Ομιλία της Αθηνάς Σφακάκη - Κυριακάκη στον Ιερό Ναό των Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων
Στα πλαίσια του εορτασμού της Μνήμης των Αγίων Τεσσάρων Ρεθυμνίων Νεομαρτύρων, Γεωργίου, Αγγελή, Μανουήλ και Νικολάου, η Ιερά Μητρόπολη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου διοργανώνει εκδήλωση, την Δευτέρα 30ή Οκτωβρίου 2017 και ώρα 6:00 μ.μ., στην αίθουσα του Ιερού Ναού των Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων της πόλεως Ρεθύμνης, κατά την οποία η ξεναγός-συγγραφέας κ. Αθηνά Κυριακάκη-Σφακάκη θα μιλήσει με θέμα: «Η ΕΥΧΗ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΓΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ Η ΕΙΚΟΝΑ ΜΕΓΑΣ ΕΙ ΚΥΡΙΕ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΚΟΡΝΑΡΟΥ».
Την εκδήλωση θα πλαισιώσει ο Ιερολογιώτατος Αρχιδιάκονος Στυλιανός Καλαϊτζάκης, Καθηγητής της Σχολής Βυζαντινής Μουσικής της Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, ο οποίος θα αποδώσει εκκλησιαστικούς ύμνους της Μεγάλης Πέμπτης και των Χριστουγέννων, ποιητικά έργα του Πατριάρχου Ιεροσολύμων Σωφρονίου.
Ως πρόγευση για όσα θα παρουσιάσει κατά την ομιλία της, η κ. Αθηνά Σφακάκη σημειώνει τα εξής:
Η εικόνα «Μέγας ει Κύριε» ιστορήθηκε από τον Κρητικό ζωγράφο Ιωάννη Κορνάρο το 1770, στην Ιερά Μονή της Κυρίας Ακρωτηριανής, ευρύτερα γνωστή σήμερα ως Ιερά Μονή Τοπλού Σητείας. Στην εικόνα αυτή ο Κορνάρος υπομνημάτισε με τον χρωστήρα του την δεύτερη ενότητα της ευχής του Πατριάρχου Ιεροσολύμων Σωφρονίου, η οποία αναγιγνώσκεται στην Ακολουθία του Μεγάλου Αγιασμού των Θεοφανείων. Η ενότητα αυτή, περιγραφική των θείων έργων, αρχίζει με την φράση: «Μέγας ει, Κύριε, και θαυμαστά τα έργα σου, και ουδείς λόγος εξαρκέσει προς ύμνον των θαυμασίων σου...».
Ο Ιωάννης Κορνάρος υπομνηματίζει μία προς μία τις φράσεις της ευχής, τις οποίες αριθμεί από 1 μέχρι 61. Τον κεντρικό κάθετο άξονα της εικόνας συνθέτουν τέσσερεις παραστάσεις: Η Αγία Τριάδα, η Βάπτιση του Ιησού, η Θεοτόκος, Ένθρονος, Βρεφοκρατούσα δεξιόθεν και η Κάθοδος του Ιησού εις τον Άδη. Διάσπαρτα, χωρίς διάχωρα, 61 εικονίδια καλύπτουν την επιφάνεια της εικόνας και, μεταξύ αυτών, έχουν ιστορηθεί γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης. Εικονίζονται και τα τέσσερα στοιχεία από τα οποία συνεστήθη το σύμπαν (Γη, Πυρ, Αέρας και Ύδωρ). Επί των ακτίνων των εκπορευομένων από την Αγία Τριάδα, ο Κορνάρος έχει αναγράψει τους μήνες του έτους και έχει εικονίσει τα ζώδια.
Η εικόνα αυτή είναι μοναδικό μνημείο της Μεταβυζαντινής ζωγραφικής, λόγω του μεγέθους και της πλοκής των παραστάσεων. Ουδείς άλλος, προ ή μετά τον Ιωάννη Κορνάρο ιστόρησε την ευχή του Μεγάλου Αγιασμού, η οποία αποδίδεται στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Σωφρόνιο. Ο Πατριάρχης Σωφρόνιος, με έργο υμνολογικό, ρητορικό, θεολογικό και αγιογραφικό, υπήρξε η τελευταία μεγάλη πνευματική μορφή της προϊσλαμικής Βυζαντινής Ανατολής.
Η Μονή Τοπλού λειτούργησε ως κοιτίδα Ορθοδοξίας και Ελληνισμού από της ιδρύσεώς της. Ο Ηγούμενός της Γαβριήλ Παντόγαλος ανακαίνισε την Μονή, μετά την καταστροφή του 1612, και, παρά τις μετέπειτα τμηματικές καταστροφές και παρεμβάσεις, η συνολική γενική μορφή του οικοδομήματος δεν έχει αλλάξει ριζικά. Ο Παντόγαλος περιγράφεται με ομηρικούς χαρακτηρισμούς στην εντοιχισμένη, στον δυτικό τοίχο του Καθολικού της Μονής, εγχάρακτη επιγραφή.
Η Ιερά Μητρόπολη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου προσκαλεί τους ευγενείς, φιλόκαλους και φιλότεχνους ανθρώπους του τόπου μας να παρακολουθήσουν την εκδήλωση αυτή, με την οποία ολοκληρώνεται ο εφετινός εορτασμός των Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων.
