Καταπέλτης το πόρισμα για τις πλημμύρες στην Μάνδρα (φωτο/βίντεο)
Ακραίο μεν το καιρικό φαινόμενο, ακρότατη δε η ανθρώπινη αυθαιρεσία και η γραφειοκρατία. Αυτό, συνοπτικά, προκύπτει για τις αιτίες των φονικών πλημμυρών που έπληξαν τη Μάνδρα(με τραγικό απολογισμό 24 νεκρούς), βάσει του πορίσματος κλιμακίου επιθεωρητών του γραφείου της Γενικής Επιθεωρήτριας Δημόσιας Διοίκησης, που αποκαλύπτει η «Εφημερίδα των Συντακτών».
Ναι μεν οι επιθεωρητές διαπίστωσαν ότι όντως η βροχόπτωση στον ορεινό όγκο (όρος Πατέρα) ήταν καταιγιστική, ότι αναφορικά με την πόλη της Μάνδρας είχε κρίσιμο ρόλο στην εξέλιξη των γεγονότων η ταυτόχρονη άφιξη των πλημμυρικών υδάτων των χειμάρρωνΣούρες και Αγ. Αικατερίνης και μάλιστα στη μέγιστη παροχή τους- με τις κοίτες των ομώνυμων ρεμάτων να έχουν επιχωματωθεί, έως και … χαθεί κάτω από τον οικιστικό ιστό- αλλά, παράλληλα, με την έκθεσή τους αναδεικνύουν τις ευθύνες των δημόσιων υπηρεσιών, τόσο ως προς τις καθυστερήσεις στην υλοποίηση αντιπλημμυρικών έργων όσο και ως προς … το μπάζωμα ενός εκ των δύο ρεμάτων, με το αυθαίρετο δημοτικό αμαξοστάσιο Μάνδρας!
Τα συμπεράσματα των επιθεωρητών είναι ιδιαίτερα σκληρά για το Δασαρχείο Αιγάλεω, ως προς την υλοποίηση του έργου της εκτροπής της Αγ. Αικατερίνης. Καταλογίζουν στις δασικές υπηρεσίες «εμμονές και αγκυλώσεις επί τυπικών θεμάτων και όχι επί της ουσίας» καθώς και «λανθασμένη αξιολόγηση των προτεραιοτήτων και της σημασίας του επείγοντος της δημοπράτησης του έργου», το οποίο, κατά την άποψη των επιθεωρητών, ήταν άκρως αναγκαίο για την αντιπλημμυρική προστασία της περιοχής και «θα αντιμετώπιζε σοβαρά τις αρνητικές επιπτώσεις στη Μάνδρα ως ενδεχόμενου πλημμυρικού φαινομένου όπως αυτού που συνέβη στις 15 Νοέμβρη».
Το ιστορικό που παραθέτουν οι επιθεωρητές έχει λίγο-πολύ ως εξής:
-Τον Ιούλιου του 2014 εγκρίνεται από τον τότε γενικό γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου. Στην απόφαση αυτή υπάρχει ο όρος ότι «πριν από την έναρξη υλοποίησης του έργου θα πρέπει να τηρηθούν από την αρμόδια υπηρεσία της Δ/νσης Αττικής τα προβλεπόμενα (…) για τον χαρακτηρισμό της έκτασης επέμβασης όσον αφορά τον δασικό ή μη χαρακτήρα της καθώς και για τις λοιπές απαραίτητες διαδικασίες σε περίπτωση που η εν λόγω έκταση ή τμήμα αυτής είναι δασικού χαρακτήρα». Μέχρι σήμερα, παρότι «έχει υποβληθεί σχετικό αίτημα (…) παραμένει σε εκκρεμότητα το ζήτημα από τη Δασική Υπηρεσία», αναφέρουν χαρακτηριστικά οι επιθεωρητές.
