Με καθεστώς "fast track" η ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης
Σε πρώτη προτεραιότητα μπαίνει η υποθαλάσσια ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης με βάση το Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΜΗΕ) περιόδου 2017 - 2026, όπως αυτό δημοσιεύθηκε στις 17 Αυγούστου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Η κυβέρνηση φαίνεται να προωθεί τη διπλή διασύνδεση (Κρήτη - Αθήνα, Κρήτη - Πελοπόννησος) με χρονικό ορίζοντα υλοποίησης το 2021. Η συζήτηση για την υποθαλάσσια διασύνδεση εκτός από τους υπέρμαχους της "ευστάθειας του συστήματος" έχει προκαλέσει και αντιδράσεις από τους φορείς που μάχονται κατά της ανεξέλεγκτης εγκατάστασης βιομηχανικών ΑΠΕ στα βουνά του νησιού. Όπως έχουν επανειλημμένα επισημάνει, η διασύνδεση του νησιού θα είναι η πόρτα η οποία θα προκαλέσει επέλαση των βιομηχανικών ΑΠΕ ανοίγοντας τις ορέξεις των μεγάλων πολυεθνικών για ακόμα μεγαλύτερη παραγωγή ρεύματος προς πώληση στο εξωτερικό.
Στο εγκεκριμένο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΔΠΑ) πάντως, ως αιτία για την επίσπευση των διαδικασιών προβάλλεται η μεγάλη πιθανότητα τα προσεχή χρόνια, το σύστημα της Κρήτης να αντιμετωπίσει ζητήματα επάρκειας ισχύος (λαμβανομένης υπόψη και της παλαιότητας πολλών εκ των υφιστάμενων μονάδων). «Η διασύνδεση της Κρήτης κατά τον ΑΔΜΗΕ αποκτά χαρακτήρα «επείγοντος», καθιστώντας το χρόνο υλοποίησης την κρισιμότερη παράμετρο για την επιλογή της τεχνικής λύσης για τη διασύνδεση» αναφέρεται χαρακτηριστικά στην απόφαση της ΡΑΕ που δημοσιεύεται στο φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως.
Πρώτα οι εργασίες, μετά οι απαλλοτριώσεις
Σημαντική παράμετρος τέλος είναι ο χαρακτηρισμός του έργου ως «Έργο Μείζονος Σημασίας», κάτι που υποδηλώνει διαδικασίες "fast track" ως προς τις αδειοδοτήσεις, τους ελέγχους, τις απαλλοτριώσεις κτλ. Ειδικά για τις απαλλοτριώσεις, ήδη στο ΦΕΚ αναφέρεται πως όπου χρειαστούν (σ.σ. προφανώς στα σημεία σύνδεσης) μπορεί να ξεκινήσουν οι εργασίες σε αναγκαστικά απαλλοτριωμένες εκτάσεις ακόμα και πριν από την καταβολή αποζημιώσεων στους ιδιοκτήτες ή ακόμα και πριν από τον προσδιορισμό του τιμήματος της αποζημίωσης: «Οι απαλλοτριώσεις που είναι αναγκαίες για το σκοπό αυτόν κηρύσσονται με πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου, με την οποία προβλέπεται ρητά η δυνατότητα εκτέλεσης εργασιών πριν από τον προσδιορισμό και την καταβολή αποζημίωσης» αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Οι δύο συνδέσεις που προωθούνται είναι από τους Μολάους της Λακωνίας στα Χανιά (ΦΑΣΗ Ι) και από τα Μέγαρα Αττικής στην Κορακιά Ρεθύμνου (ΦΑΣΗ ΙΙ), ενώ στο Πρόγραμμα γίνεται αναφορά και στο διεθνές έργο EKE (PCI) ηλεκτρικής διασύνδεσης Ισραήλ -Κύπρου - Ελλάδας, το οποίο επίσης πρέπει να ληφθεί υπόψη στον σχεδιασμό.
