Τράπεζες, κοινωνία και «κόκκινα δάνεια». Του Πέτρου Μηλιαράκη*

Στον παρόντα χρόνο, λόγω του προβλήματος των «κόκκινων δανείων», μπορεί και πρέπει να τεθεί στο τραπέζι το ζήτημα της πρότασης του ΜέΡΑ 25, μετά τη δημόσια πρόσκληση στα κόμματα, δια του Γραμματέα του ΜέΡΑ 25  Γιάνη Βαρουφάκη, που ζητεί διακομματική συζήτηση για το θέμα, θέτοντας όμως υπ’ όψιν και πρόταση επίλυσης με προστασία της πρώτης κατοικίας.

 Άξιο παρατήρησης είναι δε, ότι η πρόταση  αυτή αφορά παραλλήλως  και τρόπο αντιμετώπισης των λεγόμενων «στρατηγικών κακοπληρωτών».

• η εκτίμηση της κατάστασης

 Για την εκτίμηση της κατάστασης, βέβαιον είναι ότι το βάρος-άχθος των συστημικών ελληνικών τραπεζών αφορά στα «κόκκινα δάνεια», τα οποία σύμφωνα με αντικειμενικές εκτιμήσεις αντικρίζουν το 50% του ΑΕΠ της χώρας, οπότε, πράγματι, το ζήτημα είναι κρίσιμο. Ασφαλώς δε μια κρίση στο χρηματοπιστωτικό σύστημα δημιουργεί άμεσα αντανακλάσεις τόσο στην οικονομία όσο και στην κοινωνία. 

Επειδή δε, το χρηματοπιστωτικό σύστημα προϋποθέτει τα Πιστωτικά Ιδρύματα να λειτουργούν στο πλαίσιο της αποστολής τους τόσο για την πίστη όσο και για την ανάπτυξη της οικονομίας και συνεπώς της κοινωνίας, το παρόν κείμενο επιδιώκει να συμβάλει στο δημόσιο λόγο, αφού επισημειωθεί η αποστολή της τράπεζας ως «κοινωνικοοικονομικού»  αλλά και (δεν είναι υπερβολικός ο όροφος), «πολιτιστικού» φαινομένου.

 Και τούτο γιατί από τότε που ο πολιτισμός του ανθρώπου «πέρασε» από την εμπράγματη οικονομία (δηλαδή από την ανταλλαγή πράγματος με άλλο πράγμα), στην «εν χρήματι οικονομία», δηλαδή στην «οικονομία του χρήματος» και μετέπειτα του «νομίσματος» (αναγκαστική κυκλοφορία), οι τράπεζες ήταν το σημείο αναφοράς και ο μοχλός ανάπτυξης της οικονομίας και της κοινωνίας. Με τούτη την προδιάθεση υπ’ όψιν τα εξής:

• η βέλτιστη αντιμετώπιση των «κόκκινων δανείων»

 Οι συστημικές, κυρίως, τράπεζες στην Ελλάδα,  είναι αντιμέτωπες με τον προγραμματισμό πώλησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων κάτω από τη λογιστική τους αξία σε βάρος των «κεφαλαιακών μαξιλαριών», πράγμα που θα  τις υποχρεώσει σε αναζήτηση νέων κεφαλαίων από τις αγορές ή σε νέα ανακεφαλαιοποίηση...

Αυτός ο προγραμματισμός προκύπτει από το ότι οι τέσσερις ελληνικές συστημικές τράπεζες έχουν υποβάλει σχέδια στον Single Supervisory Mechanism (SSM) για να μειωθούν τα NPEs (Non-Performing Exposures) περίπου στο 60% μέχρι το τέλος του 2021. Σε κάθε περίπτωση όμως για να είναι λυσιτελής η μείωση των NPEs απαιτούνται κεφάλαια.

Προς την κατεύθυνση αυτή προϋπολογίζεται (εκτιμάται)  ότι θα απαιτηθούν συνολικώς περί τα 6 δισεκ. ευρώ. Πρέπει δε να εξασφαλιστεί η κεφαλαιακή  επάρκεια των τραπεζών για αποφυγή ανακεφαλαιοποίησης, καθώς και για αποφυγή  έντονων «επιθέσεων  short». Συνεπώς το ζήτημα των «κόκκινων δανείων»  πρέπει να επιλυθεί. Να επιλυθεί ασφαλώς, όχι όμως σε βάρος  μέγιστου τμήματος της κοινωνίας και μάλιστα πολιτών που ουδεμία ευθύνη φέρουν γιατί περιήλθαν σε αδυναμία να ανταποκριθούν σε υποχρεώσεις, που πολλές φορές οι τράπεζες, με ελκυστικές διαδικασίες, είχαν δελεάσει (εάν όχι) και επιβάλει στο καταναλωτικό κοινό.

• η προοπτική μιας «Bad Bank» ή «Εταιρείας Ειδικού Σκοπού»

Μια από τις μεθόδους και ένας από τους τρόπους που μπορεί να προκύψει για την αντιμετώπιση του ζητήματος των «κόκκινων δανείων», είναι η ίδρυση ενός λεγόμενου «κακού» Πιστωτικού Ιδρύματος, δηλαδή μιας «Bad Bank» ή άλλως ενός «δημόσιου διαχειριστή» του συστήματος, ή εν τέλει (άλλως)  μιας  «Εταιρείας  Ειδικού Σκοπού» που θα εκδώσει  τιτλοποιημένα ομόλογα ακινήτων τα οποία θα διατεθούν  μέσω της δευτερογενούς αγοράς με κρατικές εγγυήσεις. Σκόπιμη, δηλαδή, είναι η δημιουργία  μιας αγοράς των NPEs. Αυτό μπορεί να είναι λύση.

Ασφαλώς η όποια επεξεργασία για την επίλυση του ζητήματος των «κόκκινων δανείων», σύμφωνα με τα αμέσως προεκτειθέμενα, αφενός πρέπει να λαμβάνει υπ’ όψιν την ομαλή λειτουργία των τραπεζών και αφετέρου να περιλαμβάνει στήριξη του αδίκως καταπονημένου τμήματος της κοινωνίας που αφορά εκείνους τους δανειολήπτες, οι οποίοι θα πρέπει να προστατευθούν, λόγω της αναίτιας από πλευράς τους μεταβολής των οικονομικών τους συνθηκών, συνεπεία μεταβολής  των γενικών οικονομικών συνθηκών της Εθνικής Οικονομίας!

Η πρόταση του ΜέΡΑ 25 για την αντιμετώπιση των «κόκκινων δανείων», αφορά «οδικό χάρτη» ιδιαιτέρως χρήσιμο για συζήτηση!..

--------------------------------------

*Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC-EU).