Το "κατηγορώ" του 15χρόνου που αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει λόγω bullying
Ωρα 13.15. Τελευταίο κουδούνι. Κορίτσια και αγόρια, μαθητές και μαθήτριες κάποιου Λυκείου της Πάτρας συνοδεύουν το σχόλασμα με δυνατά γέλια και γοργό βήμα. Ανάμεσά τους ένα 15χρονο παιδί, μαθητής της Α’ʼ Λυκείου, ο Τέλης Αθανασακόπουλος. Μοιάζει παράταιρος ανάμεσά τους. Δεν βιάζεται να φύγει, βλέμμα βαθύ, συγκρατημένο χαμόγελο, δυνατή χειραψία, πληθυντικός ευγενείας: «Καλησπέρα σας. Χαίρομαι που σας γνωρίζω. Κάνατε για μένα τόσον δρόμο. Θα ήθελα να σας κεράσω έναν καφέ στην παραλία».
Η διαδρομή καλύπτεται από σιωπή. Μια σιωπή υποκινούμενη από τη συνειδητοποίηση ότι σύντομα όχι μόνο θα πρέπει να θυμηθεί αλλά και να καταθέσει μνήμες που τον πλήγωσαν βαθιά. Αυτά τα λίγα λεπτά σιωπής είναι η μόνη ανάπαυλα προτού τον χτυπήσει σαν γροθιά η εξιστόρηση μιας πραγματικότητας που έζησε και που αποφάσισε να αλλάξει μέσα σε μία μέρα…
«Σαμπρέλα» και μοναξιά
Καθόμαστε σε κάποιο παραλιακό καφέ. Κλείνει τα μάτια, ρίχνει για λίγο πίσω το κεφάλι, τεντώνει τα χέρια του στο τραπέζι και μ’ ένα «είμαι έτοιμος», μου δίνει το «πάσο» επιστροφής στα παιδικά του χρόνια: «Τα βάσανα για μένα ξεκίνησαν νωρίς, στα 7 μου χρόνια, όταν πήγα για πρώτη φορά στο σχολείο», αφηγείται με ένα γλυκόπικρο χαμόγελο και συνεχίζει: «Ημουν ένα κοινωνικό παιδί, σεβαστικό, “καλό” με αποκαλούσαν οι δικοί μου, στιγμή δεν θέλησα να τους διαψεύσω. Ο κόσμος μου όλος η οικογένεια, δύναμή μου η μάνα μου και κίνητρο για να γίνω καλύτερος ο αδελφός μου ο Λεωνίδας, πέντε χρόνια μεγαλύτερος από μένα. Από νωρίς συνειδητοποίησα ότι ο Λεωνίδας δεν ήταν σαν τα άλλα παιδιά, από μικρός έμαθα τι είναι ο αυτισμός. Παρότι ο αδελφός μου δεν μιλά, μάθαμε να επικοινωνούμε, να συναισθανόμαστε πράγματα και καταστάσεις και να αγαπιόμαστε βαθιά.
Σήμερα πλέον αποτελεί το κίνητρό μου για να πετύχω στη ζωή. Δεν μου επιτρέπεται η αποτυχία γιατί ο αδελφός μου έχει δικαίωμα στο καλύτερο, όπως δικαίωμα στο καλύτερο έχουν όλοι οι άνθρωποι με ειδικές ανάγκες.
Πρέπει να σπουδάσω, να δουλέψω, να πετύχω ώστε όταν οι γονείς μας φύγουν από τη ζωή να μη λείψει στον Λεωνίδα το παραμικρό. Οπου πάω εγώ, θα είναι πάντα μαζί μου. Θα κάνω το παν για να τον εξελίξω και να του προσφέρω μια καλή ζωή. Η λέξη “ίδρυμα” είναι για μένα άγνωστη. Ο αδελφός μου είναι το άλλο μου μισό».
