Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση συνολικά και χώρες-μέλη της μεμονωμένα, όπως η Ελλάδα, από τη μαζική μετανάστευση, καθώς και οι προοπτικές για την αντιμετώπιση του προβλήματος, ήταν θέμα συζήτησης σε εκδήλωση που διοργάνωσαν το Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη και το Κολέγιο Ποινικής Δικαιοσύνης John Jay, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, σε χώρο του Κολεγίου, στο Μανχάταν.
Κατά τη συζήτηση έγιναν αναφορές σε μια σειρά θεμάτων που αφορούν τις γενεσιουργίες αιτίες της μετανάστευσης, τα προβλήματα και τις επιπτώσεις σε χώρες που δέχονται μεγάλα μεταναστευτικά κύματα, στις πολιτικές που εφαρμόζονται για την αντιμετώπιση του φαινομένου, αλλά κυρίως στο τι θα μπορούσε να γίνει σε επίπεδο ηγεσιών και κοινωνιών. Ανάμεσα στα λεχθέντα ξεχώρισαν οι αναφορές για τις εφαρμοζόμενες πολιτικές «τιμωρίας» των χωρών εισόδου μεταναστών στην Ευρώπη, για την αναγκαιότητα «συνεκτικής Εθνικής Στρατηγικής» και για τη δημιουργία πανευρωπαϊκών κέντρων υποδοχής, καθώς και για τα «παγκόσμια εγκληματικά δίκτυα» εκμετάλλευσης των μεταναστών.
Συντονιστής της συζήτησης ήταν ο Γιώργος Ανδρεόπουλος, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης και διευθυντής του Κέντρου Διεθνών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του John Jay College (CIHR). Ομιλητές ήταν ο δρ Δημήτρης Παπαδημητρίου, πρόεδρος του Ινστιτούτου Μεταναστευτικής Πολιτικής της Ουάσιγκτον (ΜΡΙ), ο πρέσβης Ιωάννης Βράιλας, αναπληρωτής επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της ΕΕ στον ΟΗΕ, ο πρέσβης Inigo Lambertini, αναπληρωτής μόνιμος αντιπρόσωπος της Ιταλίας στον ΟΗΕ και ο Βασίλειος Τσάμης, γενικός διευθυντής διοίκησης του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος στη Νέα Υόρκη.
Την εκδήλωση προλόγισε ο πρόεδρος του John Jay College, Jeremy Travis, ο οποίος μίλησε με ενθουσιασμό για τη συνεργασία που έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια, ειδικότερα επί υπουργίας του κ. Δένδια, σε θέματα ασφάλειας, μεταξύ του αμερικανικού εκπαιδευτικού ιδρύματος και της ελληνικής πολιτείας -συγκεκριμένα με το Κέντρο Μελετών Ασφαλείας του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη (ΚΕΜΕΑ)- και αναφέρθηκε στο επικείμενο Διεθνές Συνέδριο που θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα, μεταξύ 11 και 14 Ιουνίου 2014, με τίτλο «Το Κράτος Δικαίου σε μια Εποχή Αλλαγής: Ασφάλεια, Κοινωνική Δικαιοσύνη και Συνολική Διακυβέρνηση» και με τη στήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.
Ο γενικός πρόξενος της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη, Γιώργος Ηλιόπουλος, στον χαιρετισμό και στις εισαγωγικές επισημάνσεις του μίλησε με θερμά λόγια για τη συνεργασία με το John Jay College. Αναφερόμενος στη μετανάστευση, που είναι ένα «παγκόσμιο ζήτημα», υπογράμμισε ιδιαίτερα την «τεράστια πίεση» που υφίστανται, ειδικά τις τελευταίες δύο δεκαετίες, οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, καταρχήν από χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ και στη συνέχεια, από χώρες που βρίσκονται πιο μακριά. «Σήμερα, εκτός από το κίνητρο για μια καλύτερη ζωή, το πρόβλημα γίνεται πιο έντονο», σημείωσε, «λόγω των πρόσφατων εξελίξεων στην Αφρική, τη Μέση Ανατολή, συμπεριλαμβανομένης της Συρίας, αλλά και στην Ασία -Αφγανιστάν ή Πακιστάν-, καθώς και σε άλλες χώρες».
Ο κ. Ηλιόπουλος επισήμανε ότι το πρόβλημα της μετανάστευσης δεν αφορά μεμονωμένες χώρες -την Ελλάδα, την Ιταλία, τη Μάλτα, την Ισπανία-, αλλά την Ευρώπη στο σύνολό της, και ως εκ τούτου, όπως τόνισε, οι εφαρμοζόμενες πολιτικές «τιμωρίας» των χωρών εισόδου μεταναστών στην Ευρώπη δεν μπορούν να είναι αποτελεσματικές.
Ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας αναφέρθηκε, επίσης, στις «τεράστιες προσπάθειες» που έχει καταβάλλει η Ελλάδα, εν μέσω μάλιστα της οικονομικής κρίσης που μαστίζει τη χώρα, για τη δημιουργία μιας «συνεκτικής εθνικής στρατηγικής» όσον αφορά τη μετανάστευση, τον έλεγχο των εθνικών συνόρων και την πολιτική ασύλου. Αναγνωρίζοντας τις υπάρχουσες δυσλειτουργίες του συστήματος, τόνισε τη σημασία βελτίωσης των εφαρμοζόμενων πολιτικών ώστε να υπάρξουν καλύτερα αποτελέσματα σε όλα τα επίπεδα.
