Οι Έλληνες... ξέχασαν την πλαστική σακούλα
Μείωση 98,6% στη χρήση της πλαστικής σακούλας ελαφρού βάρους στα σούπερ μάρκετ το 2019, σε σχέση με το 2017, καταδεικνύει έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ).
Συγκεκριμένα, το 2019 διατέθηκαν περί τα 24 εκατ. σακούλες από 1,8 δισ. σακούλες το 2017. Η εφαρμογή του μέτρου ήταν αυστηρή και καθολική ενώ η κατά κεφαλήν ετήσια κατανάλωση πλαστικής σακούλας στο κανάλι του σούπερ μάρκετ μειώθηκε από 167 σακούλες ανά κάτοικο σε δύο.
Σε σχέση με τα λοιπά κανάλια εμπορίου-εστίασης στην έρευνα του ΙΕΛΚΑ καταγράφονται ανάμεικτες τάσεις, καθώς ναι μεν η αύξηση του περιβαλλοντικού τέλους από 0,03 ευρώ συν ΦΠΑ σε 0,07 ευρώ συν ΦΠΑ επέφερε πτωτικές τάσεις, αλλά η έλλειψη ελέγχων από την πολιτεία επέφερε αυξητικές τάσεις. Συγκεκριμένα, σημειώνεται η εξαίρεση των υπαίθριων λαϊκών αγορών και των περιπτέρων από την εφαρμογή της νομοθεσίας και την πρακτικά ανύπαρκτη μείωση της χρήσης των πλαστικών σακουλών σε αυτά τα κανάλια.
Επίσης, καταγράφεται εκτεταμένη εφαρμογή του μέτρου, αλλά με διαφοροποιήσεις ανάλογα με τον κλάδο και την περιοχή. Αναλυτικότερα, εκτεταμένη εφαρμογή καταγράφεται στο λιανεμπόριο τροφίμων (π.χ. αρτοποιία, κρεοπωλεία) και ειδικά στις οργανωμένες αλυσίδες καταστημάτων, αλλά με πλημμελή εφαρμογή κυρίως σε μικρά καταστήματα εκτός των αστικών κέντρων.
Σε άλλους κλάδους (π.χ. είδη ένδυσης) καταγράφεται κατάργηση και αντικατάσταση της πλαστικής σακούλας από άλλου τύπου σακούλες όπως χάρτινες ενώ πλημμελής εφαρμογή του μέτρου καταγράφεται στον κλάδο της εστίασης με εξαίρεση τις οργανωμένες αλυσίδες εστίασης.
Σύμφωνα με την έρευνα, η ποσοστιαία μείωση στη χρήση πλαστικής σακούλας στο κανάλια του λιανεμπορίου είναι μικρότερη αυτής στα σούπερ μάρκετ με δεδομένο ότι η νομοθεσία εξαιρεί από την επιβολή περιβαλλοντικού τέλους τις λαϊκές αγορές και τα περίπτερα. Έτσι και με δεδομένο ότι το κανάλι του σούπερ μάρκετ αντιπροσωπεύει μόνο το 50% των πωλήσεων μόνο του λιανεμπορίου τροφίμων και ακόμα λιγότερο από το σύνολο του λιανεμπορίου και τη μαζική εστίαση εκτιμάται ότι η συνολική ποσοστιαία μείωση της πλαστικής σακούλας μεταφοράς είναι σημαντικά μικρότερη. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τις εκτιμήσεις στελεχών της αγοράς για τη διάθεση εκτός των σούπερ μάρκετ, η συνολική κατανάλωση πλαστικής σακούλας το 2019 μειώθηκε σε περίπου 80-90 σακούλες ανά κάτοικο.
Τα δεδομένα της έρευνας του ΙΕΛΚΑ για το 2020 καταγράφουν μία σημαντική ενίσχυση του ποσοστού των στελεχών που αναγνωρίζουν την εταιρική και κοινωνική ευθύνη των εταιρειών ως βασική προτεραιότητα. Σε σχέση με το 2016, το ποσοστό αυτό έχει υπερδιπλασιαστεί, από 11% σε 25% κάτι που καταδεικνύει τη σημαντική αλλαγή στην προσέγγιση των επιχειρήσεων κυρίως σε σχέση με το περιβάλλον και δευτερευόντως σε σχέση με τις άλλες πτυχές της εταιρικής ευθύνης. Άλλωστε τα τελευταία χρόνια τόσο οι μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, όσο και προμηθευτικές εταιρείες ταχυκίνητων καταναλωτικών αγαθών επενδύουν σε υποδομές και διαδικασίες για την προστασία του περιβάλλοντος. Η κλιματική αλλαγή και το ολοένα εντονότερο ενδιαφέρον του κοινού για το περιβάλλον επηρεάζει σημαντικά τον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων. Οι καταναλωτές γίνονται όλο και πιο απαιτητικοί και κριτικοί σε σχέση με τη λειτουργία των επιχειρήσεων. Τα ποσοστά των καταναλωτών σε σχέση με την πρόθεση αγοράς από επιχειρήσεις που λειτουργούν με ηθικό και με φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο είναι συγκρίσιμα σε Ελλάδα και εξωτερικό. Συγκεκριμένα η πρόθεση αγοράς με κριτήριο την ειλικρίνεια και διαφάνεια των επιχειρήσεων για τον τρόπο λειτουργίας τους καταγράφεται σε ποσοστό 74% στην Ελλάδα έναντι 80% στις ΗΠΑ.
Παράλληλα, εν αναμονή της εναρμόνισης της εθνικής νομοθεσίας με την κοινοτική, το ΙΕΛΚΑ έθεσε έναν αριθμό ερωτημάτων προς τα στελέχη του κλάδου, προκειμένου να καταγραφούν οι απόψεις τους. Συγκεκριμένα, όσον αφορά στο πεδίο εφαρμογής, η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων σε ποσοστό 89% θεωρεί ότι η συγκεκριμένη ευρωπαϊκή οδηγία αφορά εξίσου τις επιχειρήσεις του λιανεμπορίου και τις εταιρείες παραγωγής τροφίμων και ποτών. Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν την υψηλή προτεραιότητα σε θέματα περιβάλλοντος που δίνει ο κλάδος, καθώς καταγράφεται ότι οι εταιρείες ήδη εργάζονται στη συγκεκριμένη κατεύθυνση με την πρόθεση να προλαμβάνουν τις εξελίξεις και ότι η πλειοψηφία των ερωτηθέντων αναγνωρίζει τη σημασία της ταχείας προσαρμογής στις απαιτήσεις της ευρωπαϊκής οδηγίας. Τ 75% δηλώνει ότι η εταιρεία του ήδη προσπαθεί να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις ενώ το 74% δηλώνει ότι ο κλάδος θα πρέπει να κινηθεί προδραστικά στη μείωση των πλαστικών μίας χρήσης και να μην περιμένει την ελληνική νομοθεσία.
Επίσης, χαρακτηριστικός είναι ο προβληματισμός των επιχειρήσεων σε σχέση με την επάρκεια των σημερινών δράσεων καθώς ενδεικτικά αναφέρεται ότι το 60% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι η εφαρμογή της ευρωπαϊκής οδηγίας δεν είναι επαρκής για την επίλυση του περιβαλλοντικού προβλήματος που προκαλούν τα πλαστικά μίας χρήσης. Επίσης, το 55% θεωρεί ότι η μείωση των πλαστικών μίας χρήσης είναι μικρότερο πρόβλημα σε σχέση με τα χαμηλά ποσοστά ανακύκλωσης στη χώρα μας.