Τον παρακολουθώ να μιλάει και σκέφτομαι ότι το να λοξοδρομείς από το δράμα σου προτάσσοντας εκείνο κάποιου άλλου ισοδυναμεί με μεγαλείο ψυχής. Του το λέω, χαμηλώνει το βλέμμα και συνεχίζει: «Πάμε λοιπόν ξανά σε μένα. Στα 7 μου χρόνια και στο προαύλιο κάποιου σχολείου. Μόνο με θυμάμαι πάντα. Τα παιδιά με κορόιδευαν επειδή ήμουν εύσωμος. Θυμάμαι πως όταν παίζαμε κυνηγητό, επειδή λόγω κιλών ήμουν αργός, έβαζαν πάντα εμένα να τους κυνηγάω για να σπάνε πλάκα και να γελάνε. Περιστατικά πολλά, τι να πρωτοθυμηθώ, δεν θέλω να σας μαυρίσω και την ψυχή. Στη Γ'ʼ Δημοτικού, σε κάποιο σχολείο στο Ρίο, τα παιδιά μου είχαν πει ότι για να παίξω μαζί τους θα έπρεπε να ρωτήσω τον “αρχηγό”. Το “όχι” του ήταν αρκετό για να με βάλουν στο περιθώριο. Στενοχωρήθηκα πολύ, αλλά δεν είχα τη δύναμη να κάνω κάτι. Στα διαλείμματα καθόμουν μόνος μου ή έκοβα βόλτες από τη μία άκρη του προαυλίου στην άλλη. Οχι, σε πάρτυ δεν με καλούσαν ποτέ. Στην Εκτη άλλαξα σχολείο και τα πράγματα χειροτέρεψαν.
Εκεί, ένα παιδί μου είχε σπάσει τα γυαλιά, κάποιο άλλο μου είχε ανοίξει τη μύτη, δεν με φώναζαν με το όνομά μου, αλλά “σαμπρέλα” και “σαλάμι”. Και στο Γυμνάσιο τα ίδια. Το μόνιμο θέμα των παιδιών ήταν τα κιλά μου… Παρότι η μητέρα μου είχε ενημερώσει πολλές φορές τις διευθύνσεις των σχολείων όπου φοίτησα, ποτέ δεν άλλαξε κάτι. Γίνονταν κάποιες επιπλήξεις, τα πράγματα ηρεμούσαν για λίγο και ύστερα τα παιδιά ξανάρχιζαν και οι δάσκαλοι αδιαφορούσαν. Μοναδικό μου καταφύγιο η οικογένεια και μοναδικό στήριγμά μου η μητέρα μου. Δεν ξέρω τι θα ήμουν και πώς θα ήμουν χωρίς εκείνη. Μαζί κάναμε ατέλειωτες συζητήσεις, παίζαμε, πηγαίναμε βόλτες, διαβάζαμε βιβλία, αποφάσισε να γίνει παιδί ώστε να μη γίνω ένας δυστυχισμένος ενήλικας… Βιοπαλαιστές ήταν πάντα οι δικοί μου, δεν είχαν να μας προσφέρουν πολυτέλειες, ωστόσο η αγάπη που μας πρόσφεραν ισοδυναμεί με θησαυρό. Με τη μεγαλύτερη περιουσία που μπορεί να αποκτήσει ένα παιδί».
Μικρός ήρωας
Η λωρίδα φωτός που μπαίνει από τη μεγάλη τζαμαρία της καφετέριας κάνει ένα μεταλλικό κουτάκι που κρατάει στα χέρια του να λαμποκοπάει. Ζητάει συγγνώμη, βγάζει ένα μικρό χαπάκι, το καταπίνει με μπόλικο νερό, απλώνω το χέρι μου στο μπουκάλι, σπάνια πίνω νερό, τώρα θέλω τόνους για να λύσω εκείνον τον κόμπο που νιώθω να έχει σφηνωθεί σε λαιμό και στομάχι: «Μην ανησυχείτε. Είμαι καλά. Εχω μάθει να ζω με το πρόβλημα της υγείας μου εδώ και πάρα πολλά χρόνια, ήμουν μόλις 7 ετών όταν το συνειδητοποίησα», λέει και συνεχίζει: «Εκείνη την εποχή, μια μέρα, ένιωσα το δεξί μέρος του κεφαλιού μου να πονάει φρικτά, σαν να μου σφήνωνε κάποιος στο κρανίο ένα σπασμένο γυαλί. Οι γονείς μου με πήγαν στο νοσοκομείο όπου διαγνώστηκα με καλοήθη ενδοκράνια υπέρταση.