-Τον Οκτώβριο του 2014, η Οικονομική Επιτροπή της Περιφέρειας Αττικής εγκρίνει τις απαραίτητες συνοδευτικές μελέτες.
-Τον Ιανουάριο του 2016, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής επικυρώνει τον καθορισμό των οριογραμμών της μελέτης. Αυτή η επικύρωση «ήταν η αναγκαία απόφαση-προϋπόθεση (…) για την έγκριση της μελέτης. Αυτή η επικύρωση «ήταν η αναγκαία απόφαση-προϋπόθεση της μελέτης και την εκτέλεση του έργου», σημειώνεται στο πόρισμα.
-Τον Φεβρουάριο του 2016, η αρμόδια διεύθυνση της Περιφέρειας Αττικής βεβαιώνει την περαίωση της μελέτης.
-Τον Απρίλιο του 2016, τροποποιείται το πρόγραμμα εκτελεστέων έργων της περιφέρειας και εντάσσεται σε αυτό, για πρώτη φορά, το έργο για την εκτροπή του χειμάρρου της Αγ. Αικατερίνης, με προϋπολογισμό 10 εκατ. ευρώ.
-Τον Αύγουστο του 2016, ο «νόμος Σπίρτζη» για τις συμβάσεις φέρνει σημαντικές αλλαγές στη δημοπράτηση έργων, σε όλα τα στάδια της διαγωνιστικής διαδικασίας. «Προϋπόθεση δε για τη δημοπράτηση του έργου ήταν οι απαραίτητες αδειοδοτήσεις και η συντέλεση αναγκαίων απαλλοτριώσεων για την εκτέλεσή του. Ο νόμος αυτός, ο οποίος εκδόθηκε κατ’ εφαρμογή κοινοτικής οδηγίας, ενσωμάτωσε τον νόμο περί δημοσίων έργων και τον κανονισμό περί προμηθειών, ενοποίησε τις σχετικές διαδικασίες και κατήργησε, από την ημερομηνία ισχύος του, όλο το προηγούμενο καθεστώς.
-Τον Φεβρουάριο του 2017, και με σχεδόν 3 χρόνια καθυστέρηση, το Δασαρχείο Αιγάλεω απαντά σε εκκρεμούσα αίτηση (από 15 Απριλίου 2014!) της αρμόδιας διεύθυνσης της περιφέρειας, λέγοντας ότι παύει η διαδικασία που προέβλεπε προηγούμενος νόμος (του 1979, που ίσχυε το 2014) και έτσι τίθεται … στο αρχείο η αίτηση! Άρα, η περιφερειακή διεύθυνση έπρεπε να υποβάλει εκ νέου τα στοιχεία που αφορούσαν τις συντεταγμένες των εκτάσεων του έργου.
«Είναι προφανές ότι το ανωτέρω έγγραφο του Δασαρχείου Αιγάλεω ανέτρεψε τον χρονικό προγραμματισμό της εκτέλεσης του έργου», παρατηρούν οι επιθεωρητές, έχοντας νωρίτερα, σε άλλο σημείο του πορίσματος, σχολιάσει ότι «ο λόγος που δεν υλοποιήθηκε η δημοπράτηση του μελετηθέντος έργου είναι αποκλειστικά γραφειοκρατικός».
Το έργο, σύμφωνα πάντα με το πόρισμα του Γραφείου της Γενικής Επιθεωρήτριας Μαρίας Παπασπύρου (για την οποία αξίζει να σημειωθεί ότι όχι μόνο εκκίνησε την έρευνα αμέσως μετά τις πλημμύρες, αλλά και τήρησε τη δέσμευσή της για γρήγορη ολοκλήρωση του ελέγχου), σήμερα βρίσκεται στη διαδικασία κήρυξης απαλλοτρίωσης, δηλαδή, στην προϋπόθεση που απαιτεί ο «νόμος Σπίρτζη» για τις δημοπρατήσεις.
