Η πρόταση Ηγουμενίδη για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων

Σε σημερινή έκτακτη Συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε στο Δημαρχείο Ηρακλείου ο βουλευτής Ηρακλείου του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Ε. Ηγουμενίδης έθεσε το ζήτημα της άμεσης αντιμετώπισης του προβλήματος της αυθαίρετης δόμησης, τοπικά και πανελλαδικά, και της άρσης της μακροχρόνιας ομηρίας ιδιοκτητών αυθαιρέτων.
Στην ομιλία-παρέμβαση του τόνισε ότι την 8η Φεβρουαρίου, ημερομηνία λήξης της προθεσμίας για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων κτισμάτων, το πρόβλημα των αυθαιρέτων, το οποίο στον Νομό Ηρακλείου και άλλες περιοχές της χώρας με «αυθαιρετουπόλεις», θα λάβει εκρηκτικές διαστάσεις και θα αποτελέσει αιτία δικαιολογημένης κοινωνικής αναταραχής. Υπογράμμισε, μεταξύ άλλων, την ανάγκη για δραστική μείωση του κόστους τακτοποίησης και την οριστική λύση του προβλήματος ως τη μόνη ρεαλιστική πολιτική, η οποία θα πολλαπλασιάσει την ενταξιμότητα τακτοποίησης και θα συγκεντρώσει πόρους, αλλά και ότι η κυβέρνηση της αριστεράς στηριγμένη στις αρχές της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ισότητας των πολιτών, οφείλει να λύσει οριστικά όχι μόνο το πρόβλημα της τακτοποίησης των αυθαιρέτων αλλά και το πρόβλημα της χρηματοδότησης των σχεδίων πόλης των «αυθαιρετουπόλεων» με επίσπευση και απλοποίηση των σχεδίων αυτών.
Οι προτάσεις και οι σκέψεις του βουλευτή Ηρακλείου αποτυπώνονται σε σχετική επιστολή, η οποία έχει ήδη έχει κατατεθεί στα συναρμόδια υπουργεία. Ταυτόχρονα, ξεκινά επαφές και συναντήσεις με τοπικούς φορείς του νομού Ηρακλείου, ενώ βρίσκεται σε επαφή με συναδέλφους του βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ από την υπόλοιπη χώρα, για ν’ αναδειχθεί η αναγκαιότητα άμεσης επίλυσης του προβλήματος σε τοπικό και πανελλαδικό επίπεδο.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας-παρέμβασης.

Αυθαίρετα κτίσματα: Τι θα κάνουμε

Την 8η Φεβρουαρίου, που λήγει η προθεσμία για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων κτισμάτων, η κυβέρνησή μας θα βρεθεί αντιμέτωπη με το πρόβλημα των αυθαιρέτων, το οποίο στον Νομό Ηρακλείου και άλλες της περιοχές της χώρας με «αυθαιρετουπόλεις», θα λάβει εκρηκτικές διαστάσεις και θα αποτελέσει αιτία δικαιολογημένης κοινωνικής αναταραχής.
Το πρόβλημα δεν φαίνεται να γίνεται κατανοητό στους αρμοδίους - και όχι μόνο - αφού συγχέουν τα αυθαίρετα κτίσματα σε δασικές εκτάσεις και αιγιαλούς με αυτά των πυκνοκατοικημένων περιοχών των πόλεων. Υπάρχουν πόλεις που το 50 – 80 % των κτισμάτων τους είναι αυθαίρετες κατασκευές, επειδή σε κάποιες από αυτές τα τελευταία 50 χρόνια δεν έχει γίνει καμιά ή ελάχιστες επεκτάσεις στα σχέδια πόλης.
Στην πόλη του Ηρακλείου για παράδειγμα, με πληθυσμό 200.000 κατοίκους, μόνο τα τελευταία χρόνια έχουν ενταχθεί στο σχέδιο πόλης κάποιες περιοχές έξω από τα τείχη της παλιάς πόλης. Περιοχές που τις διασχίζουν λεωφόροι παραμένουν εκτός σχεδίου!!! Σήμερα, με αδρούς υπολογισμούς, μετά τις μικρές επεκτάσεις των σχεδίων πόλης, ένα ποσοστό κοντά στο 40% των κτιρίων της πόλης βρίσκονται σε περιοχές εκτός σχεδίου και άρα χαρακτηρίζονται αυθαίρετα. Επίσης και οι πρόσφατα ενταγμένες περιοχές στο σχέδιο πόλης έχουν πρόβλημα τακτοποίησης (αφού και τα κτίρια αυτά είναι αυθαίρετα) με αποτέλεσμα ποσοστό μεγαλύτερο του 60% των κτιρίων της πόλης του Ηρακλείου να χρίζουν τακτοποίησης ως αυθαίρετα.