Αρνητικό κλίμα σε Αττική - Πελοπόννησο
Την κάθετη αντίθεσή του στην υλοποίηση της σύνδεσης με την Κρήτη έχει εκφράσει ήδη το Δημοτικό Συμβούλιο Μονεμβασιάς (όπου ανήκουν διοικητικά οι Μολάοι) κυρίως λόγω του σχεδιασμού διέλευσης εναέριων γραμμών σε μήκος 44 χιλιομέτρων (εντός της Πελοποννήσου, μετά την ανάδυση του καλωδίου) . Σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης της 14ης Ιουνίου 2016, «η εγκατάσταση πυλώνων υψηλής τάσης θα επιβαρύνει περιβαλλοντικά την περιοχή διέλευσης και είναι αντίθετη με τις επιλογές του Δήμου, ως προς το μοντέλο της ήπιας αγροτικής και τουριστικής ανάπτυξης, με προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και του πολιτισμικού αποθέματος». Βασικότατος λόγος διαφωνίας του δήμου Μονεμβασιάς είναι επίσης και η δυνατότητα που δίνεται για τη σύνδεση ανεμογεννητριών, αφού για την περιοχή τους έχουν κατατεθεί δεκάδες αιτήσεις για άδειες δημιουργίας αιολικών πάρκων (ιδίως μετά τον σχεδιασμό της ΡΑΕ).
Επιφυλακτική στάση ως προς το θέμα της διασύνδεσης κρατά και το περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής. Σε συζήτηση στις 24 Νοεμβρίου 2015, επί των προτάσεων των εταιριών ΕΛΙΚΑ και ΤΕΡΝΑ ως προς το σχέδιο διασύνδεσης, το περιφερειακό συμβούλιο αρνήθηκε να λάβει απόφαση καθώς διαπίστωσε ότι δεν υπάρχουν σαφείς μελέτες για κομβικά τμήματα του έργου όπως η οριστική χάραξη της όδευσης του υποθαλάσσιου καλωδίου ή τα τεχνικά προβλήματα των επίγειων εγκαταστάσεων στα σημεία σύνδεσης του καλωδίου στο σύστημα, τόσο στα Μέγαρα όσο και στην Κορακιά. Δείτε εδώ
Αναλυτικά ως προς το έργο διασύνδεσης της Κρήτης στην απόφαση της ΡΑΕ και στο αντίστοιχο ΦΕΚ που αποτελεί πλέον νόμο του κράτους αναφέρεται:
Στο τελευταίο εγκεκριμένο ΔΠΑ περιόδου 2014 - 2023, προκρίθηκε η λύση διασύνδεσης του ηλεκτρικού συστήματος της Κρήτης με το ΕΣΜΗΕ στην περιοχή της Αττικής, μέσω διπολικού συνδέσμου ΣΡ συνολικής ονομαστικής ικανότητας 700-1000 MW. Ο ΑΔΜΗΕ στο παρόν ΔΠΑ 2017-2026, εκτιμά ότι ο απαιτούμενος χρόνος υλοποίησης της λύσης της διασύνδεσης ΣΡ με την Αττική θα είναι της τάξεως των 9 ετών λόγω αδειοδοτικών ζητημάτων, αλλά και αντικειμενικών δυσκολιών που σχετίζονται με τις γεωλογικές συνθήκες κατά μήκος της διαδρομής πόντισης των καλωδίων.
Στο ΔΠΑ 2017-2026 γίνεται αναφορά για πρώτη φορά στα ζητήματα που αναφύονται στην ανάπτυξη του ΕΣΜΗΕ λόγω της ανάγκης προσαρμογής στις νέες Οδηγίες 2010/75/ΕΕ περί βιομηχανικών εκπομπών και 2015/2193/ΕΕ για τον περιορισμό των εκπομπών ορισμένων ρύπων στην ατμόσφαιρα από μεσαίου μεγέθους μονάδες καύσης. Λόγω του νέου θεσμικού πλαισίου, ο
ΑΔΜΗΕ εκτιμά ότι, τα προσεχή χρόνια, το σύστημα της Κρήτης με μεγάλη πιθανότητα θα αντιμετωπίσει ζητήματα επάρκειας ισχύος (λαμβανομένης υπόψη και της παλαιότητας πολλών εκ των υφιστάμενων μονάδων). Η διασύνδεση της Κρήτης κατά τον ΑΔΜΗΕ αποκτά χαρακτήρα «επείγοντος», καθιστώντας το χρόνο υλοποίησης την κρισιμότερη παράμετρο για την επιλογή της τεχνικής λύσης για τη διασύνδεση.
