Χρειάστηκαν 26 χρόνια και μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια πεταμένων ευρώ, για να μπει επιτέλους στο εισαγγελικό μικροσκόπιο η διακρατική συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας, βάσει της οποίας η χώρα μας αγοράζει φυσικό αέριο σε εξωφρενικά υψηλές τιμές, επιβαρύνοντας σημαντικά τα «γονατισμένα» ελληνικά νοικοκυριά, αλλά και την βιομηχανία.
Το αδίκημα που έχει εντοπίσει και διερευνά η εισαγγελέας, για την ρωσική Gazprom, είναι αυτό της κατάχρησης ευθύνης, που βασίζεται στο δίκαιο του ανταγωνισμού.
Οι ταρίφες
Τιμολογιακά στοιχεία της συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας, με ισχύ έως το 2016 και περιθώριο δεκαετούς ανανέωσης, ήρθαν στο φως της δημοσιότητας όταν ο ίδιος ο Αλεξάντερ Μεντβέντεφ, ο δεύτερος τη τάξει της ρωσικής Gazprom, αναφέρθηκε τον περασμένο Αύγουστο στη διακρατική σύμβαση που επιβαρύνει τη χώρα μας με την τρίτη υψηλότερη τιμή αγοράς φυσικού αερίου στην Ε.Ε.
Οι μέσες τρέχουσες τιμές που η Gazprom πουλά το αέριο στις ευρωπαϊκές χώρες διαμορφώνονται στα 380 δολάρια ανά 1.000 κυβικά μέτρα, με την Ελλάδα να αγοράζει έναντι 500 - 540 δολαρίων, δηλαδή έως και 35% ακριβότερα.
Το χρονικό της κερδοσκοπίας
Η υψηλή για την Ελλάδα ταρίφα άρχισε να μετρά το 1987, όταν ο τότε πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου και ο υπουργός Βιοµηχανίας και Ενέργειας Αναστάσιος Πεπονής υπέγραψαν την πρώτη διακρατική συμφωνία μεταξύ της χώρας μας και της Σοβιετικής Ένωσης για την προμήθεια φυσικού αερίου από τη ρωσική Sojuzgazexport (σήμερα Gazprom). Η «πράσινη» υπογραφή ανανεώθηκε επί πρωθυπουργίας Σημίτη, το 2000, επισφραγίζοντας τη μέχρι και σήμερα ισχύουσα υψηλή τιμή.
Κρίσιμη λεπτομέρεια είναι οι «ανταγορές ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών» έναντι της προμήθειας του φυσικού αερίου, όρος που περιείχε η αρχική συμφωνία.
Συγκεκριμένα, προσάρτημα στη συμφωνία του 1987 όριζε ότι το 25% του χρημάτων που λαμβάνει η Ρωσία από τη χώρα μας από την πώληση αερίου θα επιστρέφεται στην Ελλάδα, μέσω της αγοράς από τους Ρώσους αγροτικών μας προϊόντων. Ωστόσο, έως και σήμερα, ουδείς από την ελληνική πλευρά διεκδίκησε την εφαρμογή του όρου, με αποτέλεσμα να έχει παραπεμφθεί οριστικά στις ελληνικές καλένδες. Έτσι, παρότι η Ελλάδα πραγματοποιεί κανονικά εδώ και χρόνια εισαγωγή αερίου από τη Ρωσία, η ρωσική πλευρά δεν έχει τηρήσει τον όρο της εισαγωγής δικών μας αγροτικών προϊόντων, στερώντας καταχρηστικά από την οικονομία μας μερικά δισεκατομμύρια ευρώ.
Τα τέσσερα πρώτα χρόνια πέρασαν χωρίς αποτέλεσμα, ενώ από το 1991 και μετά, όταν η Ρωσία ανέλαβε τις υποχρεώσεις της ΕΣΣΔ, ισχυρίστηκε ότι πλέον δεν έχει ανάγκη από ελληνικά τρόφιμα, αφού μπορούσε να κάνει εισαγωγές από όλο τον κόσμο και μονομερώς αρνήθηκε να τηρήσει τον όρο των ανταγορών.
Η άνευρη αποδοχή από την ελληνική πλευρά της αυθαίρετης απαίτησης της Ρωσίας, να πληρώνεται μεν για το αέριο που αγοράζει η Ελλάδα, να μην επιστρέφει το 25% του συναλλάγματος δε, φάνηκε πως θα πάρει διαφορετική τροπή υπέρ της χώρας μας την περίοδο της περιβόητης επίσκεψης του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στη Χαλκιδική το 2005, επί Κώστα Καραμανλή.
Τότε ο Ρώσος πρόεδρος άνοιξε μια μικρή χαραμάδα στο θέμα των ανταγορών, αλλά οι προσπάθειες των μετέπειτα κυβερνήσεων ατόνησαν, με αποτέλεσμα η χώρα μας να παραμείνει εγκλωβισμένη στην υπάρχουσα συμφωνία, καταβάλλοντας την τρίτη υψηλότερη τιμή στην Ε.Ε. για το αέριο, χωρίς αντισταθμιστικά οφέλη και τελικά χωρίς ρεαλιστική ελπίδα μείωσης της τιμής.
Η επιστολή του Αντώνη Σαμαρά
Πριν από μερικούς μήνες, ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, εκμεταλλευόμενος την συγκυρία της σύσφιξης των διπλωματικών σχέσεων των δύο κρατών (το 2013 έχει ανακηρυχθεί «Έτος της Ελλάδας στη Ρωσία» και το 2014 «Έτος της Ρωσίας στην Ελλάδα») απέστειλε μια επιστολή στον Ρώσο πρόεδρο, με το αίτημα της έκπτωσης στο φυσικό αέριο, κατά το πρότυπο των εκπτώσεων που ήδη έχει κάνει η Gazprom σε άλλους πελάτες της στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Με δεδομένο ότι η Ελλάδα σήμερα προμηθεύεται το 67% των αναγκών της σε φυσικό αέριο από την Gazprom και η εναλλακτική του φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν δεν μπορεί να ενεργοποιηθεί πριν από το 2019, όταν και αναμένεται η ολοκλήρωση της κατασκευής του αγωγού TAP, η συνεργασία με την Ρωσία καθίσταται προς το παρόν υποχρεωτική.
Μένει λοιπόν να φανεί αν οι πρωθυπουργικές διαπραγματεύσεις, σε συνδυασμό με την εισαγγελική έρευνα, θα φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα.
