To χωριό στα βάθη του Αμαζονίου με το όνομα Μακεδονία
Οι Δημήτρης Μαχαιρίδης και Διονύσης Κουρής έφτασαν μετά απο οδοιπορικό σε ένα χωριό που τους έκανε να τρίβουν τα μάτια τους. Το χωριό Μακεδονία βρίσκεται στην όχθη του κολομβιανού Αμαζονίου και αριθμεί 800 κατοίκους που ζουν από το ψάρεμα, το κυνήγι και τη χειροτεχνία.
Η Μακεδονία έχει ένα τετραγωνισμένο ρυμοτομικό σχέδιο, σχεδιασμένο από την Κολομβιανή κεντρική διοίκηση , τα σπίτια είναι χτισμένα σε πασσάλους, για προστασία από τυχόν υπερχειλίσεις, αλλά και από δυσάρεστες επισκέψεις ανακόντα και κροκοδείλων, ενώ οι οριζόντιοι και κάθετοι τσιμεντένιοι δρόμοι είναι σχεδιασμένοι μόνο για πεζούς.
Ένα σχολείο, μια εκκλησία οι μόνοι δημόσιοι χώροι του χωριού. Το αυτοκίνητο είναι άγνωστη λέξη στην πυκνή ζούγκλα του Αμαζονίου. Οι επικοινωνίες είναι παντού παραποτάμιες.
Στην συγκεκριμένη περιοχή του Αμαζονίου διέμενε από τα τέλη του 19ου αιώνα αρχικά μια οικογένεια από τη φυλή Τιχούνα, της οποίας το επώνυμο ήταν Macedo. Το πλήθος ιεραποστολών που δραστηριοποιούνται και ενίοτε αλληλοσυγκρούονται στον Αμαζόνιο εκχριστιάνισαν βιαστικά και τυχάρπαστα το μεγαλύτερο ποσοστό Ινδιάνων, δίνοντάς τους ισπανογενή ονόματα και φροντίζοντας να εξαφανίζουν τις προαιώνιες δικές τους παραδόσεις και τρόπους ζωής.
Οι Macedo πρώτα έγιναν Καθολικοί, στη συνέχεια μεταπήδησαν στους Ευαγγελιστές, στους οποίους προσηλύτισαν και άλλες οικογένειες Τιχούνα, όπως τους Pena (Πένια) και τους Leon (Λεόν), που ήρθαν από γειτονικές περιοχές στη Βραζιλία και στο Περού και εγκαταστάθηκαν μαζί τους στο ίδιο χωριό.
Άρχισαν να μελετούν ομαδικά τη Βίβλο και όταν έφτασαν στις επιστολές του Αποστόλου Παύλου προς Θεσσαλονικείς και Φιλίππους στην Καινή Διαθήκη εντυπωσιάστηκαν όταν για πρώτη φορά διάβασαν τη λέξη Macedonia. «Gloria Peiman from the Ticuna tribe gets ready to perform a traditional dance for tourists in Macedonia.»
Η Eudocia (Ευδοκία)!! Moran, πρόεδρος της συντεχνίας των γυναικών της Μακεδονίας.
Αγνοώντας παντελώς τη δική μας Μακεδονία και τον Μέγα Αλέξανδρο, πίστεψαν ότι το όνομα Macedonia αναφερόταν σε κάποια γωνιά της γης που είτε λεγόταν έτσι στα χρόνια που αναφέρεται στο Ευαγγέλιο ή ίσως και να ήταν φανταστική. Πάντως ήταν ιερή. Θεώρησαν, λοιπόν, θεϊκό σημάδι ότι το όνομά τους, Macedo, ήταν παραπλήσιο με το Macedonia.
Και έτσι το 1975 όλες οι οικογένειες που ζούσαν μαζί στο παρόχθιο χωριό αποφάσισαν να δώσουν στο χωριό τους το όνομα Macedonia, θεωρώντας ότι είναι οι μοναδικοί Μακεδόνες στον κόσμο. Η Μακεδονία του Αμαζονίου είχε πάρει σάρκα και οστά.
Η κοινότητα της Μακεδονίας αριθμεί περί τους 800 κατοίκους, από τους οποίους σχεδόν οι μισοί είναι κάτω των 18 ετών. Ζουν από το ψάρεμα, το κυνήγι και τη χειροτεχνία. Έλληνες δεν είχαν ξαναδεί εδώ.
Δεν ξέρουν καλά-καλά ούτε πού πέφτει η Ελλάδα. Αγνοούν τον Μέγα Αλέξανδρο. Όταν εξηγώ στην Rosaura ότι είμαι από τη Μακεδονία, η απάντησή της δείχνει την ισορροπία τής φιλοσοφίας των Ινδιάνων.