Στην ευρύτερη περιοχή του πολεοδομικού συγκροτήματος του Ηρακλείου βρίσκεται η δημοτική κοινότητα Γαζίου του δήμου Μαλεβιζίου, η οποία καταγράφεται το 1923 σαν οικισμός με πληθυσμό 61 κατοίκους και σήμερα περισσότερους από 25.000. Η έκρηξη στην αύξηση του πληθυσμού, συνέβη μετά το 1980. Ωστόσο, όλα αυτά τα χρόνια από το 1923, σχεδόν ένας αιώνας, δεν έγινε καμιά παρέμβαση στο σχέδιο πόλης. Αποτέλεσμα, περισσότερο από το 80% των κτισμάτων του Γαζίου είναι αυθαίρετα.
Το μέσο αυθαίρετο κτίριο των πόλεων Ηρακλείου και Γαζίου είναι συνήθως τριώροφο κτίσμα (τριών έως τεσσάρων διαμερισμάτων) με εμβαδόν 400-500 m2, στα οποία στεγάζονται ολόκληρες οικογένειες (Ο πατέρας και οι οικογένειες των παιδιών του). Επειδή δεν μπορούν να μεταβιβαστούν στα παιδιά (ως αυθαίρετα κτίσματα) και άρα δεν μπορούν να χαρακτηριστούν σαν πρώτες και μοναδικές κατοικίες, όπως πράγματι είναι για τις οικογένειες αυτές, (για να τυγχάνουν μειωμένων συντελεστών ή και χρήση κοινωνικών κριτηρίων) οι ιδιοκτήτες (δηλαδή ο πατέρας - αφέντης) θα κληθούν να καταβάλουν πρόστιμα κοντά στα 50-60.000€ ανά κτίσμα !!!
Από τα στοιχεία που δίνει το ΤΕΕ (τακτοποίηση 941.000 αυθαιρέτων με μέσο εμβαδόν 140 m2 στις περιοχές εκτός σχεδίου και μέσο πρόστιμο 7.691,00 € ανά κτίσμα) προκύπτει ότι έχουν ενταχθεί κτίσματα τα οποία εμπίπτουν σε ευεργετικές διατάξεις του νόμου (κτίσματα προ του 1983 και άλλα που οι ιδιοκτήτες εμπίπτουν σε κοινωνικά κριτήρια) και όχι ο «σκληρός πυρήνας» των κτισμάτων των «αυθαιρετουπόλεων» που ο μέσος όρος προστίμων αναμένεται να ξεπερνά τις 50.000€ ανά κτίσμα!!! Αυτό πιστοποιείται επίσης από το γεγονός ότι στα στοιχεία του ΤΕΕ περιοχές με «αυθαιρετουπόλεις» όπως ο Νομός Ηρακλείου, το υπόλοιπο Αττικής κλπ δεν είναι πρωταθλητές στις δηλώσεις-τακτοποιήσεις αυθαιρέτων, όπως θα αναμενόταν.
Τις τελευταίες μέρες με αφορμή την λήξη της προθεσμίας δηλώσεων αυθαιρέτων αλλά και της επεξεργασία της νέας νομοθετικής παρέμβασης που ετοιμάζει το Υπουργείο Περιβάλλοντος διαχέεται προς τα μέσα ενημέρωσης ότι οι 941,000 δηλώσεις αυθαιρέτων είναι οι μισές. Αφορούν δηλαδή το 50% των αυθαιρέτων κτισμάτων. Η εκτίμηση αυτή τουλάχιστον από την εικόνα του νομού Ηρακλείου φαίνεται να είναι εκτός πραγματικότητας αφού στις πόλεις Ηρακλείου και Γαζίου έχει υποβάλει δήλωση τακτοποίησης αυθαιρέτου ποσοστό μικρότερο του 10%. Σε κάθε περίπτωση προκύπτει ότι τουλάχιστον ένα εκατομμύριο κτίσματα (ο κύριος όγκος των αυθαιρέτων δηλαδή) απομένουν να τακτοποιηθούν. Εάν στην υπόλοιπη χώρα τα κτίσματα έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά με αυτά του νομού Ηρακλείου τα ποσά που ζητούνται κυμαίνονται μεταξύ 40 - 60 δις €.
