"Aνοίξετε την πόρτα σας τα κάλαντα να πούμε..."
Eνα χριστουγεννιάτικο έθιμο είναι αυτό των καλάντων, τραγουδιών δηλαδή που μας υπενθυμίζουν – αναγγέλλουν την έλευση κάποιας χαρμόσυνης γιορτής. Τα κάλαντα έχουν σαν βάση τους παλιά λαϊκά τραγούδια, με ευχές για τον νοικοκύρη, την νοικοκυρά αλλά και μέλη της οικογένειας.
Οι καλαντάρηδες τραγουδούν την παραμονή των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων πρωί ή βράδυ κρατώντας φαναράκια, τύμπανα, τρίγωνα, ντέφια ή άλλα μουσικά όργανα που τους συνοδεύουν. Τα παιδιά ή οι νέοι τραγουδούν μόνοι τους ή και σαν χορωδία με σκοπό να αποκομίσουν την «καλή χέρα» όπως λένε στην Κρήτη το φιλοδώρημα, είτε τα «καλοχερίδια ή καλούδια» δηλαδή πάσης φύσεως γλυκά και αγαθά όπως αυγά, φρούτα, ξυρούς καρπούς κ.α.
Χριστουγεννιάτικα κάλαντα Κρήτης
«Καλήν εσπέραν άρχοντες κι αν είναι ορισμός σας Χριστού τη θεία γέννηση να πω στ’ αρχοντικό σας. Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλη οι ουρανοί αγάλλονται, χαίρετ’ η φύσης όλη. Άψε, βαγίτσα, το κερί, άψε και το διπλέρι και κάτσε και ντουχούντιζε ίντα θα μας εφέρει γ-ή απάκι, γ-ή λουκάνικο, γ-ή χοιρινό κομμάτι γ-ή από μαύρη όρνιθα κανένα αυγουλάκι κι αν το ‘κανέ κι η γαλανή, ας είναι ζευγαράκι. Φέρε πανιέρι κάστανα, πανιέρι λεπτοκάρια και φέρε και γλυκό κρασί να πιουν τα παλικάρια. Κι αν είναι με το θέλημα άσπρη μου περιστέρα ανοίξατε την πόρτα σας να πούμε καλησπέρα.»
Μέσα από τους στοίχους αυτών των τραγουδιών παρατηρούμε ότι οι καλαντάρηδες για να καλοπιάσουν τον «κύρη» και την «κερά» λένε πάρα πολλά «παινέματα» για όλα τα μέλη τις οικογένειας με σκοπό, να πείσουν τον νοικοκύρη και την νοικοκυρά να τους δώσει περισσότερα κεράσματα.
Κύριος σκοπός των καλαντιστών είναι η συνεύρεση με την παρέα και γι’ αυτό τα καλοχερίδια έχουν σαν σκοπό την συγκέντρωση όσων χρειάζονται για το ομαδικό φαγοπότι που συνήθως ακολουθεί.
Και μια παραλαγή:
