Λεβάντα: Μια καλλιέργεια που κερδίζει έδαφος στην Ελλάδα

Καλλιέργειες πέρα από τις συνηθισμένες αναζητούν πολλοί αγρότες ανά την ελληνική επικράτεια. Καλλιέργειες εναλλακτικές, μέσω των οποίων θα μπορέσουν να βγάλουν τα προς το ζην, να μειώσουν το τεράστιο κόστος παραγωγής που ταλαιπωρούν πολλές από τις παραδοσιακές καλλιέργειες, και παράλληλα θα τους δώσουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν τις επιχειρήσεις τους.

Μια από αυτές είναι και η λεβάντα. Πρόκειται για μια θαμνώδη καλλιέργεια, καθώς το φυτό αναπτύσσεται έως και 80 εκατοστά με στενά γκριζοπράσινα φύλλα και με ανθοφόρους βλαστούς να καταλήγουν σε ταξιανθία τύπου στάχεος με λιλά ανθάκια.

Στη λεκάνη της Μεσογείου παράδοση στην καλλιέργεια λεβάντας έχει η Ιταλία, η Ισπανία αλλά και η Γαλλία, ενώ δυναμικά έχουν μπει, σε παγκόσμιο επίπεδο, οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς, η Ιαπωνία, η Αυστραλία καθώς και η Βουλγαρία, ενώ με δειλά βήματα ακολουθεί και η Ρουμανία.

Πολλά είναι τα είδη λεβάντας που μπορούν να καλλιεργηθούν, ωστόσο πιο διαδεδομένο και πιο μυρωδάτη ποικιλία είναι η στενόφυλλη λεβάντα (Lavandula angustifolia) από την οποία παράγεται και το καλύτερης ποιότητας αιθέριο έλαιο.

Εδάφη όπως τα ελαφρά χαλικώδη και τα ασβεστώδη θεωρούνται τα πιο κατάλληλα για αυτού του είδους την καλλιέργεια, ενώ αντίθετα, τα πολύ αργιλώδη, τα αμμώδη και λεπτής υφής εδάφη, όπως και τα κακώς αποστραγγιζόμενα θεωρούνται ακατάλληλα. Επίσης, σημαντικό ρόλο παίζει και το pH του εδάφους, το οποίο πρέπει να κυμαίνεται από 5,8 - 8,3.

Μάλιστα όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Λάζαρος Σεμερτζίδης, ο οποίος το 2018 αναδείχτηκε ως ο καλύτερος νέος Έλληνας αγρότης, η καλλιέργεια της λεβάντας είναι πιο ξεκούραστη «σε σχέση με την καλλιέργεια δένδρων, και έχει μια σταθερότητα στην αγορά, σε ό,τι έχει να κάνει με το θέμα της απορρόφησης, με την τιμή να κυμαίνεται, τα τελευταία δυο χρόνια, από 80-85 ευρώ το κιλό αιθέριο έλαιο» ενώ όπως λέει «στα βιολογικά έχουν φτάσει και έχουν ξεπεράσει τα 100 ευρώ ανά κιλό αιθέριου ελαίου».

Διαδικασία καλλιέργειας

«Η φύτευση ξεκινάει τον Οκτώβριο και μπορεί να διαρκέσει μέχρι το Μάρτιο, αναλόγως τα καιρικά φαινόμενα» είπε στο Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο 34χρονος αγρότης ο οποίος καλλιεργεί περίπου 160 στρέμματα λεβάντας στην Ξηρολίμνη Κοζάνης.

Σημειώνει ότι τα «φυτά, θεωρητικά μπορούν να παραμείνουν "ζωντανά" κατά μέσο όρο γύρω στα 12 χρόνια και από εκεί και πέρα, αυτό που μπορεί να κάνει κάποιος είναι να ανανεώνει το χωράφι του. Όχι όμως με τη φύτευση νέων φυτών». Αυτό γίνεται με το «κούρεμα» του υπέργειου τμήματος του φυτού που έχει όμως ως αποτέλεσμα να «χαθεί» μια καλλιεργητική χρονιά, ωστόσο το κέρδος είναι μεγαλύτερο καθώς τόσο τα φυτά όσο και το χωράφι ανανεώνονται.

Η διαδικασία αυτή γίνεται τον χειμώνα, και το ερχόμενο καλοκαίρι από το «κούρεμα» ο παραγωγός μπορεί να πάρει το 40-50% της παραγωγής, ενώ ένα χρόνο αργότερα αυτή επανέρχεται σε φυσιολογικά επίπεδα. 

Τρόπος φύτευσης και συγκομιδής

Η φύτευση της λεβάντας γίνεται με διάφορους τρόπους, όπως το χέρι και η φύτευση με μηχανές. «Εγώ φυτεύω με καπνοφυτευτικές μηχανές, παλιές, στις οποίες έχω προχωρήσει σε κάποιες μετατροπές προκειμένου να μπορώ να φυτεύσω λεβάντα» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο 34χρονος αγρότης από την Κοζάνη.

Σε ό,τι έχει να κάνει με τη συγκομιδή της λεβάντας, αυτή γίνεται όταν το άνθος έχει ωριμάσει και το κάτω μισό έχει «ανοίξει». Πρέπει να γίνεται στο σωστό χρονικό σημείο γιατί σε διαφορετική περίπτωση πέφτει η ποιότητά του.

Η συγκομιδή γίνεται είτε με δρεπάνια είτε με μηχανήματα που έχουν σχεδιαστεί για αυτή την εργασία. «Αυτή γίνεται με κάποιες μηχανές, κάποια παρελκόμενα που μπαίνουν στο τρακτέρ ή και με το χέρι» αναφέρει ο κ. Σεμερτζίδης συμπληρώνοντας όμως πως «η διαδικασία με το χέρι είναι κοστοβόρο και χρονοβόρο, καθώς χρειάζεσαι πολλά άτομα που σημαίνει περισσότερα μεροκάματα».

Θεραπευτικές ιδιότητες

Οι θεραπευτικές ιδιότητες της λεβάντας είναι πασίγνωστες καθώς διαθέτει πάνω από 150 δραστικά συστατικά που είναι ικανά να αντιμετωπίσουν μεταξύ άλλων την αϋπνία, τους πονοκεφάλους, τον εκνευρισμό και τη μείωση του άγχους. Παράλληλα, εκτιμάται ότι ενεργεί κατά του βήχα, του άσθματος, του κοκίτη, της γρίπης και της λαρυγγίτιδας.

Επίσης, το αιθέριο έλαιο έχει αντισηπτικές και επουλωτικές ιδιότητες και είναι ένα από τα ελάχιστα αιθέρια έλαια που μπορούν να χρησιμοποιηθούν άφοβα αδιάλυτα πάνω στο δέρμα.

Τέλος, έχει αναπλαστικές ιδιότητες και σε συνδυασμό με άλλα αιθέρια έλαια και καλλυντικά, μπορεί να βοηθήσει στην αισθητική περιποίηση του προσώπου και του σώματος, ενώ αρκετά διαδεδομένη είναι η χρήση της στην αρωματοποιία, στη σαπωνοποιία και τη φαρμακοποιία.