Προσπάθειες εφησυχασμού από τον OPCW: "Καμία χημική ουσία στην Μεσόγειο"

Θορυβημένοι κι ανήσυχοι παραμένουν στην Κρήτη επιστήμονες, φορείς και κοινή γνώμη εξ' αιτίας των ανακοινώσεων του Οργανισμού για την καταστροφή των χημικών όπλων, που αποφάσισε -ερήμην των λαών της Μεσογείου- να μεταφέρει στη γειτονιά μας το χημικό οπλοστάσιο του Άσαντ για να το εξουδετερώσει. Οι ανησυχίες εστιάζονται στο γεγονός ότι για πρώτη φορά στα διεθνή χρονικά επελέγη μία διαδικασία που δεν έχει εφαρμοστεί ποτέ: η υδρόλυση των χημικών εν πλω. Πέραν του ότι δεν ανακοινώνεται καν ποιοί και πόσο επικίνδυνοι χημικοί παράγοντες θα μεταφερθούν δυτικά των Χανίων για εξουδετέρωση, επίσης δεν φαίνεται να υπάρχει ή έστω δεν έχει γίνει γνωστό ένα εναλλακτικό σχέδιο, σε περίπτωση που η πρωτόφαντη διαδικασία αποτύχει.

Την ανησυχία επιτείνει το γεγονός ότι από τα μέσα της περασμένης εβδομάδας σταμάτησε η παρουσία δημοσιογράφων στα πλοία που μεταφέρουν τις χημικές ουσίες και το στίγμα τους έπαψε να καταγράφεται επισήμως. Λόγω των ανακοινώσεων του Οργανισμού για την καταστροφή των χημικών ξέρουμε πως το πλοίο Cape Ray που έχει αναλάβει το έργο της υδρόλυσης θα βρίσκεται στη Μεσόγειο σε 10 περίπου μέρες.. Αναφορικά με τα δύο πλοία που μεταφέρουν τα χημικά και θα τα μεταφορτώσουν στο Cape Ray δεν υπάρχει πλέον καμία πληροφόρηση για το αν ξεκίνησαν και το που βρίσκονται.

Σε διευκρινιστικές πάντως δημοσιεύσεις του ο Οργανισμός για την καταστροφή των χημικών (OPCW) επί της όλης διαδικασίας αναφέρει τα εξής:

(Το κείμενο που ακολουθεί είναι μεταφρασμένο από το site του Διεθνούς Οργανισμού)

Συχνές ερωτήσεις για την αποστολή στη Συρία

Ποιο το νομικό και το πολιτικό πλαίσιο της αποστολής;

Το πλαίσιο για την εξάλειψη των χημικών όπλων της Συρίας, συνήφθη μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας, στη Γενεύη στις 14 Σεπτεμβρίου 2013.  Ως μέρος της Συμφωνίας, η Συρία, προσχώρησε στη Σύμβαση για τα Χημικά Όπλα και ζήτησε πρόωρη έναρξη του προγράμματος καταστροφής των χημικών. Σε μία έκτακτη σύνοδο, στις 27 Σεπτεμβρίου του 2013, το Εκτελεστικό Συμβούλιο του Οργανισμού για την Κατάργηση των Χημικών Όπλων, συμφώνησε με το αίτημα της Συρίας και έθεσε ως προθεσμία για την καταστροφή των χημικών, τις 30 Ιουνίου του 2014.

Ποιος είναι υπεύθυνος για την καταστροφή των όπλων της Συριας;

Όλα τα κράτη μέλη της CWC (Οργανισμός για την κατάργηση των Χημικών Όπλων), που κατέχουν χημικά, υποχρεούνται να καταστρέψουν τα οπλοστάσια και τις εγκαταστάσεις παραγωγής τους, σύμφωνα με τις διατάξεις της Σύμβασης. Η κυβέρνηση της Συρίας, είναι ως εκ τούτου, ο κύριος υπεύθυνος για την καταστροφή των χημικών της όπλων. Όμως μία σειρά από άλλα κράτη μέλη του CWC, προσφέρθηκαν εθελοντικά ναι βοηθήσουν τη Συρία στην καταστροφή του οπλοστασίου της μέχρι την προθεσμία. Το εκτελεστικό όργανο της Σύμβασης, ο CWC, επιβλέπει όλες τις δραστηριότητες που συνδέονται με την καταστροφή του προγράμματος χημικών όπλων της Συρίας, επιθεωρώντας και τις διαδικασίες ελέγχου.

