7+1 ερωτήσεις για περιβαλλοντικές μελέτες - σχέδια διαχείρισης των περιοχών ΝΑTURA στην Κρήτη
Με αφορμή τη σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο Ηράκλειο υπό τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Κωστή Χατζηδάκη στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης, για την προστασία και διαχείριση της νήσου Χρυσής, το ekriti.gr ανοίγει τον φάκελο της ενημέρωσης για τις περιοχές NATURA 2000.
Ανταποκρινόμενος στην πρόσκλησή μας, ο κος Ευάγγελος Παππάς, Διευθυντής της εταιρείας ΟικοΜ ΕΠΕ, που έχει αναλάβει από το ΥΠΕΝ την εκπόνηση των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών και των Σχεδίων Διαχείρισης για το σύνολο των περιοχών NATURA 2000 της Περιφέρειας Κρήτης θα μας ενημερώσει σχετικά.
1. Κύριε Παππά, θα μπορούσατε να μας εξηγήσετε με απλά λόγια τι είναι οι περιοχές NATURA 2000 και γιατί οφείλουμε να τις προστατεύουμε;
Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω κατ’ αρχήν για τη δυνατότητα που μου δίνετε να απευθυνθώ στους αναγνώστες σας και να προσπαθήσω να εξηγήσω ζητήματα που σχετίζονται με τις προστατευόμενες περιοχές του Δικτύου NATURA 2000.
Οι προστατευόμενες περιοχές του Δικτύου NATURA 2000 είναι επιστημονικά αναγνωρισμένες περιοχές στις οποίες ζουν και αναπαράγονται σημαντικά χερσαία και θαλάσσια είδη ζώων και φυτών.
Στις περιοχές NATURA 2000 προστατεύονται ορισμένα από τα πλέον σπάνια είδη της Ευρώπης, αλλά παράλληλα προσφέρεται και ασφαλές καταφύγιο για αναρίθμητα άλλα ζώα, φυτά και χαρακτηριστικά της άγριας ζωής που μολονότι είναι πιο κοινά, είναι ανάλογης σημασίας στοιχεία της φυσικής μας κληρονομιάς.
Στην Κρήτη που η έννοια της «κληρονομιάς» έχει ιδιαίτερη αξία, είναι εύκολο να κατανοηθούν οι λόγοι που επιβάλλουν την προστασία και διατήρηση των περιοχών αυτών.
2. Υπάρχει συχνά η αντίληψη ότι οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες απαγορεύονται στις περιοχές NATURA 2000. Είναι ορθό αυτό;
Οι περιοχές NATURA δεν είναι «κλειστές» περιοχές όπου αποκλείεται η ανθρώπινη δραστηριότητα. Κάθε άλλο. Ο άνθρωπος υπάρχει, δραστηριοποιείται και συνδιαμορφώνει το τοπίο, όμως με σαφείς όρους και δεσμεύσεις έτσι ώστε το σύνολο των στοιχείων που αποκαλούμε «φύση» να διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση.
Από τη μία πλευρά η φύση αποτελεί δυναμικό και καταλύτη της πράσινης ανάπτυξης και από την άλλη η προστασία και η διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος είναι αναγκαίες στο πλαίσιο του αναπτυξιακού σχεδιασμού και της υλοποίησης επενδυτικών προγραμμάτων.
3. Τι είναι οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες και τα Σχέδια Διαχείρισης των περιοχών NATURA 2000;
Πρόκειται για επιστημονικές μελέτες που υλοποιούνται με σκοπό:
α) να καταδειχθούν και να τεκμηριωθούν τα μέτρα προστασίας που θα πρέπει να παρθούν ώστε οι συγκεκριμένες περιοχές να εξακολουθούν και στο μέλλον να είναι σημαντικές σε ευρωπαϊκό επίπεδο,
β) να διατυπωθούν αναγκαίοι όροι και περιορισμοί, ώστε να εξασφαλιστεί ότι υφιστάμενες χρήσεις γης και δραστηριότητες δύναται να συνυπάρχουν με τη διατήρηση της άγριας ζωής,
γ) να διατυπωθούν οι αναγκαίες παρεμβάσεις διαχείρισης και εκείνα τα συγκεκριμένα έργα που θα εξασφαλίσουν τη διατήρηση της βιοποικιλότητας.
Η γεωργία, η κτηνοτροφία, ο τουρισμός, αναφέροντας μερικά παραδείγματα, μπορούν να ασκούνται, αλλά θα πρέπει να εντοπιστούν εκείνα τα σημεία στα οποία η άσκηση της δραστηριότητας δεν εφαρμόζεται σε βάρος της φύσης.
