Το Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) συμμετέχει στο ερευνητικό πρόγραμμα TerraSubmersa, σε συνεργασία με την Αρχαιολογική Σχολή του Πανεπιστημίου της Γενεύης με γενικό συντονιστή τον Δρ Julien Beck, αρχαιολόγο, την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων και την Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή.
Στα πλαίσια του παραπάνω προγράμματος, το ΕΛΚΕΘΕ πραγματοποίησε λεπτομερή και συστηματική χαρτογράφηση και διερεύνηση της θαλάσσιας περιοχής του Ανατολικού Αργολικού Κόλπου, κοντά στο σπήλαιο Φράχθι, στην Κοιλάδα Αργολίδας, στο οποίο έχουν εντοπιστεί ίχνη προϊστορικής κατοίκησης και χρήσης μέχρι πριν 40.000 χρόνια περίπου.
Σκοπός της θαλάσσιας γεωλογικής - γεωφυσικής έρευνας, η οποία πραγματοποιήθηκε στο διάστημα μεταξύ 10-22 Αυγούστου, ήταν
1) να χαρτογραφηθεί με λεπτομέρεια ο βυθός και τα ιζήματα της θαλάσσιας περιοχής του ανατολικού Αργολικού Κόλπου,
2) να γίνει αναπαράσταση της περιοχής σε διάφορες χρονικές περιόδους του παρελθόντος όταν η στάθμη της θάλασσας ήταν χαμηλότερα από την σημερινή μέχρι και 120-125 μέτρα
3) να εντοπιστούν στον βυθό πιθανά στοιχεία - μαρτυρίες της παρουσίας προϊστορικών ανθρώπων στην ευρύτερη περιοχή του Σπηλαίου Φράχθι στον ανατολικό Αργολικό Κόλπο
Η θαλάσσια έρευνα έγινε με δύο σκάφη, τα οποία επιχειρούσαν ταυτόχρονα και συμπληρωματικά:
1) το "TURANOR PlanetSolar", το μεγαλύτερο σκάφος τύπου καταμαράν που κινείται αποκλειστικά με ηλιακή ενέργεια
2) το ερευνητικό σκάφος "ΑΛΚΥΩΝ" του ΕΛΚΕΘΕ, μήκους 13,5 μέτρων, εξοπλισμένο με ερευνητικό εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας
Για την θαλάσσια γεωλογική - γεωφυσική χαρτογράφηση και έρευνα χρησιμοποιήθηκε ο ακόλουθος ερευνητικός εξοπλισμός:
1) ένας τομογράφος υποδομής πυθμένα τύπου Boomer (0,7-3kHz) και ένα ηχοβολιστικό σύστημα πλευρικής σάρωσης (side scan sonar 100/400kHz) από το TURANOR PlanetSolar και
2) ένας δεύτερος τομογράφος υποδομής πυθμένα τύπου Chirp (2-7kHz) και ένα σύστημα πολυδιαυλικής βυθομέτρησης Multibeam (200/400kHz), τα οποία είναι εγκατεστημένα στο ερευνητικό σκάφος ΑΛΚΥΩΝ.
Ήταν η πρώτη φορά που το ηλιακό σκάφος PlanetSolar χρησιμοποιήθηκε για θαλάσσια γεωλογική - γεωφυσική έρευνα, γεγονός που υλοποιήθηκε με απόλυτη επιτυχία χάρη στις προσπάθειες της ερευνητικής ομάδας του ΕΛΚΕΘΕ και την αμέριστη βοήθεια του καπετάνιου και του πληρώματος του σκάφους. Κατ' επέκταση, τα θαλάσσια γεωφυσικά δεδομένα που συλλέχθηκαν με την χρήση του PlanetSolar, είναι τα πρώτα που συλλέχθηκαν αποκλειστικά με ηλιακή ενέργεια.
Τα αποτελέσματα που προκύπτουν από την πρώτη επεξεργασία και ερμηνεία των θαλάσσιων γεωλογικών - γεωφυσικών δεδομένων είναι πολύ ενθαρρυντικά και περιλαμβάνουν:
1) τον εντοπισμό της παλαιο-ακτής σε διάφορα βάθη (μέχρι 225 μέτρα κάτω από τη σημερινή στάθμη της θάλασσας) και σε διάφορες χρονικές στιγμές της Προϊστορικής περιόδου (20.000 χρόνια, 60.000 χρόνια, 140.000 χρόνια πριν από σήμερα), ιδιαίτερα σε παγετώδεις περιόδους (=περίοδοι χαμηλής στάθμης θάλασσας) των τελευταίων 250.000 χρόνων.
2) την χαρτογράφηση άγνωστων μέχρι τώρα ρηγμάτων κάτω από τον πυθμένα, τα οποία μεταβάλλουν την δομή που έχει δημιουργηθεί από τις διακυμάνσεις της στάθμης της θάλασσας
2) Πλούσια στοιχεία για την αναπαράσταση του προϊστορικού αναγλύφου πριν από 20.000-40.000 χρόνια κοντά στο Σπήλαιο Φράχθι, συμπεριλαμβανομένης της κοίτης του ποταμού που έρρεε κοντά στο σπήλαιο και τώρα είναι βυθισμένη και καλυμμένη από θαλάσσιο ίζημα
3) Την ύπαρξη μιας περιοχής καλυμμένης από 2-3 μέτρα λάσπης σε βάθος 10-12 μέτρων περίπου, κοντά στο Σπήλαιο Φράχθι, η οποία είναι πιθανόν να περιέχει υπολείμματα προϊστορικής ανθρώπινης παρουσίας και προτείνεται να ερευνηθεί με υποθαλάσσια ανασκαφή.
Η επεξεργασία των γεωλογικών και γεωφυσικών δεδομένων που συλλέχθηκαν από την ερευνητική ομάδα του ΕΛΚΕΘΕ θα διαρκέσει αρκετούς μήνες και τα τελικά αποτελέσματα αναμένονται προς τα μέσα του 2015. Από αυτά θα εξαρτηθεί η στρατηγική της έρευνας στην περιοχή της Κοιλάδας στις επόμενες ερευνητικές περιόδους.
Η ερευνητική ομάδα του Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας του ΕΛΚΕΘΕ αποτελείτο από τους:
Δρ. Δ. Σακελλαρίου (Επιστημονικός Υπεύθυνος), Δρ. Γ. Ρουσάκης, Π. Γεωργίου, Ι. Παναγιωτόπουλος, Ι. Μόρφης (Θαλάσσιοι Γεωλόγοι-Γεωφυσικοί) Ι. Παμπίδης, Π. Μαντόπουλος (Τεχνικοί-Ηλεκτρονικοί), Κ. Τσαμπουράκη-Κραουνάκη, Α. Ζαβιτσάνου (Μεταπτυχιακοί Φοιτητές) και Μ. Μοσχίδης, Ν. Νικολής (Πλήρωμα του ΑΛΚΥΩΝ)
