"Οχι" των Τούρκων για τη λειτουργία στην Παναγία Σουμελά στην Τραπεζούντα

Η λειτουργία στο ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά στην Τραπεζούντα, που συνήθως χοροστατεί ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, δεν θα γίνει φέτος. Έπειτα από πέντε συνεχή χρόνια που επιτράπηκε από τις τουρκικές αρχές η λειτουργία ανήμερα της Παναγίας, φέτος η σχετική άδεια ανακλήθηκε.

​Σύμφωνα με το voria.gr, η επίσημη αιτιολογία την οποία προέβαλαν οι τουρκικές αρχές είναι ότι στο μοναστήρι γίνονται εργασίες αναστήλωσης καθώς παρουσιάστηκαν προβλήματα στατικότητας.
Ωστόσο, κύκλοι του Πατριαρχείου καθώς και εκπρόσωποι του ποντιακού ελληνισμού θεωρούν ότι η επίκληση προβλημάτων στατικότητας είναι προσχηματική. Εκφράζουν, δε, φόβους ότι δεν πρόκειται να επιτραπεί ποτέ ξανά η λειτουργία της Μονής μετά την επιχειρούμενη ισλαμοποίηση του τουρκικού κράτους από το καθεστώς του Ταγίπ Ερντογάν.

Η ιστορική Μονή επαναλειτούργησε τον Ιούνιο του 2010, έπειτα από 88 χρόνια. Το τουρκικό κράτος είχε δώσει άδεια στο Οικουμενικό Πατριαρχείο για να τελεστεί πατριαρχική θεία λειτουργία για την γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, με την Τουρκία να προσδοκά τόσο την έξωθεν καλή μαρτυρία για σεβασμό των θρησκευτικών ελευθεριών όσο και σε οικονομικά οφέλη από την αύξηση των τουριστών στην περιοχή τις ημέρες αυτές. Η άδεια να ανοίγει η Μονή για μία ημέρα το χρόνο ήταν διαρκής καθώς δεν είχε χρονικό περιορισμό. Ωστόσο, στο τέλος Μαΐου οι τουρκικές αρχές ειδοποίησαν το Οικουμενικό Πατριαρχείο ότι ανακαλείται η άδεια, χωρίς μάλιστα να διευκρινίζουν εάν η ανάκληση θα ισχύσει μόνον για φέτος. Η είδηση προκάλεσε μεγάλη απογοήτευση σε χιλιάδες Πόντιους ανά τον κόσμο και κυρίως Έλληνες οι οποίοι είχαν προγραμματίσει να ταξιδέψουν στην Τραπεζούντα τις ημέρες αυτές.

​Πρόσχημα η αναστήλωση
Σύμφωνα με το voria.gr, στο έγγραφό τους οι τουρκικές αρχές αναφέρουν ως αιτιολογία για την ανάκληση της άδειας ότι βρίσκονται σε εξέλιξη εργασίες αναστήλωσης της μονής καθώς παρουσιάστηκαν προβλήματα στατικότητας. Ωστόσο, κύκλοι του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως αλλά και παράγοντες των Ποντίων αναφέρουν ότι η αλλαγή στάσης της τουρκικής κυβέρνησης οφείλεται σε άλλους λόγους. Ο πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ποντίων Ελλάδος Γιώργος Παρχαρίδης δήλωσε στο Voria.gr ότι «η απόφαση αυτή δεν σχετίζεται με το πρόσφατο αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία καθώς είχε ληφθεί νωρίτερα. Η αιτιολογία είναι ότι γίνεται ανακαίνιση. Εγώ δεν πιστεύω ότι αυτός είναι ο λόγος. Η Τουρκία δεν πρόκειται να επιτρέψει να ξαναλειτουργήσει το ιστορικό μοναστήρι. Στόχος τους είναι να εξαφανίσουν κάθε στοιχείο που συνδέεται με την Ελλάδα και την Ορθοδοξία».

​Σύμφωνα με τον κ. Παρχαρίδη το σχέδιο της τουρκικής κυβέρνησης είναι να αλλάξει ο χαρακτήρας της περιοχής. «Το σχέδιο έχει ξεκινήσει να υλοποιείται τα τελευταία χρόνια. Ήδη, εδώ και δύο χρόνια έχουν μετατρέψει την Αγία Σοφία της Τραπεζούντας σε τζαμί, ενώ και η Αγιά Σοφιά της Κωνσταντινούπολης μετατρέπεται κι αυτή σταδιακά σε τζαμί. Παράλληλα, όλες οι ορθόδοξες εκκλησίες της περιοχής είτε έχουν γίνει τζαμιά, είτε μετατράπηκαν σε στάβλους, είτε απλώς καταρρέουν» αναφέρει ο κ. Παρχαρίδης.