Με βάση τα νέα δεδομένα και έπειτα από εξέταση διάφορων εναλλακτικών σεναρίων διασύνδεσης, ο ΑΔΜΗΕ προκρίνει στο παρόν ΔΠΑ τη διασύνδεση του νησιού σε δύο φάσεις ως εξής:
Φάση Ι: Διασύνδεση EP 150kV, ικανότητας 2x200MVA (~2xl40MW) Κρήτη -Πελοπόννησος
Φάση ΙΙ: Διασύνδεση ΣΡ ικανότητας 2 x 350MW Κρήτη - Αττική
Ως προς την συνολική μεταφορική ικανότητα της διασύνδεσης, η ΡΑΕ διατυπώνει την άποψη ότι ένα έργο τέτοιας στρατηγικής και οικονομικής σημασίας για τη χώρα, όπως είναι το έργο διασύνδεσης της Κρήτης, πρέπει να έχει τη δυνατότητα κάλυψης των αναγκών του νησιού τουλάχιστον σε βάθος 20ετίας, κάτι που διασφαλίζεται με την κατά το δυνατόν παράλληλη υλοποίηση των δύο φάσεων.
Περαιτέρω, είναι αναγκαία η συσχέτιση του με την ενδεχόμενη ανάγκη διασύνδεσης στο ΕΣΜΗΕ
και άλλων μη διασυνδεδεμένων νησιών στο σύμπλεγμα της Δωδεκανήσου.
Αναφορικά με τη Φάση Ι, η ΡΑΕ θεωρεί ότι αυτή ολoκληρώνει έναν ορθολογικό μακροπρόθεσμο σχεδιασμό διασύνδεσης της Κρήτης με το ΕΣΜΗΕ, καθώς διασφαλίζει σε ικανοποιητικό βαθμό την επάρκεια ηλεκτροδότησης του νησιού μέσω διασυνδέσεων, δεδομένου ότι προσθέτει κλάδο διασύνδεσης που εκκινεί από τελείως διαφορετικό σημείο του ΕΣΜΗΕ (Υ/Σ Μολάων) έναντι
της διασύνδεσης από Αττική, και καταλήγει επίσης σε διαφορετικό σημείο του συστήματος της Κρήτης (Χανιά), ακολουθώντας προφανώς διαφορετική όδευση.
Λαμβανομένης δε υπόψη και της άποψης του Διαχειριστή σχετικά με την έλλειψη χρονικών περιθωρίων και τον κίνδυνο μη εξασφάλισης της επάρκειας ισχύος του νησιού, η κατασκευή της διασύνδεσης της Κρήτης με καλώδια AC από τον Υ/Σ Μολάων, όπως προτείνεται από
τον ΑΔΜΗΕ, κρίνεται αναγκαία, με υπογειοποίηση των προτεινόμενων ή άλλων τμημάτων του έργου, σύμφωνα με τις ειδικότερες προβλέψεις και απαιτήσεις που θα προκύψουν κατά την περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου.
Αναφορικά με τη Φάση ΙΙ, με δεδομένο ότι το έργο αυτό είχε ενταχθεί στα έργα πρώτης τριετίας στο εγκεκριμένο ΔΠΑ 2014-2023 με πενιχρή, ωστόσο, πρόοδο υλοποίησης μέχρι σήμερα, και με δεδομένη την αναγκαιότητα ασφάλειας εφοδιασμού της Κρήτης, ακόμα και μετά την ολοκλήρωση της Φάσης Ι, ο ΑΔΜΗΕ πρέπει να προβεί άμεσα και σε κάθε περίπτωση εντός του έτους
2016, στις αναγκαίες ενέργειες για την έναρξη μελετών και αδειοδοτήσεων, όπως ιδίως την εκπόνηση της μελέτης βυθού. Η Αρχή θεωρεί σημαντικό να συντμηθεί το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης της Φάσης ΙΙ, ώστε αυτή να ολοκληρωθεί το αργότερο εντός του 2021, γεγονός
που συνάδει και με τη διεθνή πρακτική για αντίστοιχου μεγέθους έργα (π.χ. HVDC διασύνδεση Σαρδηνίας και ηπειρωτικό Ιταλίας).