Είναι σημαντικό επίσης να ειπωθεί ότι τα Σχέδια Διαχείρισης στοχεύουν στο να προβάλλουν και τα ιδιαίτερα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά κάθε περιοχής. Και όσο και αν μοιάζει αντιφατικό οι συγκεκριμένες μελέτες προάγουν και την προστασία και την αειφόρο ανάπτυξη των προστατευόμενων περιοχών.
Η ομάδα μελέτης την οποία συντονίζω και εκπροσωπώ μεριμνά και θα μεριμνήσει για την προαγωγή όχι μόνο των φυσικών χαρακτηριστικών κάθε περιοχής NATURA, αλλά του τρίπτυχου ΦΥΣΗ – ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ – ΠΑΡΑΓΩΓΗ.
Και αισθανόμαστε πολύ τυχεροί γιατί τούτος ο τόπος, η κρητική γη, διαθέτει σε αφθονία ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που αντέχουν στο χρόνο, συνδυάζονται μοναδικά δίνοντας ένα αξιόλογο αποτέλεσμα που αξίζει να προβληθεί.
4. Με ποιους τρόπους θα ενημερώσετε τους αρμόδιους φορείς, αλλά και τους πολίτες για τα αποτελέσματα της μελέτης;
Αναγνωρίζοντας την ανάγκη για συνεργασία με την τοπική κοινωνία και πέραν των υποχρεώσεων που έχουμε με τον Εργοδότη (Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας), έχουμε εκπονήσει Σχέδιο Συμμετοχής Ενδιαφερόμενων Μερών (Stakeholder Engagement Plan) που σκοπό έχει τη στοχευμένη ενημέρωση και συμμετοχή φορέων, χρηστών και πολιτών για τη συγκεκριμένη μελέτη.
Βασικοί μας συνεργάτες σ’ αυτό το εγχείρημα είναι η εταιρεία MaDE Consultants (www.madeconsultants.gr), με έδρα το Ηράκλειο Κρήτης.
Εφαρμόζοντας ήδη από τον περασμένο Σεπτέμβριο τα αποτελέσματα του εν λόγω Σχεδίου, έχουμε οργανώσει μια σειρά τεχνικών συναντήσεων και συνεργασιών με αρμόδιους φορείς της Περιφέρειας και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, καθώς και μια ανοιχτή ενημερωτική ημερίδα που πραγματοποιήθηκε με επιτυχία τον Νοέμβριο 2019 στο Ηράκλειο.
Ειδικά για τη διοργάνωση των ημερίδων και των σχετικών δράσεων διαβούλευσης που θα ακολουθήσουν στο μέλλον, συνεργαζόμαστε με την εταιρεία Sympraxis Team (www.sympraxis.eu).
Παράλληλα, έχουμε σχεδιάσει ιστοσελίδα του έργου (www.oikom.gr/epmkritis), όπου εκτός των άλλων έχει δημιουργηθεί διαδικτυακή φόρμα συλλογής απόψεων. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν επίσης να μας βρουν στα τηλέφωνα 210.6107403 ή να στείλουν μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στη διεύθυνση [email protected].
Στόχος και μέλημά μας ήταν η δημιουργία ενός «ενεργού χώρου» όπου θα καταγράφονται προτάσεις, θα διατυπώνονται διαφορετικές απόψεις και αντιθέσεις και θα λειτουργεί ένα σύστημα διαλόγου και συνεργασίας.
5. Η πρόσφατη πανδημία και οι περιορισμοί που επιβλήθηκαν για την αντιμετώπισή της επηρέασαν την πορεία της μελέτης σας;
Προφανώς και μια τέτοιου μεγέθους συγκυρία δεν θα μπορούσε να μας αφήσει ανεπηρέαστους. Είχαμε σχεδιάσει μια σειρά από συνεργασίες και συναντήσεις, που λόγω τη μη δυνατότητας μετακίνησης, δεν κατέστη εφικτό να πραγματοποιηθούν. Το ίδιο συνέβη και για επιλεγμένες εργασίες/ επισκέψεις στις περιοχές μελέτης. Δεν ανησυχούμε όμως. Προγραμματίζουμε εκ νέου τα επόμενα βήματα και νομίζω ότι θα κερδίσουμε το διάστημα που δεν καταφέραμε να βρεθούμε στην Κρήτη.
Σ’ ότι αφορά, εμάς και τους συνεργάτες μας, εργαστήκαμε ικανοποιητικά εξ αποστάσεως σε όλη την περίοδο της καραντίνας, αξιοποιώντας τεχνολογικές δυνατότητες και εργαλεία.
6. Σε ποια φάση της υλοποίησης του έργου βρίσκεστε;
Έχουμε ολοκληρώσει την αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης για τις περιοχές της Κεντρικής και Ανατολικής Κρήτης (Ρέθυμνο, Ηράκλειο, Λασίθι) και επεξεργαζόμαστε τα αντίστοιχα στοιχεία για τις περιοχές της Δυτικής Κρήτης (Χανιά).
