ( ΤΠΣ-ΕΠΣ) της Χώρας και των μελετών που περιλαμβάνονται σε αυτά , όπως αυτά καθορίζονται στην παρ.1.του άρθρου 14 του Ν 4759/2020, είναι το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας( ΥΠΕΝ). Ενώ ως Αναθέτουσα Αρχή και Φορέας Υλοποίησης , για την εκπόνηση των μελετών Προγραμμάτων Πολεοδομικού Σχεδιασμού( ΤΠΣ-ΕΠΣ) του άρθρου 14 του Ν 4759/2020, ορίζεται το Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου με την επωνυμία « Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας»( ΤΕΕ).
Η χρηματοδότηση των ΤΠΣ και των ΕΠΣ προέρχεται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και ειδικότερα μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων( ΠΔΕ)- ΣΑΤΑ 075.Στην ίδια ΚΥΑ περιγράφονται η κίνηση της διαδικασίας για την εκπόνηση των μελετών ΤΠΣ ή ΕΠΣ, οι Επιτροπές Παρακολούθησης, επίβλεψης και παραλαβής των μελετών και οι ενέργειες και υποχρεώσεις του Κυρίου του Έργου και της Αναθέτουσας Αρχής.
Η ολοκλήρωση των μελετών των Προγραμμάτων Πολεοδομικού Σχεδιασμού(ΤΠΣ-ΕΠΣ) με Αναθέτουσα Αρχή το ΤΕΕ , συντελείται σταδιακά και θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί για το σύνολο των μελετών έως την 30η Ιουνίου 2025.
Με τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια ( ΤΠΣ) καθορίζονται το πρότυπο χωρικής οργάνωσης και ανάπτυξης και τα βασικά μεγέθη , όρια πολεοδομικών ενοτήτων και οικισμών, οι χρήσεις γης, οι όροι και οι περιορισμοί δόμησης , οι σημαντικές πολεοδομικές παρεμβάσεις , Ζώνες Υποδοχής Συντελεστή Δόμησης( ΖΥΣ) , ζώνες ειδικών πολεοδομικών κινήτρων, το οδικό δίκτυο, τα λοιπά μεταφορικά, τεχνικά και περιβαλλοντικά δίκτυα και υποδομές, μέτρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, μέτρα υποστηρικτικά της αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών και διαχείρισης συνεπειών φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών και λοιπών απειλών, καθώς και κάθε άλλο μέτρο ή περιορισμός που απαιτείται για την ολοκληρωμένη χωρική ανάπτυξη και οργάνωση της περιοχής μελέτης( άρθρο 7 Ν 4447/2016).
Η Κυβέρνηση , επειδή, ασφαλώς αντιλαμβάνεται , ότι οι διαθέσιμοι και ήδη δεσμευμένοι οικονομικοί πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης είναι η τελευταία ευκαιρία για τη Χώρα μας να αποκτήσει ολοκληρωμένο πολεοδομικό σχεδιασμό, έχει δρομολογήσει μια σειρά διαδικασιών και την έκδοση διοικητικών πράξεων με τις οποίες θα διασφαλίσει την έγκαιρη έναρξη των διαδικασιών και την ταχεία ολοκλήρωσης των Προγραμμάτων Πολεοδομικού Σχεδιασμού.
Συγκεκριμένα έχει ορίσει Συντονιστή Πολεοδομικού Σχεδιασμού, ο οποίος συνεργάζεται με τις υπηρεσίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, καθώς και με κάθε υπηρεσία του στενού ή ευρύτερου τομέα που εμπλέκεται στην υλοποίηση του έργου του, οι οποίες υποχρεούνται να παράσχουν κάθε αναγκαία συνδρομή , συμπεριλαμβανομένων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α’ και Β´βαθμού .
Επιπλέον έχουν εκδοθεί οι παρακαλώ αποφάσεις του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας:
- ΥΑ Αρίθμ. Οικ. ΥΠΕΝ/ΔΠΟΛΣ/72508/1890/29-7-2021( ΦΕΚ 3544/ΤΒ/3-8-2021) « Τεχνικές Προδιαγραφές μελετών για τον καθορισμό Ζωνών Υποδοχής Συντελεστή δόμησης( Ζ.Υ.Σ.- άρθρο 72 Ν 4495/2017)».
- ΥΑ Αρίθμ. ΥΠΕΝ/ΔΠΟΛΣ/72343/1885/28-7-2021( ΦΕΚ 3545/ΤΒ/3-8-2021) « Τεχνικές προδιαγραφές τοπικών πολεοδομικών σχεδίων( ΤΠΣ»).
- ΥΑ Αρίθμ. ΥΠΕΝ/ΔΝΕΠ/71715/2675/4-8-2021( ΦΕΚ 3572/ΤΒ/4-8-2021) « Αμοιβές μηχανικών για την εκπόνηση των κύριων μελετών των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων του άρθρου 7 Ν 4447/2016».
- ΥΑ Αρίθμ. ΥΠΕΝ/ΓΡΓΓΧΣΑΠ/74435/2992/4-8-2021( ΦΕΚ 3589/ΤΒ/4-8-2021» Κατάρτιση και έγκριση προγραμμάτων εκπόνησης μελετών Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων».
Με την παραπάνω απόφαση εγκρίνεται η εκπόνηση ΤΠΣ και ΕΠΣ του πρώτου τμήματος( ομάδα μελετών) κατά τον υπάρχοντα προγραμματισμό και συγκεκριμένα για δέκα(10) ΤΠΣ και για πέντε(5) ΕΠΣ. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνεται και η Μελέτη του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Δήμου Μινώα Πεδιάδος.
Οι ανάγκες και οι απαιτήσεις της εποχής δεν επιτρέπουν άλλες καθυστερήσεις και άλλον χαμένο χρόνο. Οφείλουμε όλοι να συνεργαστούμε με την Πολιτεία, προκειμένου, επιτέλους, η Χώρα μας να αποκτήσει ένα Ολοκληρωμένο Πολεοδομικό Σχεδιασμό.
*Αντιπεριφερειάρχης Διοίκησης και Οργάνωσης Περιφέρειας Κρήτης