Για τη διαρκή ενημέρωση του Ρυθμιστή σχετικά με την πρόοδο υλοποίησης του έργου διασύνδεσης της Κρήτης, θα πρέπει ο ΑΔΜΗΕ να υποβάλει στη ΡΑΕ, εντός μηνός από τη δημοσίευση σε ΦΕΚ της παρούσης, αναλυτικό χρονοδιάγραμμα ενεργειών σε σχέση με την προώθηση της υλοποίησης του έργου. Επιπλέον, θα πρέπει ο ΑΔΜΗΕ να υποβάλλει, ανά δίμηνο, στη ΡΑΕ, αναλυτική αναφορά των ενεργειών στις οποίες έχει προβεί και των αποτελεσμάτων που έχουν επιτευχθεί, καθώς και τον
προγραμματισμό των επόμενων ενεργειών του.
Περαιτέρω, ο ΑΔΜΗΕ, με σχετική επιστολή του που υπέβαλε στην Αρχή (σχετ. 13), αιτήθηκε τον χαρακτηρισμό του έργου διασύνδεσης της Κρήτης, λόγω του επείγοντος χαρακτήρα του, ως έργου γενικότερης σημασίας για την οικονομία της Χώρας, σύμφωνα με το άρθρο 15 παρ. 2 του Ν. 3175/2003. Επί της αίτησης αυτής σημειώνονται τα ακόλουθα:
Σύμφωνα με το άρθρου 15 παρ. 2 του Ν. 3175/2003. «Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης καθορίζεται ποια από τα έργα της προηγούμενης παραγράφου είναι γενικότερης σημασίας για την οικονομία της Χώρας και για τα οποία είναι αναγκαία η πραγματοποίηση εργασιών σε απαλλοτριωτέα ακίνητα, πριν από τον προσδιορισμό και την καταβολή αποζημίωσης. Η απόφαση μπορεί να αφορά περισσότερα έργα ή κατηγορίες έργων. Οι απαλλοτριώσεις που είναι αναγκαίες για το σκοπό αυτόν κηρύσσονται με πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου, με την οποία προβλέπεται ρητά η δυνατότητα εκτέλεσης εργασιών πριν από τον προσδιορισμό και την καταβολή αποζημίωσης. Αν η απαλλοτρίωση έχει κηρυχθεί πριν από τη δημοσίευση του νόμου αυτού και η ανάγκη εφαρμογής της παρούσας παραγράφου ανακύπτει μεταγενέστερα, απαιτείται η έκδοση σχετικής ειδικής πράξης του Υπουργικού Συμβουλίου. Κατά τα λοιπά ισχύουν οι διατάξεις του άρθρου 7 Α του Ν. 2882/2001, εφόσον δεν αντίκεινται στις διατάξεις του νόμου αυτού.».
Το έργο της Διασύνδεσης της Κρήτης, συνολικά των Φάσεων Ι και ΙΙ, δύναται να χαρακτηρισθεί ως έργο γενικότερης σημασίας για την οικονομία της Χώρας, δεδομένου ότι στοχεύει στην εξασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού του νησιού, τη μείωση του κόστους παραγωγής και επακολούθως τη μείωση των χρεώσεων με τις οποίες επιβαρύνονται οι καταναλωτές όλης της Επικράτειας για τις σχετικές Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ). Ως εκ τούτου, θα πρέπει να καταβληθεί μέγιστη προσπάθεια για την έγκαιρη υλοποίησή του χωρίς τις καθυστερήσεις των απαλλοτριώσεων που θα επιφέρουν σοβαρές επιπτώσεις στην έγκαιρη υλοποίηση των σχετικών έργων και της απορρόφησης των πόρων. Για το λόγο αυτό κρίνεται αναγκαίο να υπαχθεί στις διατάξεις του άρθρου 15
του ως άνω Νόμου 3175/2003, ώστε να επιταχυνθούν οι διαδικασίες αδειοδότησης και υλοποίησης.
