Κίνδυνος ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή μετά τη δολοφονία Σουλεϊμανί

O θάνατος του υποστράτηγου Κασέμ Σουλεϊμανί, του πιο ισχυρού άνδρα στο Ιράν μετά τoν ανώτατο ηγέτη Αλί Χαμενεϊ, ερμηνεύεται από την Τεχεράνη ως πράξη πολέμου, που εγείρει κίνδυνο ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή.

Διατάσσοντας την επιδρομή που έγινε στο διεθνές αεροδρόμιο της Βαγδάτης, στο Ιράκ, τα μεσάνυχτα της Παρασκευής, με στόχο τον διοικητή της Δύναμης Κουντς, ο Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ οδήγησε τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους σε αχαρτογράφητα νερά στην αντιπαράθεση με το Ιράν, επισημαίνει το Reuters σε ανάλυσή του.

Η ιρανική ηγεσία μπορεί να καιροφυλακτεί. Αλλά οι περισσότεροι αναλυτές θεωρούν ότι το πλήγμα ήταν πολύ βαρύ για το κύρος της, όπως και η προσωπική δέσμευση του Αλί Χαμενεΐ στον Σουλεϊμανί -τον εγκέφαλο πίσω από την εκστρατεία για τη δημιουργία ενός άξονα σιιτικής ισχύος στην περιοχή του Λεβάντε και μέχρι τον Αραβικό Κόλπο- γεγονός που συνεπάγεται ότι τα ιρανικά αντίποινα θα είναι πολύ σκληρά.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι μια άμεση σύγκρουση με τις ΗΠΑ, που θα μπορούσε να παρασύρει ολόκληρη την περιοχή, τονίζεται στην ανάλυση του Reuters.

«Η δολοφονία του Σουλεϊμανί από τις ΗΠΑ αποτελεί "γυμνή" πρόκληση και το Ιράν θα πρέπει να πρέπει να απαντήσει με ανάλογη ένταση για να αποκαταστήσει το κύρος της», εκτιμά ο Μοχάναντ Χατζ Αλί, συνεργάτης στο Carnegi Middle East Center της Βηρυτού. «Αυτό δεν είναι το τέλος», προειδοποιεί ο κ. Αλί.

Ο Σουλεϊμανί, που απέκτησε μεγάλη φήμη στο Ιράν ήδη από την εποχή του πολέμου Ιράν-Ιράκ (1980-1988), ανέβηκε σταδιακά στην ιεραρχία και το 1998 του ανατέθηκε η διοίκηση της Δύναμης Κουντς, που αποτελεί σκιώδη υπερπόντιο «βραχίονα» των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν.

Μετά την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ το 2003 που ανέτρεψε τον σουνίτη δικτάτορα Σαντάμ Χουσεϊν και άνοιξε τον δρόμο για την άνοδο της σιιτικής πλειοψηφίας του ιρακινού πληθυσμού στην εξουσία, η Δύναμη Κουντς άρχισε να οργανώνει ένα δίκτυο παραστρατιωτικών οργανώσεων που έθεταν υπό αμφισβήτηση την αμερικανική στρατιωτική κατοχή.

Πρότυπο ήταν η Χεζμπολάχ, η σιιτική παραστρατιωτική δύναμη που σχηματίστηκε με καίρια συμβολή του Ιράν στον Λίβανο. Όμως στο Ιράκ, οι παραστρατιωτικές δυνάμεις απέκτησαν τετραπλάσιο μέγεθος.

Όταν άρχισε ο πόλεμος στη Συρία, με τη σουνιτική εξέγερση του 2011, ο Σουλεϊμανί κινητοποίησε τη Χεζμπολάχ και ιρακινές σιιτικές πολιτοφυλακές για να συμβάλλουν να σωθεί το καθεστώς του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ και να εδραιωθεί ένα νέο οχυρό της Δύναμης Κουντς.

Με αυτή την κίνηση, το Ιράν δημιούργησε ένα δίκτυο παραστρατιωτικών δυνάμεων που πρόσκεινται σε αυτήν από το Ιράκ , τη Συρία έως τη Μεσόγειο, προκαλώντας την ανησυχία στους συμμάχους των ΗΠΑ, όπως το Ισραήλ η Σαουδική Αραβία και η Αίγυπτος.

Ο Σουλεϊμανί, ο αρχιτέκτονας του σχεδίου, αναδείχθηκε σε «ζωντανό θρύλο» στο Ιράν, αφότου οι δυνάμεις του ηγήθηκαν των επιχειρήσεων κατά του Ισλαμικού Κράτους σε Συρία και Ιράκ.

Αλλά η επιτυχία της στρατηγικής του Σουλεϊμανί είχε και το ανάλογο κόστος.