​Σύμφωνα με παράγοντα του ποντιακού ελληνισμού ο οποίος επισκέπτεται την περιοχή τα τελευταία χρόνια και έχει παρακολουθήσει όλες τις λειτουργίες από το 2010, το σχέδιο των τουρκικών αρχών άρχισε να εκτυλίσσεται εδώ και περίπου τέσσερα χρόνια.
«Άρχισαν να χτίζονται καινούργια τζαμιά, αραβικής μάλιστα τεχνοτροπίας καθώς στόχος του Ερντογάν είναι να προσελκύσει ισλαμικό πληθυσμό από τα αραβικά κράτη». Σύμφωνα με τον ίδιο, τα τελευταία χρόνια Άραβες, κυρίως από τη Σαουδική Αραβία έχουν αγοράσει εκτάσεις, μαγαζιά και κατοικίες στην περιοχή, ενισχύοντας έτσι το τουριστικό ρεύμα, σε αντιστάθμισμα των απωλειών που θα έχει η περιοχή εξ’ αιτίας της σταδιακής απομάκρυνσης του ποντιακού στοιχείου που επισκεπτόταν κατά χιλιάδες την Τραπεζούντα.

​Σύμφωνα με πληροφορίες του voria.gr, σύμμαχος στις προσπάθειες των τουρκικών αρχών να εκριζώσουν κάθε ελληνικό και ορθόδοξο στοιχείο από την περιοχή είναι και ο τοπικός δήμαρχος ο οποίος εξελέγη το 2014. Πρόκειται για έναν φανατικό οπαδό του Ερντογάν, ισλαμιστή, ο οποίος αντικατέστησε τον προηγούμενο κεμαλικό, μετριοπαθή δήμαρχο.

Χιονοδρομικό κοντά στο μοναστήρι
Ο ίδιος παράγοντας του ποντιακού ελληνισμού επισημαίνει στο Voria.gr ότι στα σχέδια των τουρκικών αρχών είναι η κατασκευή και λειτουργία στην περιοχή χιονοδρομικού κέντρου, σε απόσταση περίπου πενήντα λεπτών από το μοναστήρι. «Θα γίνει σε υψόμετρο 2.800-3.000 μέτρων, σε μια φανταστική βουνοκορφή στην οποία έχει χιόνι ολόκληρο το χρόνο». Τονίζει, πως για την κατασκευή του χιονοδρομικού οι τουρκικές αρχές προχώρησαν το προηγούμενο διάστημα σε διάνοιξη δρόμων, εργασίες για τις οποίες χρησιμοποιήθηκαν φουρνέλα καθώς η περιοχή είναι βραχώδης. «Εξ’ αιτίας αυτών προκλήθηκαν όντως ζημιές στην ιερά Μονή, όμως η αναστήλωση αποτελεί δικαιολογία».

​Σύμφωνα με τουριστικό πράκτορα ο οποίος διοργανώσει εκδρομές εδώ και πολλά χρόνια στην περιοχή του Πόντου «αυτή την περίοδο η πρόσβαση στο μοναστήρι απαγορεύεται. Το υπέροχο κόσμημα της Ορθοδοξίας δεν είναι δυνατόν να το δει κανείς ούτε από απόσταση».

Παρέμβαση Ιβάν Σαββίδη
Σύμφωνα με παράγοντες του ποντιακού ελληνισμού «η μόνη η οποία μπορεί να συνετίσει τον Ερντογάν είναι η Ρωσία. Είτε δια του Πούτιν, είτε δια του πατριάρχη Κύριλλου». Μάλιστα, στις 2 Αυγούστου, σε επιστολή του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών προς τον Ιβάν Σαββίδη η οποία έχει ως θέμα την «τέλεση θρησκευτικής λειτουργίας» στην Αγια-Σοφιά, αναφέρεται ότι η Ρωσία συμμερίζεται την ανησυχία του Ιβάν Σαββίδη, επισημαίνεται η σημασία της ως μνημείου Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς που προστατεύεται από την UNESCO και τονίζεται ότι το μουσείο δεν μπορεί να χρησιμοποιείται για άλλους σκοπούς.

Δίνεται, δε, η διαβεβαίωση ότι στις επαφές της Ρωσίας με τις τουρκικές αρχές εγείρεται το θέμα και διατυπώνεται η παραίνεση προς την Άγκυρα να παραμείνει εγγυητής των θρησκευτικών και πνευματικών αξιών της πολυεθνικής και πολυθρησκευτικής τουρκικής κοινωνίας και να μην δημιουργεί επιπλέον λόγους για ένταση.

Η επιστολή του ρωσικού ΥΠΕΞ ήταν σε απάντηση επιστολής που είχε στείλει ο Ιβάν Σαββίδης, τον Ιούνιο, στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν αλλά και στον Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσιών Κύριλλο, διατυπώνοντας το αίτημα για την υπεράσπιση των χριστιανικών μνημείων που βρίσκονται στην Τουρκία.