Περαιτέρω, λαμβάνοντας υπόψη τις διατάξεις της παραγράφου Δ΄ του άρθρου 229 του Κώδικα Διαχείρισης ΕΣΜΗΕ σύμφωνα με τις οποίες: «Α. Στην περίπτωση που κάποιο από τα έργα του εδαφίου (Β) ανωτέρω, τεκμηριωμένα προσφέρει σημαντικό κοινωνικοοικονομικό όφελος σε σχέση με το κόστος του, ιδίως προς τον τελικό καταναλωτή, δύναται να χαρακτηρίζεται ως «Έργο Μείζονος Σημασίας». Τα Έργα Μείζονος Σημασίας χαρακτηρίζονται ως τέτοια με την απόφαση έγκρισης του ΑΠΑ.
Η σχέση κόστους-οφέλους και οι λοιπές προϋποθέσεις που πρέπει να πληροί ένα έργο για να χαρακτηριστεί ως Έργο Μείζονος Σημασίας καθορίζονται στο Εγχειρίδιο του εδαφίου (Γ) ανωτέρω.», το όφελος, δε αυτό προκύπτει βάσει Μελέτης Κόστους-Οφέλους για τα σημαντικά έργα μεταφοράς που εκπονεί ο Διαχειριστής, κρίνεται αναγκαία η εκπόνηση της ειδικής αυτής μελέτης κόστους οφέλους η οποία θα καταδείξει εάν το έργο προσφέρει σημαντικό κοινωνικοοικονομικό όφελος σε σχέση με το κόστος του, προκειμένου να χαρακτηρισθεί ως έργο μείζονος σημασίας σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 229 του Κώδικα Διαχείρισης του ΕΣΜΗΕ.
Επιπροσθέτως, με δεδομένη την υποβολή της προβλεπόμενης από τον Κανονισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 346/2013 αίτησης στη ΡΑΕ σχετικά με την εξέταση της επενδυτικής πρότασης του Έργου Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος - ΕΚΕ (Project of Common Interest - PCI) για την ηλεκτρική διασύνδεση Ισραήλ - Κύπρου - Ελλάδας, η οποία περιλαμβάνει αντίστοιχο, με αυτό του ΔΠΑ, σχεδιασμό έργου διασύνδεσης της Κρήτης με την Αττική, επί της οποίας (αίτησης) η Αρχή θα πρέπει να αποφανθεί εντός καθορισμένου χρονικού διαστήματος, καθίσταται αναγκαία η συνεκτίμηση των επιπτώσεων στον καταναλωτή από την υλοποίηση των δύο έργων στο βαθμό που λαμβάνει χώρα μετακύλιση του κόστους στον καταναλωτή μέσω των ρυθμιζόμενων τιμολογίων χρήσης ΕΣΜΗΕ. Η ΡΑΕ θεωρεί ότι η εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος και του καταναλωτή δεν δικαιολογεί την υλοποίηση και των δύο έργων με επιβάρυνση του καταναλωτή με το σχετικό κόστος, και συνεπώς, κρίνει ότι θα πρέπει να ληφθούν τα κατάλληλα και πρόσφορα μέτρα προκειμένου, βάσει του ισχύοντος εθνικού και ενωσιακού δικαίου, να επιτυγχάνεται η μεγιστοποίηση του οφέλους για τον καταναλωτή και τη χώρα. Σχετικώς, κρίνεται αναγκαίο, ο ΑΔΜΗΕ, στην ως άνω έκθεση που θα υποβάλει στη ΡΑΕ για την πρόοδο της διασύνδεσης της Κρήτης, να περιλαμβάνει και τα αποτελέσματα σχετικών ενεργειών και διερευνήσεων στις οποίες θα πρέπει να προβεί υπό το πρίσμα των ανωτέρω αναφορικά με το έργο EKE (PCI) ηλεκτρικής διασύνδεσης Ισραήλ -Κύπρου - Ελλάδας. Ως εκ τούτου, λαμβάνοντας υπ’ όψη τα ανωτέρω, η ΡΑΕ θα πρέπει να εγκρίνει το ΔΠΑ 2017-2026, ως προς την Φάση Ι του έργου διασύνδεσης της Κρήτης. Ως προς την Φάση II του έργου, θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα ώστε να υπάρξει σύντμηση του χρόνου ολοκλήρωσης της διασύνδεσης, ώστε αυτή να ολοκληρωθεί εντός του 2021.
Ρεπορτάζ: Μάριος Διονέλλης
