Στάσιμο το φιλόδοξο Πρόγραμμα HIPER στην Κρήτη λόγω χρηματοδότησης

Ένα μεγάλο επιστημονικό εγχείρημα που υλοποιείται εδώ και χρόνια είναι το πρόγραμμα HIPER, με το ΤΕΙ Κρήτης να εκπροσωπεί τη χώρα μας σε μια επιστημονική σύμπραξη που στοχεύει στην παραγωγή ενέργειας από πυρηνική σύντηξη. Αλλά  έχει επεκταθεί πια από πλευράς επιστημονικού ενδιαφέροντος και σε άλλους τομείς «αιχμής» όπως η Ιατρική , τα νέα υλικά, η Τεχνολογία γενικότερα.

Ωστόσο  παρατηρείται μια περίεργη στασιμότητα  εδώ και καιρό όσον αφορά τη συνέχιση των έργων στις εγκαταστάσεις του προγράμματος στο Ρέθυμνο.

Η περιφερειακή εγκατάσταση του προγράμματος έχει ως βάση το Ρέθυμνο, ωστόσο οι εργασίες έχουν σταματήσει, αν και είχε απομείνει ένα μικρό τμήμα για την ολοκλήρωση της εγκατάστασης, λόγω γραφειοκρατικών κωλυμάτων και εμποδίων στη χρηματοδότηση της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Ρεθύμνου, σε οικόπεδο της οποίας κατασκευάζονται τα κτήρια και το είχε αναλάβει και σαν έργο.

(Η Ένωση βεβαίως που σήμερα είναι τυπικά πλέον Συνεταιρισμός αλλά έχει αναλάβει όλο το «πακέτο» των δραστηριοτήτων της πρώην Ένωσης)

Αν τα εμπόδια ξεπερνιόταν  , η χρηματοδότηση από το τραπεζικό σύστημα ( την Τράπεζα Πειραιώς κατά πληροφορίες του eKρητη) και για το τελευταίο τμήμα των κτιρίων συνεχιζόταν απρόσκοπτα  και οι εργασίες για την ολοκλήρωση της κατασκευής των κτηρίων που θα φιλοξενήσουν τις δράσεις του προγράμματος ξεκινούσαν  άμεσα , υπολογίζεται  ότι το σύνολο του έργου θα έχει ολοκληρωθεί σε 3 με 4 μήνες.

Αντίθετα παρουσιάζεται μια δυστοκία σ αυτό το τομέα, η οποία, που θα μπορούσε να αποδοθεί; Ίσως στις προτεραιότητες των Τραπεζών -υπό τις παρούσες συνθήκες και τα δεδομένα- που έχουν αλλάξει και χρηματοδοτούν άλλες δραστηριότητες και έτσι, βασικά τέτοια έργα πραγματικής ανάπτυξης , παραμένουν στο ράφι σαν δεύτερης προτεραιότητας.

Η κατασκευή του κτηρίου που θα φιλοξενεί την περιφερειακή εγκατάσταση του προγράμματος, ανατέθηκε μετά από διεθνή διαγωνισμό στην Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Ρεθύμνου και ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 2009. Το κόστος της κατασκευής του κτηρίου είναι ύψους 4 εκατομμυρίων ευρώ και τα χρήματα είναι εγκεκριμένα για το ΤΕΙ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.

Όταν ολοκληρωθεί η κατασκευή, δηλαδή, το ΤΕΙ θα καταβάλει τα ποσό των 4 εκ. στην ΕΑΣΡ, αγοράζοντας ουσιαστικά οικόπεδο και κτήρια.

Τώρα όμως ενεδρεύει ο κίνδυνος και τα χρήματα αυτά κάποια στιγμή να χαθούν.

Οι καθυστερήσεις έχουν προκαλέσει έντονο προβληματισμό στο επιστημονικό προσωπικό του ΤΕΙ που ασχολείται με το συγκεκριμένο πρόγραμμα και εκφράζουν φόβους ότι υπήρχε ενδεχόμενο να χαθεί το κονδύλι που είχε εξασφαλιστεί από το Ταμείο Δημοσίων Επενδύσεων.

Το ΤΕΙ Κρήτης συμμετείχε ως Ίδρυμα σε πρώιμη φάση στην επεξεργασία της πρότασης που υποβλήθηκε. Ενεργά μέλη της προσπάθειας είναι ο πρόεδρος του Τ.Ε.Ι. , καθηγητής δρ Ευάγγελος Καπετανάκης και οι ερευνητές – καθηγητές του ΤΕΙ Κρήτης δρ Μιχάλης Ταταράκης και δρ Νεκτάριος Παπαδογιάννης που ασχολούνται επιστημονικά με το έργο αυτό.
Υπάρχουν και άλλοι ερευνητές που προστίθενται στην ομάδα.
 

