Τα ηχοεντοπιστικά συστήματα Sonar (sound navigation and ranging) είναι ηλεκτροακουστικές συσκευές που εκμεταλλεύονται τη διάδοση των κυμάτων ηχητικής ενέργειας μέσα στη θαλάσσια μάζα, όπως ακριβώς τα συστήματα ραντάρ και ηλεκτρονικού πολέμου εκμεταλλεύονται τη διάδοση των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων στην ατμόσφαιρα και γενικότερα στον ελεύθερο χώρο. Σκοπός των συστημάτων αυτών, είναι ο εντοπισμός/ανίχνευση, αναγνώριση/ταξινόμηση και παρακολούθηση υποβρυχίων σκαφών και διαφόρων αντικειμένων, η ακουστική χαρτογράφηση/τομογραφία του βυθού, η ναυτιλία πλοίων επιφανείας και υποβρυχίων καθώς επίσης οι υποθαλάσσιες επικοινωνίες & τηλεμετρία.
Όπως επιβεβαιώνουν οι πρόσφατες μελέτες, τα στρατιωτικά συστήματα sonar προκαλούν σοβαρά προβλήματα στα θηλαστικά, ακόμα και σε επίπεδα θορύβου πολύ χαμηλότερα από τα επιτρεπόμενα για εκείνα.
Για τις φάλαινες η αίσθηση της ακοής είναι τόσο σημαντική όσο σημαντική είναι η αίσθηση της όρασης για τους ανθρώπους. Οι ειδικοί επιμένουν ότι πρέπει να θεσπιστεί ειδικός κανονισμός όσον αφορά την ηχορύπανση στις θάλασσες, προκειμένου να αποτραπεί η εξαφάνιση των θηλαστικών μας.
Τα αποτελέσματα των μελετών δείχνουν πως τα σόναρ προκαλούν στις φάλαινες τα εξής: Δεν τους επιτρέπεται να ολοκληρώσουν το γεύμα τους, με αποτέλεσμα εκείνες που αναζητούν τη τροφή τους κοντά στην επιφάνεια της θάλασσας, ή σε πιο βαθιά σημεία, να αναγκάζονται να την εγκαταλείψουν, προκειμένου να απομακρυνθούν από την πηγή του ήχου. Οι ερευνητές τονίζουν ότι το γεύμα για εκείνες είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την επιβίωση τους.
Επίσης, τις οδηγεί σε ασυνήθιστες συμπεριφορές. Όπως παρατηρείται, εκτός του ότι εγκαταλείπουν τη τροφή τους, στη συνέχεια τρέπονται σε φυγή για να αποφύγουν τον ενοχλητικό θόρυβο. Άλλες από αυτές βουτούσαν πολύ βαθιά και άλλες έφευγαν πολύ μακριά. Αυτός ο αποπροσανατολισμός τις οδηγεί στο να καταλήγουν μαζικά στη στεριά, με αποτέλεσμα τον θάνατο τους.
Σύμφωνα με τον κ. Καλούστ Παραγκαμιάν, ερευνητή του Πανεπιστημίου Κρήτης και του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης, η πιο πιθανή εκδοχή για τον θάνατο των τεσσάρων φαλαινών, ήταν το γεγονός πως αποπροσανατολίστηκαν από τα σόναρ που χρησιμοποιήθηκαν για τη ναυτική άσκηση Noble Dina 2014.
Η ναυτική άσκηση Noble Dina ξεκίνησε στις 26 Μαρτίου και θα ολοκληρωθεί στις 10 Απριλίου, με τη συμμετοχή μονάδων του Πολεμικού Ναυτικού και της Πολεμικής Αεροπορίας της Ελλάδος των ΗΠΑ και του Ισραήλ.
Η άσκηση η οποία διεξάγεται στη θαλάσσια περιοχή της Κρήτης και της Ανατολικής Μεσογείου, έχει σκοπό την αξιολόγηση και ανάπτυξη του επιπέδου της επιχειρησιακής συνεργασίας των συμμετεχόντων σε περιστατικά έρευνας και διάσωσης, άμεσης ανταπόκρισης σε έκτακτη ανάγκη, εκκένωσης περιοχών, καθώς και καταπολέμησης πυρκαγιών σε πλοία.
Ο Αλέξανδρος Φραντζής του Ινστιτούτου Κητολογικών Ερευνών Πέλαγος, επισημαίνει πως λόγω του σόναρ, έχουν προκληθεί εκβρασμοί Ζιφίων σε πολλά μέρη του κόσμου.