Μου έκαναν παρακέντηση ώστε να μειωθεί το ποσοστό της πίεσης του εγκεφάλου, το οποίο έφτανε το 67% τη στιγμή που το ανώτερο φυσιολογικό είναι το 15%. Εκτοτε, έμαθα να ζω με πολλά φάρμακα και με εξετάσεις. Η ιστορία αυτή επηρέασε την όρασή μου και το δεξί μου πόδι, οι γιατροί είπαν ότι είχα περάσει ένα μικρό εγκεφαλικό. Το πρόβλημα της υγείας μου μπορώ να πω ότι με… έσωζε ανά διαστήματα από τα μαρτύρια του σχολείου, καθώς έπρεπε να λείπω για εξετάσεις και επαναληπτικούς ελέγχους. Δεν έπρεπε και δεν πρέπει να κουράζομαι, να αγχώνομαι, να στεναχωριέμαι και να τρώω πολύ. Αυτό το τελευταίο είναι το δυσκολότερο από όλα». Γελάει δυνατά συμπαρασύροντας στον πάτο της δύναμής του όλα τα δύσκολα, όλα τα άσχημα, ακόμη και το τελευταίο ίχνος απαισιοδοξίας. «Ολα καλά θα πάνε. Η ζωή συνεχίζεται», μου λέει αναζητώντας ενδόμυχα ένα σημάδι επιβεβαίωσης. Κουνάω το κεφάλι καταφατικά, είναι πολύ έξυπνος για να διακρίνει στο βλέμμα μου ένα σημάδι δυσπιστίας: «Αλήθεια σας λέω. Εκείνη η μέρα, η μέρα που σκέφτηκα να βάλω τέλος στη ζωή μου, ήταν μια κακή παρένθεση που έκλεισε οριστικά».
«Ένα ολέθριο λάθος»
Επιστροφή σε εκείνη την ημέρα. Βράδυ Κυριακής, 22 Σεπτεμβρίου 2019. Ο Τέλης στέκει μόνος του στην άκρη της ταράτσας του σπιτιού του. Δεν υπάρχουν κάγκελα, από το κενό τον χωρίζει μόνο ένα βήμα, το ίδιο κι από το τέλος. Το επίμονο γάβγισμα του σκύλου κινητοποιεί τους γονείς του. Ο πατέρας του ανεβαίνει σαν τρελός τη σκάλα που οδηγεί στην ταράτσα και με ήρεμη φωνή τον ικετεύει: «Αγόρι μου, μην το κάνεις. Πάμε κάτω να μιλήσουμε. Ολα θα πάνε καλά. Σ' το υπόσχομαι, παιδί μου». Ο Τέλης επιστρέφει. Από το φως στο σκοτάδι. Από το αδιέξοδο της απόγνωσης στη λεωφόρο της συμπαράστασης. Από το κενό μιας στιγμιαίας τρέλας στην πληρότητα της λογικής. «Εκείνο το τριήμερο ήταν ίσως το πιο δύσκολο της ζωής μου. Ο Φ. είχε αποκαλέσει τη μητέρα μου “ζώο”, με είχε χτυπήσει δύο φορές μπροστά στους συμμαθητές μας, είχε ξεφτιλίσει τη μητέρα μου ανεβάζοντας φτηνές γελοιογραφίες στα social media, θα μπορούσα να απαντήσω με τσαμπουκάδες και ξύλο, αλλά δεν μου αρέσει να λύνω έτσι τις όποιες διαφορές. Προσπάθησα να κάνω διάλογο μαζί του, αλλά μάταια.
Ντρεπόμουν την επόμενη μέρα στο σχολείο, φοβόμουν ότι θα είμαι πλέον ο περίγελος όλων, ένιωθα μόνος, απελπισμένος και κουρασμένος», λέει ο Τέλης με φωνή που τώρα ακούγεται πιο δυνατή και συνεχίζει: «Από τη μέρα της απόπειρας δεν θυμάμαι τίποτα. Εκείνη η στιγμή ισοδυναμεί για μένα με το απόλυτο κενό. Το μετάνιωσα πολύ, αν μπορείς να μετανιώσεις για κάτι το οποίο αδυνατείς να ελέγξεις. Σήμερα, νιώθω πολύ τυχερός που ο πατέρας μου ανέβηκε επάνω και είμαι ζωντανός. Κατάλαβα ότι το μυαλό δεν θέλει πολύ για να ξεφύγει, πως η αντοχή και η ανοχή μπορούν κάποιες φορές να εξαντληθούν οδηγώντας μας σε περίεργα μονοπάτια. Αλλά όχι, ρε παιδιά! Oσο και αν πονάτε, όσο και αν υποφέρετε, μην αποπειραθείτε ποτέ να δώσετε τέλος στη ζωή σας. Είναι λάθος. Η αυτοκτονία δεν είναι λύση αλλά ένα ολέθριο σφάλμα χωρίς επιστροφή. Μαζί θα τα λύσουμε όλα».
