Κρίσιμες βουλευτικές εκλογές στη Βόρεια Μακεδονία
Στην κάλπη ή μήπως καλύτερα στο σπίτι; Αυτό είναι το πρώτο κρίσιμο δίλημμα στο οποίο καλούνται να απαντήσουν οι πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας στις 15 Ιουλίου. Είναι οι ένατες βουλευτικές εκλογές από το 1991, όταν η χώρα κήρυξε την ανεξαρτησία της από τη Γιουγκοσλαβία. Από τότε έχουν αλλάξει πολλά, ακόμη και το όνομα της χώρας. Από τον Μάιο του 2017 κυβερνά στα Σκόπια το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα του Ζόραν Ζάεφ. Τώρα οι πολίτες καλούνται να αποφασίσουν αν θα συνεχίσουν τον δρόμο που τους έχει αποφέρει την ένταξη στο ΝΑΤΟ και την προοπτική ένταξης στην ΕΕ ή αν θα υιοθετήσουν το εθνικιστικό αφήγημα για τη χαμένη ταυτότητα της χώρας που προβάλλει το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης VMRO-DPMNE.
Τον περασμένο Οκτώβριο, μετά την αποτυχία της ΕΕ να συναινέσει στην έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη Βόρεια Μακεδονία – παρά την αλλαγή του ονόματος για τον κατευνασμό της Ελλάδας – ο Ζάεφ προχώρησε σε πρόωρες εκλογές, οι οποίες αρχικά προγραμματίστηκαν για τις 12 Απριλίου. Ο συμβιβασμός για το ονοματολογικό έχει ήδη αποφέρει καρπούς, καθώς η χώρα, με το επίσημο όνομα «Βόρεια Μακεδονία», έγινε το 30ό μέλος του ΝΑΤΟ, ενώ στα τέλη Μαρτίου και η ΕΕ έδωσε το δικό της πράσινο φως για έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Στην περίοδο διακυβέρνησης του VMRO-DPMNE η Κομισιόν περιέγραφε τη Βόρεια Μακεδονία ως «κράτος-όμηρο» διεφθαρμένων πολιτικών ελίτ. Η νέα κυβέρνηση επιχείρησε να προωθήσει μία μεταρρυθμιστική ατζέντα, παρά τα συνεχή προβλήματα με το κράτος δικαίου και τη μάστιγα της διαφθοράς. Θα είναι αρκετό όμως αυτό, για να εξασφαλίσει μία δεύτερη θητεία ο πρωθυπουργός Ζόραν Ζάεφ; Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις προμηνύουν μάχη μέχρι την τελευταία στιγμή.
«Σημείο καμπής» αυτές οι εκλογές
Ο πολιτικός αναλυτής Πέταρ Αρσόφσκι επισημαίνει στην Deutsche Welle ότι αυτή η εκλογική αναμέτρηση αποτελεί σημείο καμπής για το μέλλον της Βόρειας Μακεδονίας. «Από την απόφαση των ψηφοφόρων εξαρτάται αν η χώρα θα παραμείνει στην τροχιά που επέλεξε προ ετών και αν θα έχει διάρκεια η συμφωνία με την Ελλάδα για το ονοματολογικό, καθώς και η ενσωμάτωσή της στις ευρωατλαντικές δομές, επισημαίνει. Ο επικεφαλής του συντηρητικού VMRO-DPMNE Χρίστο Μικόσκι υποστηρίζει ότι η κυβέρνηση Ζάεφ έχει κάνει υπερβολικές παραχωρήσεις στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία με τις διμερείς συμφωνίες που άνοιξαν τον δρόμο για την ένταξή της σε ΝΑΤΟ και ΕΕ. Στη διάρκεια του προεκλογικού αγώνα ο Μικόσκι απλώς αγνοούσε το επίσημο όνομα «Βόρεια Μακεδονία», απευθυνόταν στην «αίσθηση δικαιοσύνης των Μακεδόνων» και υποσχόταν ότι ο ίδιος και το κόμμα του θα καταγγείλουν τις συμφωνίες που θέτουν σε κίνδυνο την εθνική ταυτότητα της χώρας. Σχολιάζοντας τις απειλές Μικόσκι ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας δήλωσε στην Deutsche Welle, τον περασμένο Νοέμβριο, ότι «δεν μπορεί να φανταστεί πως κάποιος θέλει να καταστρέψει τα πάντα» και «να παρασύρει τη Βόρεια Μακεδονία σε αδιέξοδο».
