Ήξερες ότι το σπήλαιο του Τζανή είναι ανεξερεύνητο και μοναδικό στην Ελλάδα;

Στο όμορφο οροπέδιο του Ομαλού στα Χανιά, εκτός από την είσοδο του Εθνικού Δρυμού της Σαμαριάς βρίσκεται και το σπήλαιο του Τζανή γνωστό και ως Καταβόθρα ή Χώνος. Ο Σπήλιος του Τζανή, όπως λέγεται από τους ντόπιους, είναι ένα από τα μεγαλύτερα βάραθρα της Ελλάδας με συνολικό μήκος διαδρομών περίπου 3000 μέτρα στο εσωτερικό της γης ενώ ακόμα δεν έχει τελειώσει η πλήρης εξερεύνηση και χαρτογράφησή του.

Η επίπεδη έκταση του οροπεδίου φαίνεται ότι παλαιότερα υπήρξε λίμνη (όπως τo απεικονίζουν ενετικοί χάρτες τού 16ου αιώνα—Lago Omalo). Τα νερά της δημιούργησαν ακριβώς στο χαμηλότερο σημείο, εσωτερικά στο βουνό, μία διέξοδο διαφυγής τους, το σπήλαιο του Τζανή. Η σημερινή μορφή του σπηλαίου έχει εξωτερικά ένα μεγάλο άνοιγμα πλάτους 40 μ. και ύψους 5 περίπου μ.

Στη διάρκεια της διαδρομής του ο Τζανής δημιουργεί υπόγειους καταρράκτες, λίμνες και σιφόνια με νερό αλλά και υπόγειο φαράγγι. Σε πολλά σημεία έχει αρκετά πλούσιο διάκοσμο από σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Το σπήλαιο έχει ιδιαίτερη οικολογική σημασία καθώς φιλοξενεί πολλά προστατευόμενα είδη, ιδιαιτέρως νυχτερίδες, και αποτελεί ένα φυσικό αποστραγγιστικό έργο για τα νερά του οροπεδίου.

Το όνομα του προέρχεται από τον οπλαρχηγό της περιοχής, Μάρκο Τζανή, ο οποίος σύμφωνα με τον θρύλο, προσπαθώντας να ξεφύγει από τους εχθρούς του μπήκε μέσα στο σπήλαιο και δεν ξαναβγήκε ποτέ. Μια διαφορετική εκδοχή του θρύλου λέει ότι οι νεράιδες που κατοικούσαν στο σπήλαιο, μαγεύτηκαν από το άκουσμα της λύρας του Τζανή και τον απήγαγαν για να συνοδεύει ο ήχος της τους χορούς τους.

Ο θρύλος του λυράρη βοσκού και των νεράιδων

Ο θρύλος που συχνά αναφέρεται από τους ντόπιους, μιλάει για τον Τζανή, έναν νεαρό βοσκό και δεξιοτέχνη λυράρη, που χάθηκε στο σπήλαιο. Τον είχαν απαγάγει τα στοιχειά της σπηλιάς, οι νεράιδες, για να τις συντροφεύει στους χορούς τους. Από τότε, κάποιες ασέληνες βραδιές, ακούγεται από το σπήλαιο η μουσική των χορών που στήνουν οι νεράιδες, οι αλλόκοσμες κυράδες που κρατούν με τρυφερότητα στα κρινένια τους χέρια βρέφη λευκά σαν τον αφρό της θάλασσας. Βρέφη που είναι καρποί του έρωτά τους με ορισμένους θνητούς! Στροβιλίζονται με λυμένα τα μακριά και μεταξένια τους μαλλιά, ενώ ο νεραϊδοπαρμένος βοσκός, ο Τζανής, συντροφεύει τον αέρινο χορό τους παίζοντας με αξεπέραστη δεξιοτεχνία έναν μελαγχολικό, αλλά υπέροχο σκοπό με την αγαπημένη του λύρα.

Επίσης, λένε πως εκείνο το τραγούδι που η ηχώ του διασκορπίζεται στα βουνά και στα λαγκάδια, είναι τόσο γλυκό, αλλά και τόσο θλιμμένο. Οι νεράιδες τραγουδούν στίχους της πονεμένης τους αγάπης, ενώ ο Τζανής θρηνεί νοσταλγικά την χαμένη του ζωή που κάποτε ζούσε ευτυχισμένος ανάμεσα στους ανθρώπους. 

Για καιρό επικρατούσε η παράδοση να συγκεντρώνονται οι λυράρηδες στο σπήλαιο του Τζανή και να παίζουν την λύρα τους προς τιμήν του μεγάλου αυτού οργανοπαίχτη έχοντας την πίστη ότι έτσι «θα πάρουν την ευλογία του» και θα πλησιάσουν την τέχνη του.

• Γνωρίζετε και εσείς μύθους και παραδόσεις από μέρη της Κρήτης; Στείλτε μας την ιστορία στο email [email protected] ή στη σελίδα μας στο Facebook @ekriti.gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Ήξερες ότι ο Νεραϊδόσπηλιος στο Αστρίτσι έχει τον δικό του μύθο;

Ήξερες ότι υπάρχει Φαράγγι των Νεκρών στην Κρήτη;

Ήξερες ότι υπάρχει Νεραϊδοσπηλιά στην Κρήτη αφιερωμένη στη θεά του τοκετού;