Τα κενά για την προστασία των οικότοπων στα Βαλκάνια αποτελούν πηγή... κινδύνου

Μια ομάδα ερευνητών από το ΑΠΘ, εξετάζει τα πρότυπα και κενά προστασίας ευαίσθητων οικοσυστημάτων της βαλκανικής χερσονήσου. Τα πρώτα ποσοτικά ευρήματα του προγράμματος Combine2Protect δικαιολογούν την ανησυχία τους.
Συγκεκριμένα, αν και το 24% της επιφάνειας την οποία μοιράζονται οι βαλκανικές χώρες καλύπτεται από κάποιο καθεστώς προστασίας, το πρότυπο αυτό ουσιαστικά καθηγείται από τα υψηλά ποσοστά κάλυψης των χωρών που ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για τις βαλκανικές χώρες εκτός ΕΕ, ο στόχος της προστασίας του 17% της επιφάνειας τους μέχρι το 2020, όπως αυτός αναλήφθηκε στη διάσκεψη των 194 χωρών-μέλη της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τη βιοποικιλότητα, φαίνεται να αποκλίνει σημαντικά από την πραγματικότητα.
«Τα κενά της προστασίας και η έλλειψη συντονισμένων διακρατικών προσπαθειών διαχείρισης αντανακλώνται έντονα από την ασυνέχεια των προστατευόμενων περιοχών εκατέρωθεν των εθνικών συνόρων.Για παράδειγμα, από την Ελληνική πλευρά πάνω από το 60% του συνολικού μήκους των συνόρων με την πΓΔΜ, καλύπτεται ή βρίσκεται σε  απόσταση λίγων εκατοντάδων μέτρων από προστατευόμενες περιοχές, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό αγγίζει μόλις το 12% για τις προστατευόμενες περιοχές της γείτονος χώρας» επισημαίνει ο Αντώνης Μαζάρης, Επικ. Καθηγητής του Τμήματος Βιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ).
Αντίστοιχες διαφορές (>50% αναντιστοιχία στην κάλυψη) καταγράφονται και σε άλλα ζεύγη χωρών των Βαλκανίων. Το ζητούμενο φυσικά είναι οι υπάρχουσες περιοχές να λειτουργούν ως πυλώνες προστασίας και να μην αποτελούν απλά Πάρκα (τα λεγόμενα "πάρκα στα χαρτιά" - paper Parks: τα οποία έχουν θεσπιστεί και παραμένουν χωρίς ουσιαστικές δράσεις για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας).
«Είναι προφανές ότι αυτά τα κενά αντανακλούν την κοινωνικοοικονομική ετερογένεια των κρατών που μοιράζονται την ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Το γεγονός ότι δεν υπάρχει ένας ενιαίος χωροταξικός σχεδιασμός για τη διατήρηση της φύσης μας ανησυχεί, αλλά δεν παύουμε να ευελπιστούμε ότι σταδιακά και όσο αναδεικνύεται η αναγκαιότητα για συλλογικές και συντονισμένες προσπάθειες θα οδηγηθούμε στην υιοθέτηση κοινών, αποτελεσματικών μέτρων. Είναι ωστόσο αναγκαίο να συνειδητοποιήσουμε ότι, ανεξάρτητα από τις όποια μέτρα σε εθνικό επίπεδο, η απουσία αντιστοιχών προσπαθειών από μια γειτονική χώρα περιορίζει σημαντικά τις πιθανότητες αποτελεσματικής προστασίας» υπογραμμίζει ο κ. Μαζάρης.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω των οδηγιών και στρατηγικών που έχει υιοθετήσει για το μέλλον του φυσικού περιβάλλοντος στην Ευρώπη, καθιστά μονόδρομο τη διακρατική συνεργασία και την ανάδειξη και προστασία οικολογικών διαδρόμων που θα διαπερνούν τις διαφορετικές χώρες και οι οποίοι θα διασφαλίζουν την απρόσκοπτη κίνηση των οργανισμών και την ενίσχυση των οικολογικών διαδικασιών. Φυσικά είναι προφανές, ότι κάθε τέτοια προσπάθεια αφορά σε μέτρα (πχ προστασία επιλεγόμενων ενδιαιτημάτων εκατέρωθεν των συνόρων) που δεν θα μπορούσαν να εγείρουν πολιτικά ζητούμενα και δεν θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν πολιτικές αντιπαραθέσεις. Μένει λοιπόν η επιστημονική κοινότητα να εντοπίσει τις προκλήσεις και να προσδιορίσει χωρικά τις λύσεις, να αφυπνιστούμε ως κοινωνία, οδηγώντας την πολιτεία στην υιοθέτηση ευέλικτων μέτρων προστασίας για ένα βιώσιμο μέλλον.
Το συγκεκριμένο έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Προγράμματος Ευρωπαϊκής Συνεργασίας Interreg IPA CBC, και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και από Εθνικούς Πόρους των συμμετεχόντων κρατών.

greenagenda.gr