Το πρόβλημα δεν τελειώνει εδώ. Ο υφιστάμενος νόμος προβλέπει ότι μετά την προθεσμία που έχει καθοριστεί (8 Φεβρουαρίου 2016) τα πρόστιμα θα εκτοξευτούν σε ασύλληπτα νούμερα. Έτσι το τυπικό αυθαίρετο των 500m2 της πόλης του Ηρακλείου το οποίο ανεγέρθηκε πριν από 20 χρόνια θα κληθεί να πληρώσει πρόστιμο ανέγερσης 82.500,00€ (ποσό που μπορεί να αυξηθεί ακόμη 2 φορές εάν η τιμή ζώνης είναι υψηλή) και πρόστιμο διατήρησης 275.000,00€ (13.750 για κάθε έτος x 20 έτη) συνολικά τουλάχιστον 357.000,00€ μέχρι σήμερα και στο εξής για κάθε έτος διατήρησης από 13.750,00€ !!! Εάν το μέσο αυθαίρετο του Ηρακλείου συνάδει με αυτό της χώρας (σίγουρα οι «αυθεραιτουπόλεις» έχουν ίδια χαρακτηριστικά), τότε ζητούνται από τα ατακτοποίητα αυθαίρετα τουλάχιστον 357 δις € !!
Έτσι ακόμη και εάν οι Ηρακλειώτες αποφάσιζαν να γκρεμίσουν την μισή πόλη του Ηρακλείου και όλοι οι Έλληνες τα αυθαίρετά στις «αυθαιρετουπόλεις» τους, (τουλάχιστον ένα εκατομμύριο κτίσματα) για να γλυτώσουν τα παράλογα πρόστιμα, θα βρίσκονταν χρεωμένοι μέχρι σήμερα με τουλάχιστον 357 δις €, ποσό που απαιτείται, με βάση τον υπάρχοντα νόμο, από τα «ατακτοποίητα» αυθαίρετα.
Συνοψίζοντας την εικόνα του προβλήματος των αυθαιρέτων, θεωρώ σκόπιμο να επικεντρώσουμε σε ορισμένα βασικά σημεία. Πιο συγκεκριμμένα:
Το πρόβλημα των «αυθαιρετουπόλεων» πρώτα απ’ όλα και κυρίως αντανακλά την ανεπάρκεια διαχρονικά της Ελληνικής Πολιτείας στην αντιμετώπιση του προβλήματος της συγκέντρωσης του πληθυσμού στα αστικά κέντρα, στη διάγνωση των στεγαστικών αναγκών και την χρηματοδότηση σχεδίων πόλης σε πόλεις μεγάλης συγκέντρωσης πληθυσμού.
Με την πολιτική που ακολούθησαν οι μέχρι σήμερα κυβερνήσεις (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, συνεργασίας ΠΑΣΟΚ-ΝΔ) το πρόβλημα των αυθαιρέτων από τη μια γιγαντώθηκε και από την άλλη αξιοποιήθηκε στην αναζήτηση εκλογικής πελατείας μέσω της «πολιτικής ομηρίας» των ιδιοκτητών αυθαιρέτων στις φρούδες υποσχέσεις νομιμοποίησης.
Οι συνεχείς παρατάσεις εφαρμογής των νόμων που δίνονταν μέχρι σήμερα από τις προηγούμενες κυβερνήσεις, ουσιαστικά συνέβαλαν στην διαιώνιση αυτής της σάπιας, αρρωστημένης πραγματικότητας, κρύβοντας το πρόβλημα «κάτω απ’ το χαλί», αποφεύγοντας ταυτόχρονα να «σκάσει» το πρόβλημα στα χέρια τους.
Τα παράλογα πρόστιμα που οι εμπνευστές του τελευταίου νόμου (4178/2013 ) επιβάλλουν (τουλάχιστον 50-60 δις € με αναγωγή σε επίπεδο χώρας των στοιχείων των ατακτοποίητων αυθαιρέτων των πόλεων Ηρακλείου και Γαζίου) και ποσά μεγαλύτερα του εξωτερικού χρέους της χώρας όταν κάποιες διατάξεις του πάψουν να είναι σε ισχύ, αποτέλεσαν επιλογή διαιώνισης της πολιτικής εκμετάλλευσης των αυθαιρέτων και προσπάθεια εκβιασμού και χειραγώγησης μεγάλου τμήματος του πληθυσμού της χώρας.