Η έρευνα στο ΤΕΙ Κρήτης αφορά  ανάπτυξη και εφαρμογή διαγνωστικών μεθόδων σε συνθήκες πυκνού πλάσματος, αντιδράσεις πλάσματος - λέιζερ, σύμφωνες πηγές ακτίνων Χ, ανάπτυξη CW λέιζερ (συνεχούς κύματος), θεωρητική υποστήριξη, σχεδίαση ηλεκτρονικού εξοπλισμού κ.ά.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ HIPER

Το ΤΕΙ Κρήτης συμμετέχει σε ένα από τα σημαντικότερα προγράμματα για την ανάπτυξη υποδομών έρευνας παγκόσμιας σημασίας. Ουσιαστικά εκπροσωπεί την Ελλάδα σε μια επιστημονική σύμπραξη που στοχεύει στην παραγωγή ενέργειας από πυρηνική σύντηξη.

Το πρόγραμμα HiPER (High Power Experimental Research Facility) αφορά πυρηνική σύντηξη ταχείας ανάφλεξης με χρήση laser.

Τελικός στόχος είναι να αποδειχτεί η δυνατότητα παραγωγής ενέργειας και να κατασκευαστεί πιλοτικός πυρηνικός αντιδραστήρας σύντηξης

Το HIPER αποτελεί μια από τις βασικότερες ερευνητικές υποδομές του οδικού χάρτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα της ενέργειας. Αντιπροσωπεύει την προσπάθεια της Ευρώπης να πρωτοπορήσει στην έρευνα για την παραγωγή καθαρής ενέργειας από ελεγχόμενη σύντηξη υδρογόνου, μέθοδος αντίστοιχη με την επιλογή της φύσης για την παραγωγή ενέργειας στον ήλιο. Επιπλέον, στόχος του HiPER είναι και η παραγωγή νέας γνώσης σε τομείς βασικής επιστήμης (πέραν της σύντηξης).

Η κεντρική υποδομή θα στεγάσει τα πρότυπα συστήματα Laser και τον θάλαμο της σύντηξης και οι δορυφορικές υποδομές θα συνεισφέρουν με πειράματα κλίμακας, με ανάπτυξη διαγνωστικών, με θεωρητικές προσεγγίσεις και με εκπαίδευση νέου επιστημονικού δυναμικού στην υλοποίηση της σύντηξης.

Tο HiPER περιλαμβάνεται στον κατάλογο 35 συνολικά έργων που είναι γνωστός ως Oδικός Xάρτης για την ανάπτυξη Ευρωπαϊκών Yποδομών Έρευνας. Ο οδικός χάρτης (roadmap) εκπονήθηκε από ειδική επιτροπή της Ε.Ε (ESFRI) μετά από μελέτη 2 ετών και τη συμμετοχή 1000 περίπου επιστημόνων και εμπειρογνωμόνων όλων των ειδικοτήτων.

Ο συνολικός εκτιμώμενος από την επιτροπή προϋπολογισμός του έργου είναι 850 εκ. Ευρώ. Στην κοινοπραξία συμμετέχουν 15 συνολικά χώρες.

Αν το επιστημονικό δυναμικό που θα εργαστεί για την επίτευξη αυτού του φιλόδοξου στόχου ολοκληρώσει με επιτυχία το έργο του, η Ευρώπη θα κατακτήσει την παγκόσμια πρωτοπορία σε δύο σημαντικότατους τομείς: Την ενέργεια και την προστασία του περιβάλλοντος.

Παράλληλα οι ερευνητικές υποδομές σε laser υψηλής ισχύος θα δώσουν ώθηση σε πολύ ενδιαφέροντες επιστημονικούς τομείς αιχμής, από την αστροφυσική ως την τεχνολογία υλικών, την Ιατρική και γενικά την Τεχνολογία.

Το ΤΕΙ Κρήτης διαθέτει το απαραίτητο ερευνητικό δυναμικό και τον απαιτούμενο εξοπλισμό για ουσιαστική συμμετοχή σε ένα έργο που συνενώνει και αξιοποιεί μεγάλο αριθμό εργαστηρίων και επιστημόνων από την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα.

Μανώλης Δερμιτζάκης