Πώς ένα κείμενο, μία φωτογραφία ή ένα βίντεο γίνονται viral

«Σεισμός στο Twitter από τη συνάντηση Βαρουφάκη - Ντάισελμπλουμ», «Η viral φωτογραφία της ημέρας», «Η σελίδα στο facebook που έχει ήδη 10.000 φίλους». «Το tweet του Όλι Ρεν που προκάλεσε σάλο». Τίτλοι ειδήσεων στο διαδίκτυο, όπως αυτοί, δείχνουν, ότι στον διαδραστικό κόσμο της ιντερνετικής ενημέρωσης οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, έχουν κυρίαρχο ρόλο, καθώς με την παρουσία ή απουσία τους διαμορφώνουν άποψη και περιεχόμενο και συχνά γίνονται μέρος της ίδιας της είδησης.

 Πώς, όμως, μια είδηση, μια φωτογραφία ή ένα βίντεο γίνεται viral; Ποιος είναι ο καθοριστικός παράγοντας, για να αποφασίσει ένας χρήστης να κάνει «κλικ» σε μία είδηση και όχι σε κάποια άλλη ή να την μοιραστεί με τους διαδικτυακούς φίλους του; Και τι πιστεύει ο ίδιος χρήστης πως τον επηρέασε να «ανοίξει» τη συγκεκριμένη είδηση;

Απαντήσεις δίνει μεγάλη διαδικτυακή έρευνα, που διενήργησαν τα Εργαστήρια Εφαρμογών Πληροφορικής και Ηλεκτρονικών Μέσων του Τμήματος Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Η έρευνα δείχνει ότι οι αριθμοί των ταυτόχρονων χρηστών, των αναγνωστών ενός άρθρου ή δημοσίευσης, ο συγγραφέας ή πηγή προέλευσης του κειμένου, καθώς και το πλήθος των κοινοποιήσεων (shares, re-tweets) και likes σε έναν ιστότοπο ΜΜΕ, καθίστανται ιδιαίτερα σημαντικοί, στο τι πιστεύει ο κάθε χρήστης σε σχέση με την επιρροή που υφίσταται ο ίδιος, όσο και οι φίλοι του και ο κοινωνικός του περίγυρος.

Στην έρευνα συμμετείχαν 9.150 χρήστες του διαδικτύου (5.845 γυναίκες και 3.305 άνδρες, 10 έως 79 ετών), οι οποίοι απάντησαν σε ερωτηματολόγιο σχετικά με θέματα ευχρηστίας και λειτουργικότητας διαδικτυακών τόπων, όπως επίσης και σε συνάφεια με τις προσωπικές προτιμήσεις και επιλογές τους. Τα ΜΜΕ που συνεργάστηκαν στην έρευνα ήταν ένα μεγάλο ειδησεογραφικό portal, η ιστοσελίδα εφημερίδας νησιωτικής περιοχής, η ιστοσελίδα τηλεοπτικού σταθμού πανελλαδικής εμβέλειας, καθώς και ενός ραδιοφωνικού σταθμού της Αττικής, ενώ αξιοποιήθηκε η δυνατότητα συλλογής απαντήσεων μέσα από την ηλεκτρονική αλληλογραφία (email) και τους λογαριασμούς του ΑΠΘ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

«Προέκυψε πως οι αριθμοί των ταυτόχρονων χρηστών, των αναγνωστών ενός άρθρου/ δημοσίευσης, καθώς και το πλήθος των κοινοποιήσεων (shares, re-tweets)/ αγαπημένων (likes) καθίστανται ιδιαίτερα σημαντικοί στη διαμόρφωση απόψεων και στην αλληλεπίδραση ανθρώπου-υπολογιστή», αναφέρεται στα συμπεράσματα της έρευνας, που ξεκίνησε στις 1/1/2014 και ολοκληρώθηκε στις 30/3/2014.

Πιο συγκεκριμένα, από την ανάλυση των απαντήσεων στο ερωτηματολόγιο, όπου οι χρήστες βαθμολόγησαν τους παράγοντες που διαμορφώνουν γνώμη σε κλίμακα 1 έως 5 (όσο πιο μεγάλος ο αριθμός τόσο πιο μεγάλη και η επιρροή), προέκυψαν τα εξής:

Ιντερνετικός ναρκισσισμός

Τα πολλά «likes» και «shares» σε ένα δημοσίευμα στο διαδίκτυο είναι πολύ πιθανό να προσελκύσουν ακόμη περισσότερους αναγνώστες. Οι χρήστες που συμμετείχαν στην έρευνα βαθμολόγησαν την επιρροή που ασκεί το πλήθος των κοινοποιήσεων/ προτιμήσεων, σε βαθμό 2,28 για τους ίδιους, σε βαθμό 2,74 για τους φίλους τους και σε βαθμό 3,06 για τον κοινωνικό τους περίγυρο.

Η δύναμη του συγγραφέα

Η πηγή (source) και ο συγγραφέας ενός άρθρου εύλογα αποτελεί ένα ακόμη κριτήριο, βάσει του οποίου ο χρήστης θα επιλέξει ή όχι να το «κλικάρει». Οι συμμετέχοντες στην έρευνα βαθμολόγησαν την επιρροή που τους ασκεί ο συγκεκριμένος παράγοντας με 3,36 και αντίστοιχα σε βαθμό 3,2 για τους φίλους τους και 3,34 για τον κοινωνικό τους περίγυρο.

«Πόσοι είδαν αυτή τη δημοσίευση;»

Όσον αφορά την επιρροή που ασκεί το πλήθος των χρηστών που διάβασαν/ είδαν ένα άρθρο (online article), οι συμμετέχοντες στην έρευνα τη βαθμολόγησαν με 2,49 για τους ίδιους, με 2,71 για τους φίλους τους και με 3,1 για τον κοινωνικό τους περίγυρο.

Online Users

Πολλαπλασιαστικό παράγοντα, ως προς τη δημοφιλία ενός δημοσιεύματος, συνιστά και το πλήθος των χρηστών που είναι ταυτόχρονα συνδεδεμένοι στον ίδιο διαδικτυακό τόπο (online users). Οι συμμετέχοντες στην έρευνα δήλωσαν πως επηρεάζονται από την παράμετρο αυτή σε βαθμό 2,3, ενώ για τους φίλους τους έκριναν πως επηρεάζονται σε βαθμό 2,48 και για τον κοινωνικό τους περίγυρο σε βαθμό 2,91.

Εμείς και οι άλλοι

Από τα πλέον ενδιαφέροντα ευρήματα της έρευνας είναι, ότι οι ερωτηθέντες χρήστες θεωρούν ότι το «κλίμα» που διαμορφώνουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επηρεάζει τη γνώμη τους για ένα άρθρο/ διαδικτυακό ενημερωτικό μέσο λιγότερο, έναντι των φίλων τους και του κοινωνικού τους περίγυρου.

«Τα ευρήματα επιβεβαιώνουν την ύπαρξη του φαινομένου του Τρίτου Προσώπου στη διαδικτυακή δραστηριότητα (Web Third-Person Effect, WTPE), φαινόμενο που αναφέρεται στην τάση των ατόμων να εκτιμούν ότι τα μηνύματα που μεταδίδουν τα ΜΜΕ επηρεάζουν περισσότερο τους άλλους παρά τους ίδιους» εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο υποψήφιος Διδάκτορας του Εργαστηριού Εφαρμογών Πληροφορικής στα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας του Τμήματος Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας Νίκος Αντωνόπουλος, μέλος της ομάδας του ΑΠΘ που εκπόνησε την έρευνα.

«Η αντίληψη αυτή αφορά στο τι θέλουμε να πιστεύουμε για τον εαυτό μας, θέλουμε να τον βλέπουμε ανώτερο από τους άλλους, ιδιαίτερα όσον αφορά αντικρουόμενα μηνύματα, όπου τείνουμε να διαχωρίζουμε τον εαυτό μας από άλλες υποομάδες» προσθέτει.