Παράλληλα, έχουμε ξεκινήσει τη συζήτηση με το Υπουργείο για τις προτάσεις ζωνοποίησης και χαρακτηρισμού των περιοχών και των προτάσεων διαχείρισης, που αποτελεί ουσιαστικά και το βασικότερο τμήμα των εργασιών μας.
Ένα τμήμα που απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό, αρκετή ενέργεια και σκέψη, αλλά πρωτίστως συζήτηση και συνεργασία.
Και αυτό είναι το σημαντικό για εμάς: να καταφέρουμε να συνομιλήσουμε, να συνεργαστούμε και να συγκεράσουμε (κατά το δυνατόν), διαφορετικές απόψεις τοπικών αρμόδιων φορέων και χρηστών των περιοχών NATURA 2000 και να τις αποδώσουμε με ένα τεχνικό και επιστημονικό τρόπο, ώστε να μπορέσουν να υιοθετηθούν από τη διοίκηση και να λειτουργήσουν στην πράξη.
Αισθάνομαι σε αυτό το σημείο την ανάγκη να ευχαριστήσω για άλλη μια φορά το πολιτικό και υπηρεσιακό δυναμικό της Περιφέρειας Κρήτης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης για την ουσιαστική και σημαντική συμβολή τους στο έργο που μας έχει ανατεθεί. Η βοήθειά τους ήταν και είναι πολύτιμη.
7. Πότε προβλέπετε να έχετε τα πρώτα αποτελέσματα για να μας παρουσιάσετε;
Δεν μπορώ να απαντήσω με ασφάλεια σ’ αυτό σας το ερώτημα, καθότι θα πρέπει να προηγηθούν μια σειρά από ενέργειες με το Υπουργείο, για τις οποίες δεν μπορούμε να δεσμευτούμε, καθότι δεν εξαρτώνται από εμάς.
Βάσει των όσων γνωρίζουμε μέχρι τώρα, το φθινόπωρο θα μπορέσουμε να δώσουμε τα πρώτα αποτελέσματα για τις περιοχές της Κεντρικής και Ανατολικής Κρήτης.
Το 2021 θα είναι πάντως η χρονιά στην οποία, από ότι προκύπτει, θα συζητήσουμε πολύ και στοχευμένα περί της προστασίας και διαχείρισης των περιοχών NATURA 2000 της Κρήτης.
Τονίζω για άλλη μια φορά, ότι είμαστε στη διάθεση των ενδιαφερόμενων φορέων και χρηστών για να καταγράψουμε απόψεις και αναφορές και να συνεργαστούμε σχετικά.
+1… Κλείνοντας, για να σας γνωρίσουμε λίγο καλύτερα, πείτε μας σε ποιο αντικείμενο εξειδικεύεται η εταιρεία ΟικοΜ και ποια θεωρείτε τα ισχυρά σημεία της ομάδας που εκπονεί ένα τόσο σημαντικό έργο;
Η εταιρεία ΟικοΜ (www.oikom.gr) διαθέτει πολυετή εμπειρία στους τομείς της προστασίας, διαχείρισης, ανάδειξης του φυσικού περιβάλλοντος, καθώς και σε Κέντρα Πληροφόρησης/ ερμηνεία περιβάλλοντος και πολιτισμού παρέχοντας εξειδικευμένη επιστημονική υποστήριξη σε φορείς του δημόσιου, του ευρύτερου δημόσιου και ιδιωτικού φορέα.
Για το εν λόγω έργο, έχουμε την τιμή να συνεργαζόμαστε με ερευνητές του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης, που γνωρίζουν σε βάθος την κρητική φύση, το ΕΛΚΕΘΕ, το Πανεπιστήμιο Πατρών, αλλά και ειδικούς επιστήμονες από την Κρήτη.
Είμαι ευτυχής που συντονίζω επιστήμονες με αδιαμφισβήτητη γνώση του αντικειμένου τους, που γνωρίζουν καλά τα χαρακτηριστικά και τις ιδιαιτερότητες τούτου του τόπου, που ενδιαφέρονται για τη διατήρηση της φύσης, ενώ παράλληλα αναγνωρίζουν ότι ο άνθρωπος βρίσκεται στο επίκεντρο της διαδικασίας προστασίας και διαχείρισης των περιοχών NATURA 2000.
Είναι σημαντικό το έργο μας και δύσκολο ομολογουμένως. Έχουμε αποδεχτεί ήδη την πρόκληση και σας διαβεβαιώ ότι εργαζόμαστε με συνέπεια, ώστε αυτό το έργο να πετύχει και να τύχει αποδοχής και εφαρμογής.