Ποια είδη χημικών θα μεταφερθούν και θα καταστραφούν;

Το πολεμικό χημικό πρόγραμμα της Συρίας, βασίζεται στο δυαδικό σύστημα, δηλαδή, δύο τοξικές ουσίες, πρέπει να βρεθούν μαζί για να δημιουργήσουν ένα ιδιαίτερα τοξικό παράγοντα πολεμικού χημικού. Αυτές οι ουσίες, αφαιρέθηκαν από τη Συρία και μεταφέρονται στα φορτηγά πλοία της Δανίας και της Νορβηγίας. Τέτοιου είδους ουσίες, μεταφέρονται συνεχώς από σημείο σε σημείο και υπάρχουν αυστηρές κανονιστικές διατάξεις που εγγυώνται την ασφαλή μεταφορά τους. Τα χημικά μεταφέρονται μέσα σε containers, απομονωμένα από εκρηκτικές ύλες. Επίσης μία ποσότητα από παράγοντα μουστάρδας έχει αφαιρεθεί από τη Συρία. Ο παράγοντας μουστάρδας είναι χημικό συστατικό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πολεμικές δραστηριότητες αλλά και αυτό με τη σειρά του έχει απομονωθεί, μακριά από πυρομαχικά.

Πως θα μεταφερθούν τα χημικά;

Από τη Συρία, τα χημικά φορτώθηκαν σε ασφαλή containers και μεταφέρθηκαν στο λιμάνι Latakia για να φορτωθούν στο Δανέζικο και Νορβηγικό πλοίο. Η Σύρια, έλαβε βοήθεια και υποστήριξη για το συγκεκριμένο εγχείρημα από το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Επιπροσθέτως, το Συριακό προσωπικό, έχει εκπαιδευθεί να φέρει εις πέρας την εργασία του, σύμφωνα με το Ναυτιλιακό Κώδικα Επικίνδυνων Εμπορευμάτων. Τέλος, τα φορτηγά πλοία, έχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν μία πιθανή διαρροή χημικών ουσιών ενώ ειδική ομάδα εκπαιδευμένων ανδρών, είναι διαθέσιμη ανά πάσα στιγμή.

Πως εξασφαλίζεται η ασφάλεια της μεταφοράς;

Πολεμικά πλοία από τη Δανία, τη Νορβηγία και το Ηνωμένο Βασίλειο, παρέχουν συνεχή ασφάλεια στα φορτηγά πλοία που μεταφέρουν τις ουσίες. Επίσης, πολεμικά πλοία από τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας και της Ρωσίας, παρέχουν ασφάλεια, καθώς τα φορτηγά πλοία βρίσκονται στα Συριακά χωρικά ύδατα.

Πως τα χημικά θα φτάσουν στον τελικό προορισμό τους;

Τα φορτηγά πλοία θα πλεύσουν προς το Ιταλικό λιμάνι Gioia Tauro, από όπου τα χημικά θα μεταφορτωθούν στο MV Cape Ray. Τα τελευταία δύο χρόνια, τα κύρια λιμάνια της Ιταλίας, καθημερινά αποθηκεύουν 2.000 τόνους επικίνδυνων εμπορευμάτων σε 120 containers με περισσότερα από 1.400.000 επικίνδυνων προϊόντων να έχουν αποθηκευτεί σε 80.000 containers. Το λιμάνι Gioia Tauro, μεταφόρτωσε το 2013 29.802 τόνους επικίνδυνων εμπορευμάτων, σε 1.508 containers. Τα εναπομείναντα χημικά θα καταστραφούν σε εγκαταστάσεις οι οποίες επιλέχθηκαν από διαγωνισμό της OPCW.