Τα πλημμυρικά ύδατα ξεκίνησαν από το όρος Πατέρα. Το έδαφος των λεκανών απορροής δεν είχε τη δυνατότητα να απορροφήσει έστω μικρό μέρος των υδάτων, σύμφωνα πάντα με το πόρισμα στο οποίο αναφέρεται: «Η έλλειψη των έργων ορεινής υδρονομίας σε συνάρτηση με την απότομη κλίση των πρανών, την ένταση της νεροποντής σε ελάχιστο χρόνο και τη φύση του εδάφους των λεκανών απορροής (χαμηλή απορροφητικότητα) δημιούργησαν ένα φαινόμενο που επέφερε μεγάλες απώλειες σε έμψυχο ανθρώπινο δυναμικό αλλά και υλικές καταστροφές». Κατά την αυτοψία τους οι επιθεωρητές δεν διαπίστωσαν καμένες εκτάσεις στο όρο Πατέρα, «η κατασκευή όμως έργων ορεινής υδρονομίας απαιτείται ανεξάρτητα από αυτό».
Από τα βόρεια, τα πλημμυρικά ύδατα οδηγήθηκαν με ελεύθερη ροή δια των πρανών «στο ευρύ ίχνος» της παλαιάς εθνικής οδού Ελευσίνας- Θήβας (ΠΕΟΕΘ) «η οποία λειτούργησε ως ανοικτός αγωγός ομβρίων με μεγάλη κλίση, που ευνόησε στην ανάπτυξη υψηλών ταχυτήτων και που σε συνδυασμό με τη μεγάλη ποσότητα του νερού που παροχετεύτηκε, δημιούργησε ένα τρομακτικό και πρωτόγνωρο φαινόμενο και αποτέλεσμα». Τα νερά αυτά αρχικά περιορίστηκαν στην κοίτη του χειμάρρου Σούρες, συνάντησαν αυθαίρετες κατασκευές και εξετράπησαν επιφανειακά στη βόρεια-βορειοανατολική πλευρά της πόλης της Μάνδρας προκαλώντας τις γνωστές καταστροφές. Από τα δυτικά, τα πλημμυρικά ύδατα οδηγήθηκαν στη λεκάνη απορροής του χειμάρρου της Αγ. Αικατερίνης.
Η κοίτη του χειμάρρου κρίθηκε σχετικά καλώς εγκιβωτισμένη, όμως εντός του σχεδίου πόλης «είναι ανεπαρκής έως ανύπαρκτη, ενώ στο τμήμα εντός του παλαιού σχεδίου πόλης ο χείμαρρος οδηγείται επιφανειακά με διάχυση σε πλακοσκεπή αγωγό ανεπαρκούς διατομής». «Παρά τις προσπάθειές μας να εντοπίσουμε έργο εισόδου υδάτων στον παραπάνω αγωγό, αυτό δεν κατέστη δυνατόν», αναφέρουν οι επιθεωρητές, συμπληρώνοντας ότι ούτε τα φρεάτια στην πόλη προσέφεραν στην αντιπλημμυρική προστασία, αντιθέτως «πολλές φορές λειτούργησαν αρνητικά λόγω της πίεσης του αγωγού και της ανεπάρκειάς του».
Οι επιθεωρητές διαπίστωσαν ότι:
1. Ο μεγαλύτερος αριθμός απώλειας ανθρώπινων ζωών αφορούσε το ανάντη τμήμα του ποταμού Σούρες
2.Για παροχές νερού τέτοιου ή παρόμοιου μεγέθους η ΠΕΟΕΘ λειτουργεί ως κοίτη χειμάρρου
3.Η κλίση του δρόμου είναι μεγάλη και το οδόστρωμα λειτουργεί ως πυθμένας της κοίτης με αποτέλεσμα να αυξάνει την ταχύτητα του νερού και τη συρτική του δύναμη
4.Η υπάρχουσα εγκεκριμένη μελέτη αφορά το πιο πεδινό τμήμα του χειμάρρου
Θεωρούν, δε, ότι είναι αναγκαίο να συνταχθεί μελέτη που θα αντιμετωπίζει και το ορεινό τμήμα, συνεισφέροντας στην αντιπλημμυρική προστασία αλλά και στην εξασφάλιση της ασφαλούς κυκλοφορίας κατά τη διάρκεια ανάλογων φαινομένων.