«Η ΔΙΚΗ ΜΟΥ ΟΜΑΔΑ»
Κοιτάζω το κόκκινο φωτάκι στο μαγνητόφωνο, σημάδι ότι ηχογραφεί. Φοβάμαι πως αν πάρω το βλέμμα μου από εκεί και το στρέψω στο δικό του ίσως και να διακόψω τον παλμό του λόγου του και δεν το θέλω. Τώρα είναι άλλωστε η πιο δυνατή του στιγμή, σε μια εξομολόγηση ψυχής δεν επιτρέπονται ποτέ οι ερωτήσεις: «Σήμερα τα πράγματα έχουν ηρεμήσει αρκετά. Την πρώτη φορά μετά το περιστατικό, όταν βρεθήκαμε με τον Φ. στην προσευχή, γύρισε και είπε δυνατά σε κάποιον κοιτάζοντάς με: “Κοίτα να δεις τι θα του κάνω σήμερα”. Δεν έδωσα σημασία. Χαμογελούσα. Το χαμόγελο είναι πολύ ισχυρό όπλο.
(Ο Τέλης με τους γονείς του Δημήτρη και Χρυσούλα)
Οι καθηγητές με έβαλαν να κάτσω μόνος μου στο πρώτο θρανίο, οι συμμαθητές με διέγραψαν από την ομάδα στο Instagram. Δεν πειράζει. Τώρα θα κάνω τη δική μου ομάδα, τη δική μου σελίδα, αυτό είναι σκοπός ζωής. Στην ομάδα αυτή θα μπορούν να μπαίνουν όλα τα παιδιά που αντιμετωπίζουν ανάλογα προβλήματα, να λένε τις ιστορίες τους, τους προβληματισμούς τους, τους φόβους τους, τις ιδέες τους για το πώς μπορούν να βοηθηθούν τα παιδιά-θύματα bullying αλλά και οι θύτες.
Ας μην ξεχνάμε ότι στο bullying για να γίνεις θύτης θα πρέπει να έχεις υπάρξει πρώτα θύμα! Θα είναι μια μεγάλη εκστρατεία κατά του bullying, η οποία εύχομαι να αγκαλιαστεί από τον απλό κόσμο, από ειδικούς και από όλα τα ΜΜΕ. Τώρα χρειάζομαι πραγματικά τη βοήθειά σας. Το κακό μαντάτο μιας αυτοκτονίας είναι βέβαιο ότι “πουλάει”, αλλά αν πραγματικά ενδιαφέρεστε για τα παιδιά που υποφέρουν, αν πιστεύετε ότι αυτό το κακό μπορεί να τελειώσει, θα ήθελα να σταθείτε στο πλάι μου. Τι έχω να πω αυτή τη στιγμή στα παιδιά που υποφέρουν; Να μιλήσουν! Στους γονείς τους, στα αδέλφια τους, στον δάσκαλο, στον καθηγητή, σε κάποιον που εμπιστεύονται. Οσο για τους “μάγκες”, έχω να τους πω ότι η βία και η κοροϊδία δεν είναι αρχηγιλίκι. Αρχηγός είσαι όταν είσαι κύριος με τον εαυτό σου και με τους άλλους. Αρχηγός είσαι όταν σχεδιάζεις μια καλύτερη ζωή και όχι όταν χαλάς τη ζωή των άλλων. Αρχηγός είσαι όταν εξελίσσεσαι και όχι όταν επιστρέφεις σε πρωτόγονες συμπεριφορές όπου κυριαρχούν το ξύλο και οι βρισιές».
Κλείνω το μαγνητόφωνο. Στρέφω το βλέμμα μου στο δικό του. «Εχω έναν γιο», του λέω, «εύχομαι κάποτε να γίνει σαν τον άνδρα που έχω σήμερα απέναντί μου». Το ίδιο βράδυ, η ιστορία του Τέλη θα αντικαταστήσει τα παραμύθια και θα γίνει μάθημα ζωής.