Το κυβερνών σοσιαλδημοκρατικό κόμμα του Ζόραν Ζάεφ, που το 2017 για πρώτη φορά είχε συνάψει συμφωνία συνασπισμού με δύο κόμματα της αλβανικής μειονότητας, προειδοποιεί ότι μία ψήφος για την αντιπολίτευση σημαίνει επιστροφή στα «σκοτεινά χρόνια». Ευρωπαίοι πολιτικοί, όπως ο υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Γερμανίας Μίχαελ Ροτ και ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου Γιαν Άσελμπορν, συμμερίζονται αυτούς τους φόβους και στηρίζουν δημoσίως το κόμμα του Ζάεφ. Από την άλλη πλευρά ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν ήταν ο μόνος που υποστήριζε ανοιχτά την προεκλογική καμπάνια του VMRO-DPMNE.
Η απειλή του κορωνοϊού
Η πανδημία σημάδεψε την προεκλογική περίοδο, καθώς οι πρωταγωνιστές περιορίστηκαν σε τηλεοπτικές καμπάνιες, μηνύματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και μικρότερες πολιτικές συγκεντρώσεις, ενώ επέρριψαν ο ένας στον άλλον την ευθύνη για τη συνεχή άνοδο των κρουσμάτων στη χώρα. Είναι η τρίτη εκλογική αναμέτρηση που γίνεται στη νοτιοανατολική Ευρώπη στη σκιά της πανδημίας, μετά τις βουλευτικές εκλογές στην Κροατία και στη Σερβία. Και στις δύο περιπτώσεις η αποχή είχε ξεπεράσει κάθε ρεκόρ. Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) η Βόρεια Μακεδονία περιλαμβάνεται στις πέντε ευρωπαϊκές χώρες με τα περισσότερα κρούσματα ανά 100.000 κατοίκους τον περασμένο Ιούνιο. Τις δύο πρώτες εβδομάδες του Ιουλίου τα κρούσματα μειώνονται, αλλά παραμένουν υπερτετραπλάσια του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Πάντως, πολιτικοί και λοιμωξιολόγοι προσπαθούν να πείσουν τους πολίτες ότι δεν διατρέχουν κίνδυνο αν προσέλθουν στις κάλπες. «Για μένα ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος σε ένα εμπορικό κέντρο, παρά σε ένα εκλογικό κέντρο», λέει ο επιδημιολόγος Αλεξάνταρ Στογιάνοφ στην Deutsche Welle. «Απλώς, το πρόβλημα είναι πριν και μετά το εκλογικό κέντρο. Θα έχουμε πανηγυρισμούς, διαμαρτυρίες, μαζικές συναθροίσεις;»
Η Άνα Κιμόφσκα-Γκεογρκίεφσκα, μία 33χρονή οικονομολόγος από τα Σκόπια που έχει ψηφίσει σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις από τα 18 της, λέει ότι αυτή τη φορά θα απέχει. «Δεν πάω να ψηφίσω, δεν πείθομαι ότι είναι ακίνδυνο. Όλοι μας λένε να μην ανησυχούμε, αλλά μπορώ να ξέρω τι κάνει ο καθένας στην εκλογική επιτροπή;» λέει στην Deutsche Welle η νεαρή γυναίκα, που είναι έγκυος στο δεύτερο παιδί της. Πρόσφατη δημοσκόπηση δείχνει ότι καθώς περνούν οι μέρες, όλο και περισσότεροι δηλώνουν απρόθυμοι να ψηφίσουν. Ωστόσο, εκτιμά ο πολιτικός αναλυτής Πέταρ Αρσόφσκι, «η μείωση της συμμετοχής δεν θα είναι δραματική και σε κάθε περίπτωση δεν θα επηρεάζει την εγκυρότητα του εκλογικού αποτελέσματος».