Το πρόβλημα των αυθαιρέτων δεν μπορεί πια ούτε να κρύβεται ούτε να παρατείνεται. Το «περιουσιολόγιο» και η «ηλεκτρονική ταυτότητα των κτισμάτων», που σύντομα μπαίνουν σε εφαρμογή, θα οδηγήσουν τους ιδιοκτήτες των αυθαιρέτων στα ταμεία του κράτους, με αποτέλεσμα να «σκάσει» το πρόβλημα στα χέρια της κυβέρνησης μας, με απρόβλεπτες εξελίξεις.

Η αριστερά δεν μπορεί να κρύβεται πίσω από το πρόβλημα στο όνομα των όποιων ανόητων προβλέψεων των κάθε λογής «ειδικών» ούτε να το κρύψει πίσω από μια απλή παράταση εφαρμογής της ισχύουσας νομοθεσίας.
Πολιτική με αριστερό αποτύπωμα και κοινωνικό πρόσημο, είναι η άρση των πολιτικών επιλογών που οδηγούν στην κατασκευή αυθαιρέτων κτισμάτων. Είναι η πολιτική που δίνει λύση στο πρόβλημα της πολιτικής ομηρίας των αυθαιρετούχων, στην οποία τους κρατά για δεκαετίες το σάπιο πολιτικό κατεστημένο της χώρας μας. Στην ίδια κατεύθυνση, αριστερή είναι η πολιτική που μέσα από την επιτάχυνση των διαδικασιών για την επέκταση των σχεδίων πόλης, θα βάλει επιτέλους τέλος στην αναπαραγωγή και διαιώνιση του προβλήματος των αυθαίρετων κτισμάτων.
Από οικονομική άποψη, η δραστική μείωση του κόστους τακτοποίησης και η οριστική λύση του προβλήματος είναι η μόνη ρεαλιστική πολιτική. Είναι μονόδρομος για την κυβέρνηση της Αριστεράς. Μια τέτοια πολιτική θα πολλαπλασιάσει την ενταξιμότητα τακτοποίησης και θα συγκεντρώσει πόρους. Μεγάλο μέρος των πόρων αυτών, πρέπει να χρηματοδοτήσει τα απαιτούμενα σχέδια πόλης και την δημιουργία των υποδομών που απαιτούν, με όλα τα θετικά αποτελέσματα που αυτό συνεπάγεται, ιδιαίτερα στις μέρες μας, για την οικονομία, την κοινωνία και την ποιότητα ζωής των κατοίκων των πόλεων.
Με ανησυχία παρακολουθώ τις διαρροές της ηγεσίας του Υπουργείου Περιβάλλοντος ότι η παράταση μετά την 8η Φεβρουαρίου θα συνοδευτεί με αύξηση των προστίμων και κατ’ επέκταση με αύξηση του κόστους τακτοποίησης. Ανησυχώ γιατί στις διαρροές αυτές, η συζήτηση για αναγκαιότητα παράτασης μετά την 8η Φεβρουαρίου δεν συνοδεύεται με άνοιγμα της συζήτησης για την ολόπλευρη ανάδειξη και λύση του προβλήματος. Δεν αντιμετωπίζεται έτσι το γεγονός ότι η πλειοψηφία του κόσμου δεν τακτοποίησε το αυθαίρετο κτίσμα επειδή του ζητούνται παράλογα ποσά και μάλιστα στην καρδιά της κρίσης.
Η κυβέρνηση της αριστεράς στηριγμένη στις αρχές της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ισότητας των πολιτών, οφείλει να λύσει οριστικά όχι μόνο το πρόβλημα της τακτοποίησης των αυθαιρέτων αλλά και το πρόβλημα της χρηματοδότησης των σχεδίων πόλης των «αυθαιρετουπόλεων» καθώς και επίσπευση και απλοποίηση των σχεδίων αυτών.
Σ’ αυτή την κατεύθυνση αντιλαμβάνομαι την αναγκαιότητα και την χρησιμότητα της παράτασης που πρέπει να δοθεί στην 8η Φεβρουαρίου. Κερδίζουμε τον απαραίτητο χρόνο για να συζητήσουμε και να καταλήξουμε στην νομοθετική ρύθμιση – αντιμετώπιση του πολύπλοκου προβλήματος των αυθαιρέτων, στην λύση με την σφραγίδα της αριστεράς.