Στο Ιράκ οι Δυνάμεις Λαϊκής Κινητοποίησης (ΔΛΚ), η συμμαχία παραστρατιωτικών οργανώσεων που διαθέτει 100.000 μαχητές και βρίσκεται στο επίκεντρο του «πολέμου εξουσίας» μεταξύ Ιράν και ΗΠΑ, ίσως να υπερεκτίμησαν τις δυνατότητές τους.

Οι ΔΛΚ, κατ’ εντολή του Σουλεϊμανί και των Δυνάμεων Κουντς, ενέτειναν την τακτική παρενόχλησης των αμερικανικών στρατευμάτων στο Ιράκ.

Ο θάνατος ενός Αμερικανού εργολάβου, σε βομβαρδισμό βάσης στο Βόρειο Ιράκ για τον οποίο φέρεται να ευθύνεται η σιιτική παραστρατιωτική οργάνωση Κατάεμπ Χεζμπολάχ («Ταξιαρχίες του Κόμματος του Θεού) την περασμένη εβδομάδα ήταν η αφορμή για τα αντίποινα των ΗΠΑ με τη μορφή αεροπορικών επιδρομών, στις οποίες σκοτώθηκαν 25 φιλοϊρανοί παραστρατιωτικοί.

Ως απάντηση, διαδηλωτές πολιόρκησαν την πρεσβεία των ΗΠΑ στη Βαγδάτη, παραβιάζοντας την περίμετρό της πριν αποσυρθούν.

Το γεγονός αυτό, που θύμισε την κατάληψη της αμερικανικής πρεσβείας στην Τεχεράνη το 1979  -ένα ταπεινωτικό γεγονός που οι Αμερικανοί ουδέποτε ξέχασαν- πιθανόν εξώθησε τον Τραμπ, που έχει μπροστά του εκλογές του Νοεμβρίου ενώ πολύ σύντομα αναμένει να δικαστεί στο Κογκρέσο, να υπογράψει την εντολή εξόντωσης του υποστρατήγου Σουλεϊμανί.

Οι ΗΠΑ «ουδέποτε ξέχασαν την εισβολή στην πρεσβεία τους στην Τεχεράνη και την κρίση των ομήρων. Το θέμα γι’ αυτούς ήταν σημαντικότερο από τον θάνατο του Σουλεϊμανί. Η πρεσβεία τους είναι σύμβολο του έθνους και της επιρροής τους», παρατηρεί στο Reuters ο αναλυτής Σαρκίς Ναούμ.

Από την οπτική γωνία των Ιρανών, οι μαζικές κινητοποιήσεις στο Ιράκ και στον Λίβανο, οι διαδηλώσεις για τη διαφθορά και την κακή διακυβέρνηση, θυμίζουν τις αρχές του πολέμου στη Συρία.

Ο υποστράτηγος Σουλεϊμανί ταξίδεψε τόσο στη Συρία όσο και στο Ιράκ για να εξασφαλίσει ότι η Χεζμπολάχ και οι ΔΛΚ θα προστάτευαν την ιρανική πολιτική και στρατιωτική επιρροή στις δύο χώρες.

Μετά το θάνατό του, το Ιράν αναμένεται να επιμείνει στη στρατηγική που χάραξε στο Ιράκ, στον Λίβανο, στη Συρία και την Υεμένη, όπου έχει στήσει προκεχωρημένες γραμμές άμυνας για την αποτροπή της περικύκλωσης της Ισλαμικής Δημοκρατίας από τις ΗΠΑ, με τη βοήθεια του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας.

Και η Τεχεράνη έχει δώσει ήδη πολλά παραδείγματα για το πώς μπορεί να απαντήσει. Αναλυτές θεωρούν βέβαιο ότι θα υπάρξουν πολυδιάστατα αντίποινα από το Ιράν εναντίον των ΗΠΑ και συμμάχων τους.

Ήδη, η εξόντωση του Σουλεϊμανί ένωσε τις κατά τα άλλα διχασμένες σιιτικές παρατάξεις στο Ιράκ που απαιτούν τώρα οι ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ να φύγουν από τη χώρα.

Η ιρανική «εκδίκηση» δεν θα έρθει «γρήγορα», προβλέπει ο Χατζ Αλί, ο συνεργάτη του Κάρνεγκι. «Ακόμα και σε μια κατάσταση όπως αυτή, [οι ιρανοί ηγέτες] αντιμετωπίζουν τα πράγματα με ψυχρότητα, ζυγίζουν τις επιλογές τους και το πότε θα αντιδράσουν. Θα πάρει καιρό, αλλά όλες οι επιλογές είναι πάνω στο τραπέζι».