Mε καθυστέρηση έφτασε στον Αποκόρωνα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, καθώς, λόγω των ισχυρών νοτιάδων, το προεδρικό αεροσκάφος αναγκάστηκε να προσγειωθεί στο Ηράκλειο και από εκεί να μεταβεί οδικώς στον Βάμο.
Μετά την επιμνημόσυνη δέηση για τους πεσόντες στις μάχες της απελευθέρωσης της επαρχίας Αποκορώνου, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος, απηύθυνε τον ακόλουθο χαιρετισμό:
«Τιμούμε σήμερα, με την δέουσα λαμπρότητα, την επέτειο απελευθέρωσης της επαρχίας Αποκορώνου από τον τουρκικό ζυγό, το 1896, μιαν επέτειο η οποία έχει καθιερωθεί με το διάταγμα της 13ης Μαρτίου 1961. Τιμούμε δε αυτή την επέτειο εδώ, στον Βάμο, διότι αυτός ο ηρωικός τόπος υπήρξε το επίκεντρο του μεγάλου αγώνα, ο οποίος οδήγησε στην απελευθέρωση της επαρχίας Αποκορώνου, επέκεινα δε στις ευτυχείς εξελίξεις ως την απελευθέρωση και την τελική ένταξη της Κρήτης στον εθνικό μας κορμό.
Αυτό που εμείς, οι Έλληνες, πρέπει να συγκρατούμε, βαθιά χαραγμένο, στην ιστορική μας μνήμη από την εποχή εκείνη, ιδίως δε από τα εμβληματικά γεγονότα της πολιορκίας του Βάμου και τις μάχες στην ευρύτερη περιοχή της επαρχίας Αποκορώνου, είναι οι συνθήκες, υπό τις οποίες οι ηρωικοί πρόγονοί σας κήρυξαν και υπηρέτησαν, ως το τέλος, την Επανάσταση, που οδήγησε στην τελική της δικαίωση. Και τούτο, διότι οι συνθήκες αυτές δείχνουν, και σήμερα, σε εμάς, τους Έλληνες, τον δρόμο που οφείλουμε να ακολουθούμε όταν πρέπει να υπερασπισθούμε την πατρίδα μας, την εθνική μας κυριαρχία και την εδαφική μας ακεραιότητα.
Υπενθυμίζω, εντελώς συνοπτικά, ότι οι συνθήκες για την έκρηξη της Επανάστασης την εποχή εκείνη στην Κρήτη δεν φαίνονταν ευνοϊκές. Πραγματικά, και μολονότι η διοίκηση του Αλέξανδρου Καραθεοδωρή, ο οποίος είχε διορισθεί Γενικός Διοικητής Κρήτης μόλις ένα χρόνο ενωρίτερα, το 1895, έληξε με απογοητευτικό τρόπο, το 1896, και αντικαταστάθηκε από τον αλβανό Τουρχάν πασά δείχνοντας έτσι και την υπαναχώρηση του σουλτάνου, η κυβέρνηση του Δηλιγιάννη αλλά και οι περισσότεροι πρόκριτοι στην Κρήτη φαίνονταν διστακτικοί στο να αντιδράσουν δυναμικά. Ο φόβος επανάληψης των θλιβερών γεγονότων του 1889 ήταν εμφανής.
Ήταν τότε που μίλησε, σε μιαν έκρηξη αποκοτιάς, η κρητική ψυχή, μέσα από την απόφαση νέων ανθρώπων να συγκροτήσουν την Μεταπολιτευτική Επιτροπή, η οποία είχε ως αρχικό στόχο την επαναφορά των προνομίων της Σύμβασης της Χαλέπας και, σε δεύτερο στάδιο, την αυτονόμηση της Κρήτης. Με μπροστάρη τον πρωτοδίκη Βάμου Μανούσο Κούνδουρο ξεκίνησε την Επανάσταση, η οποία, με αφετηρία και επίκεντρο την πολιορκία του Βάμου, εξαπλώθηκε, με ταχύτατο ρυθμό, σε όλη την επαρχία Αποκορώνου.
Τα υπόλοιπα γεγονότα είναι γνωστά και δεν θα επιμείνω περισσότερο. Μένω στην κατάληξη: υπό το βάρος της επερχόμενης ταπείνωσης στην Κρήτη αλλά και των πιέσεων των ευρωπαϊκών δυνάμεων, ύστερα και από την διεθνή κατακραυγή για τις σφαγές των Αρμενίων, ο σουλτάνος αναγκάσθηκε να παραχωρήσει Νέο Οργανισμό στην Κρήτη, με διατάξεις ευνοϊκότερες, σχετικώς, από εκείνες της Σύμβασης της Χαλέπας. Σπουδαιότερες από αυτές ήταν εκείνες οι οποίες όριζαν ότι ο Γενικός Διοικητής Κρήτης θα ήταν Χριστιανός με πενταετή θητεία, οι θέσεις των χριστιανών υπαλλήλων θα ήταν διπλάσιες από εκείνες των μουσουλμάνων, θα οργανωνόταν Κρητική Χωροφυλακή και παρεχωρείτο στο νησί πλήρης οικονομική και δικαστική ανεξαρτησία, με την εγγύηση των ευρωπαϊκών δυνάμεων. Το σπουδαιότερο όμως ήταν ότι έτσι άνοιξε, οριστικά, ο δρόμος για την πολυπόθητη ελευθερία της Κρήτης και, στο βάθος, για την ένταξή της στον εθνικό μας κορμό.
Το παράδειγμα των προγόνων σας της Μεταπολιτευτικής Επιτροπής έδειξε τότε, και θα μας δείχνει για πάντα, τι πρέπει να κάνουμε, εμείς, οι Έλληνες, όταν πρόκειται να υπερασπισθούμε την πατρίδα μας και την ελευθερία μας. Δοθέντος μάλιστα ότι για κάθε Έλληνα, και διαχρονικώς, η ελευθερία είναι έννοια και αξία υπαρξιακή, αφού μόνον ελεύθεροι μπορούμε να ζήσουμε, να υπερασπισθούμε την αξία μας και να αναπτύξουμε ελεύθερα την προσωπικότητά μας. Επιπλέον, εμείς, οι Έλληνες, έχουμε πλήρη συναίσθηση τού ότι υπερασπιζόμενοι την πατρίδα μας και την ελευθερία μας υπερασπιζόμαστε και την εμπέδωση του διεθνούς και του ευρωπαϊκού δικαίου στο σύνολό τους. Εμπνεόμενοι, λοιπόν, από αυτές τις ιερές παρακαταθήκες, που μας άφησαν οι ηρωικοί επαναστάτες της επαρχίας Αποκορώνου το 1896, οφείλουμε να διεκδικούμε το μέλλον που μας αναλογεί και μας αρμόζει, αναδεικνυόμενοι, κατά την έξοχη ρήση του Θουκυδίδη, και παρά δύναμιν τολμηταί, και παρά γνώμην κινδυνευταί και εν τοις δεινοίς ευέλπιδες.
Αιωνία η μνήμη των πεσόντων στον ηρωικό αγώνα για την απελευθέρωση της επαρχίας Αποκορώνου».