«Όπως εσείς ήρθατε στη δική μας Μακεδονία έτσι και κάποιος Τικούνα μπορεί να φτάσει στη δική σας». Ελάχιστοι στην Ελλάδα γνωρίζουμε ότι η λέξη Αμαζόνιος προέρχεται από την ελληνική λέξη Αμαζόνες. Όταν οι Πορτογάλοι πρωτοήρθαν σε επαφή με τους Ινδιάνους και είδαν ότι όλοι έχουν τόξα θεώρησαν ότι έφτασαν στη χώρα των Αμαζόνων. Εξ ου και το όνομα του ποταμού.
«Το μεγαλύτερό μας πρόβλημα είναι ότι αδύναμες κουλτούρες όπως η δική μας στην εποχή της παγκοσμιοποίησης κινδυνεύουν να εξαφανιστούν. Αν εξαφανιστεί η κουλτούρα σου θα εξαφανιστείς και εσύ ο ίδιος.
Το σύστημα εκπαίδευσης μάς μαθαίνει να είμαστε σαν τους λευκούς, χωρίς, όμως, να γινόμαστε λευκοί. Μας αντιμετωπίζουν σαν ανίκανους να κάνουμε οτιδήποτε αλλά δεν είναι έτσι.
Μόλις το 1975 ιδρύθηκε το πρώτο σχολείο στη Μακεδονία για τη διδασκαλία της γλώσσας των Τικούνα και έβαλαν ως δάσκαλο τον Leon Macedo, που είχε πάει μόνο τέσσερα χρόνια σχολείο και αναρωτιόταν τι μπορούσε να διδάξει.
Η γλώσσα των Τικούνα ήταν μέχρι τότε προφορική. Σήμερα, παράλληλα με το επίσημο πρόγραμμα στα ισπανικά, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα στη γλώσσα Τικούνα είναι υποχρεωτικό. Από το 1975 μελετήθηκε από ανθρωπολόγους και φωνητικούς και είναι πλέον γραπτή.
Επόμενος στόχος των Μακεδόνων του Αμαζονίου είναι ίδρυση ενός πανεπιστημίου που θα έχει αποκλειστικό αντικείμενο τη διάσωση και μελέτη των γλωσσών, εθίμων, παραδόσεων, της ιατρικής και της ιστορίας τους πριν από την έλευση των Ευρωπαίων στην ήπειρό τους. Κάτι τέτοιο μέχρι σήμερα δεν υπάρχει πουθενά στον Αμαζόνιο, σε όλη την Νότια Αμερική.
Ταυτόχρονα προσπαθούν να βρουν χρηματοδότηση ώστε να φτιάξουν μια εστία για τους νέους από τη Μακεδονία που θέλουν να συνεχίσουν πανεπιστημιακές σπουδές στη Λετίσια. Το απαγορευτικό κόστος της ανώτατης εκπαίδευσης, που στην Κολομβία δεν είναι δωρεάν, κρατά τους νεαρούς Μακεδόνες μετά το λύκειο άνεργους στο χωριό, ενώ τα ναρκωτικά και το αλκοόλ παραμονεύουν γύρω τους.
«Αν σπουδάσουμε, θα έχουμε ίσες ευκαιρίες με τους άλλους» εξηγεί ο Αντόνιο, επικεφαλής του χριστιανικού γκρουπ Club Macedonia, που μας υποδέχεται μαζί με όλους τους νέους Μακεδόνες στην εκκλησία.
Η μοναδική βοήθεια προερχόταν από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις της Σουηδίας, που έκτισαν τις περισσότερες αίθουσες διδασκαλίας της Μακεδονίας. Μια ολλανδική ΜΚΟ ποτέ δεν ολοκλήρωσε τις μαλόκες που επρόκειτο να φτιάξει. Τα λεφτά που στέλνουν από έξω τα τρώει η διαφθορά πριν φτάσουν εδώ, ενώ η γραφειοκρατία τα σκοτώνει όλα –αυτή είναι η εξήγηση των Μακεδόνων.
Οι γυναίκες της Μακεδονίας έχουν δημιουργήσει μια συντεχνία που φτιάχνει κοσμήματα και είδη λαϊκής τέχνης με στόχο τους περαστικούς τουρίστες. Οι ίδιες το θεωρούν σαν μοναδικό τρόπο ανάπτυξης της οικονομίας του χωριού. «Ένας λευκός τουρίστας δεν μπορεί να δει σε βάθος τη σκέψη μας και τα ιερά μας.
Εμείς ξέρουμε τι και μέχρι πού θα του το προσφέρουμε. Είμαστε Χριστιανοί, αλλά πια δεν βλέπουμε τις δοξασίες μας σαν διαβολικές» λέει η επικεφαλής της συντεχνίας, Eudocia Moran.
Το λατρευτικά διάδημα της γηραιάς Ινδιάνας έχει πάνω του καλλιτεχνική παράδοση αιώνων, την οποία οι δυτικοί αγνοούμε. Αν δεν καταγραφεί σύντομα αυτή η παράδοση σύντομα θα εκλείψει.