«Η παρούσα έκθεση αφορά διαπιστώσεις και έγγραφα που μας έχουν κοινοποιηθεί μέχρι σήμερα. Εκκρεμεί η αποστολή πρόσθετων στοιχείων που έχουν ζητηθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες, η λήψη των οποίων ενδεχομένως να απαιτήσει συμπληρωματική έκθεση την οποία και θα σας γνωστοποιήσουμε», διευκρινίζουν οι επιθεωρητές στο πόρισμά τους.
Εγκληματικές Αυθαιρεσίες
Της… αυθαιρεσίας το ανάγνωσμα γινόταν στην κοίτη των χειμάρρων. Οι κατασκευές και τα κτίσματα που εμπόδισαν τη ροή των πλημμυρικών υδάτων, τουλάχιστον οι πιο ογκώδεις, ήταν είτε αυθαίρετες ή (επιεικώς) παράτυπες!
Πρώτα και κύρια να αναφερθούμε στην περίπτωση τουαμαξοστασίου- εργοταξίου του Δήμου Μάνδρας- Ειδυλλίας, το οποίο, κατά το πόρισμα των επιθεωρητών του Γραφείου της Γενικής Επιθεωρήτριας Δημόσιας Διοίκησης, αποτέλεσε «σημαντική και κρίσιμη ανθρώπινη παρέμβαση στην κοίτη του χειμάρρου Σοόυρες». Το δημοτικό αμαξοστάσιο, εντός του οποίου διέρχεται το ρέμα, δεν έχει οικοδομική άδεια! «Στις εκθέσεις αυτοψιών που μας εστάλησαν από το Πολεοδομικό Γραφείο Ελευσίνας, το εν λόγω εργοτάξιο καταγράφεται ως αυθαίρετη κατασκευή και έχουν ήδη ξεκινήσει οι προβλεπόμενες διαδικασίες για τα αυθαίρετα», περιγράφουν.
Μεταξύ άλλων ιδιοκτησιών (κυρίως γηπέδων) υπάρχουν και δύο κτίρια συμφερόντων Βακόντιου. Στην περίπτωση του κτιρίου της «Δ.Γ. Βακόντιος ΑΒΕΕ», το ρέμα έχει … εξαφανιστεί: στα εγκεκριμένα σχέδια της οικοδομικής άδειας δεν αποτυπώνεται το ρέμα πάνω στο οποίο έχει χτιστεί, ενώ, σύμφωνα πάντα με το πόρισμα των επιθεωρητών, αποθηκευτικοί και βοηθητικοί χώροι επεκτάθηκαν καθ’ υπέρβαση της οικοδομικής άδειας. Στην περίπτωση του δεύτερου βιομηχανικού κτιρίου, τμήμα του οποίου βρίσκεται εντός του ρέματος, επίσης δεν αποτυπώνεται το ρέμα στα εγκεκριμένα σχέδια και υπήρξαν επίσης επεκτατικές παρεμβάσεις κατά παράβαση της νομοθεσίας και καθ’ υπέρβαση των οικοδομικών αδειών, όπως διαπίστωσαν οι επιθεωρητές. Καλό είναι να θυμίσουμε ότι η περίπτωση της Μάνδρας μελετήθηκε από τους φοιτητές του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών ως «κακό παράδειγμα» και μία από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις για το πώς η ανθρώπινη παρέμβαση μπορεί να αποδειχθεί εγκληματική.
Η Εφημερίδα των Συντακτών