Πως θα καταστραφούν τα χημικά;

Μερικά χημικά «προτεραιότητας», θα καταστραφούν μέσω μίας διαδικασίας, δύο σταδίων. Το πρώτο στάδιο είναι η Υδρόλυση η οποία θα γίνει στη θάλασσα, πάνω στο πλοίο Cape Ray. Οι χημικές ουσίες, δε θα πεταχτούν ούτε θα θαφτούν στη θάλασσα, ως εκ τούτου δε θα υπάρξει καμία απελευθέρωση χημικών στο περιβάλλον. Το Υπουργείο Άμυνας των Η.Π.Α. έχει εγκαταστήσει πάνω στο πλοίο, δύο συστήματα Υδρόλυσης, τα οποία έχουν σχεδιαστεί βάση της τεχνολογίας που χρησιμοποιείται εδώ και πολλά χρόνια σε προγράμματα καταστροφής παραγόντων χημικού πολέμου στις Η.Π.Α.. Το σύστημα αυτό, χρησιμοποιεί νερό, υδροξείδιο του νατρίου υποχλωριώδες νάτριο και θέρμανση, για να υδρολύσει τα χημικά με ποσοστό αποτελεσματικότητας 99,9%. Τα λύματα που προέρχονται από τη διαδικασία της Υδρόλυσης, αποθηκεύονται εν πλω.

Τι θα συμβεί στις υπόλοιπες χημικές ουσίες και στα απόβλητα από τη διαδικασία της Υδρόλυσης;

Ο υπόλοιπες χημικές ουσίες της Συρίας και τα χημικά απόβλητα της Υδρόλυσης, θα καταστραφούν σε ειδικά κατασκευασμένες εγκαταστάσεις. Για το σκοπό αυτό, ο OPCW δημοσίευσε πρόσκληση για την υποβολή προτάσεων για τη μεταφορά, την επεξεργασία και τη διάθεση των επικίνδυνων και μη-επικίνδυνων οργανικών και ανόργανων χημικών προϊόντων, λυμάτων και σχετικών υλών. Συνολικά 14 εταιρείες, κατέθεσαν προσφορές για να αναλάβουν αυτό το έργο. Τα αποτελέσματα αναμένονται να ανακοινωθούν αρχές Φλεβάρη, έπειτα και από την αξιολόγηση τους. Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου, έχει ήδη ανακοινώσει ότι δύο χημικές ουσίες «προτεραιότητας» θα μεταφερθούν στο Ηνωμένο Βασίλειο για την καταστροφή τους σε ειδικές εγκαταστάσεις στο Ellesmere Port. Επίσης η Γερμανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι λύματα μίας συγκεκριμένης χημικής ουσίας, θα καταστραφούν επί Γερμανικού εδάφους.

Θα πεταχτούν καθόλου χημικά στη θάλασσα;

Κατά τη διάρκεια ολόκληρης της διαδικασίας, καμία χημική ουσία, δεν πρόκειται να πεταχτεί στη θάλασσα. Η καταστροφή των χημικών ουσιών στη θάλασσα, θα είναι σε πλήρη συμφωνία με το διεθνές Δίκαιο, συμπεριλαμβανόμενων των απαγορεύσεων για την ρήψη ρύπων στα νερά των ωκεανών. Επίσης, η ρήψη χημικών στη θάλασσα, απαγορεύεται αυστηρά από τη Σύμβαση για τα Χημικά Όπλα. Επιπροσθέτως, η συγκεκριμένη σύμβαση αναφέρει ρητά ότι «κάθε κράτος κατά τη μεταφορά, τη δειγματοληψία, την αποθήκευση και την καταστροφή χημικών όπλων, υποχρεούται να έχει ως ύψιστη προτεραιότητα την εξασφάλιση της ασφάλειας των ανθρώπων και την προστασία του περιβάλλοντος. Κάθε κράτος, οφείλει να μεταφέρει δείγματα, να τα αποθηκεύει και να τα καταστρέφει, σύμφωνα με τα εθνικά πρότυπα για την ασφάλεια και για τις εκπομπές.»

Μετάφραση κειμένου: Νίκος Σπανουδάκης