Τον «πολυδιάστατο χαρακτήρα» του φαινομένου της μετανάστευσης και την αναγκαιότητα διαχείρισής του σε διεθνές επίπεδο, υπογράμμισε ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Πολιτικών Μετανάστευσης, δρ Παπαδημητρίου, κάνοντας λόγο για «ουσιαστική απουσία διαχείρισης» του προβλήματος σε διεθνές επίπεδο. Ο δρ Παπαδημητρίου έδωσε ιδιαίτερη έμφαση και σε μία άλλη σημαντική διάσταση του ζητήματος, στην ύπαρξη «παγκόσμιων εγκληματικών δικτύων» που πλουτίζουν από τη διακίνηση μεταναστών και τόνισε ότι οι πολιτικές που εφαρμόζονται για την αντιμετώπιση του προβλήματος, σε Ευρώπη και Αμερική, συχνά έχουν τα αντίθετα αποτελέσματα, δηλαδή την αύξηση των ρευμάτων μεταναστών.
Αναφερόμενος στην ευρωπαϊκή διάσταση του ζητήματος, ο δρ Παπαδημητρίου πρότεινε ως λύση τη δημιουργία πανευρωπαϊκών κέντρων υποδοχής, σε χώρες που θα ορίσει η ΕΕ, στα οποία θα προωθούνται οι μετανάστες και όπου θα τους παρέχονται οι αρτιότερες δυνατές υπηρεσίες όσον αφορά τη διαχείριση, νομική αλλά και ανθρωπιστική, των αιτημάτων τους. Ο δρ Παπαδημητρίου έκανε ακόμα αναφορά στο πώς η Γερμανία αντιμετώπισε το θέμα της λαθρομετανάστευσης, είκοσι χρόνια πριν, δημιουργώντας ένα σύστημα, ευρωπαϊκό μεν αλλά «κομμένο και ραμμένο στα μέτρα της», ενώ αντίθετα, σήμερα, «οι χώρες της Νότιας Ευρώπης βρίσκονται σε κατάσταση πολιορκίας» όσον αφορά το ζήτημα της λαθρομετανάστευσης.
Μιλώντας ως εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο πρέσβης κ. Βράιλας τόνισε τον «πολυδιάστατο χαρακτήρα» του ζητήματος και απαριθμώντας τα μέτωπα στα οποία εστιάζονται οι προσπάθειες της ΕΕ, αναφέρθηκε στη συμφωνία Σένγκεν, στη σημασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, στη σημασία της ανταλλαγής πληροφοριών, στην επεξεργασία κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου, στην αντιμετώπιση των παράνομων εισόδων, στην έκδοση οδηγίας για τις επιστροφές λαθρομεταναστών, καθώς και στο ταμείο για τη χρηματοδότηση των πολιτικών μετανάστευσης στις χώρες που αποτελούν τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Ο κ. Βράιλας αναγνώρισε τα προβλήματα των εφαρμοζόμενων πολιτικών, ωστόσο τόνισε ότι στόχος της ΕΕ είναι μια ανοιχτή και ασφαλής Ευρώπη με απόλυτο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Την εμπειρία της Ιταλίας, η οποία επίσης επωμίζεται μεγάλο μερίδιο της ευθύνης και των πιέσεων από τα ρεύματα μεταναστών, μοιράστηκε με το κοινό ο αναπληρωτής μόνιμος αντιπρόσωπος της Ιταλίας στον ΟΗΕ, πρέσβης Lembertini, επισημαίνοντας μάλιστα «διαφορές μεταξύ των μεταναστευτικών ρευμάτων» του παρελθόντος και του σήμερα. Μεταξύ των διαφορών, με ιδιαίτερη σημασία που επισήμανε ο Ιταλός διπλωμάτης, είναι το γεγονός ότι η πλειοψηφία των μεταναστών του σήμερα διακινείται μέσα από εγκληματικά δίκτυα, αλλά και το ότι ο τελικός προορισμός της πλειοψηφίας των ανθρώπων αυτών είναι κάποια άλλη χώρα από τη χώρα εισόδου τους στην Ευρώπη.
Τελευταίος ομιλητής ήταν ο γενικός διευθυντής του Ιδρύματος Νιάρχος στη Νέα Υόρκη, κ. Τσάμης, ο οποίος παρουσίασε τις πολυσχιδείς προσπάθειες που καταβάλλει το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, με την οικονομική ενίσχυση και στήριξη σε φιλανθρωπικούς οργανισμούς ανά τον κόσμο, που ασχολούνται και με το πολύπλευρο ζήτημα της μετανάστευσης, δίνοντας μια συνολική εικόνα για τον «κοινωνικό και αναπτυξιακό ρόλο» του Ιδρύματος.
Η συζήτηση ολοκληρώθηκε με ερωτήσεις από αρκετούς παρευρισκόμενους στην εκδήλωση προς τους ομιλητές για πολλές πτυχές του μεταναστευτικού ζητήματος. Ανάμεσα στους παρισταμένους ήταν διπλωμάτες, διευθυντές και εκπρόσωποι ελληνικών υπηρεσιών στη Νέα Υόρκη, ακαδημαϊκοί, φοιτητές και αντιπρόσωποι ανθρωπιστικών οργανώσεων και ευρωπαϊκών ινστιτούτων στις Ηνωμένες Πολιτείες.
