Πλήθος κόσμου στον Αφέντη Χριστό στο Γιούχτα
Με μεγαλοπρέπεια και κατάνυξη πραγματοποιείται και φέτος ο εορτασμός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος ή η Εορτή του Αφέντη Χριστού. Πλήθος πιστών έφτασαν στις εκκλησίες του Αφέντη Χριστού για να προσκυνήσουν και να προσευχηθούν στη Θεία Χάρη Του. Στην κορυφή του όρους Γιούχτα βρίσκεται η ονομαστή εκκλησία του Αφέντη Χριστού και δεν είναι λίγοι οι πιστοί που ανεβαίνουν με τα πόδια προκειμένου να εκπληρώσουν το τάμα τους και να προσκυνήσουν.
Ο ναός του Αφέντη Χριστού στον Γιούχτα
Ο Αφέντης Χριστός είναι ναός τετράκλιτος (μοναδικός στην Ελλάδα) καμαροσκεπής. Στην είσοδο είναι χαραγμένη στην πέτρα η χρονολογία αποπεράτωσης του: 1443, 10 χρόνια πριν την Άλωση της Κωνσταντινούπολης. Τα τέσσερα κλίτη του είναι αφιερωμένα στην Αγία Ζώνη, τη Μεταμόρφωση, τους Αγίους Αποστόλους και τους Αγίους Αναργύρους. Το εσωτερικό της εκκλησίας δεν έχει τοιχογραφίες, μόνον φορητές εικόνες. Στον εξωτερικό χώρο υπάρχει ένας τεράστιος ξύλινος σταυρός που φωταγωγείται τις μέρες του πανηγυριού (6 Αυγούστου) και μια δεξαμενή βρόχινου νερού (σαρνίτσα), που σύμφωνα με την παράδοση έσκαψαν με τα νύχια τους οι δομινικανές καλόγριες που ζούσαν εκεί την εποχή της Ενετοκρατίας.
Σύμφωνα με την παράδοση, ο Αφέντης Χριστός χτίστηκε από έναν ναυτικό, ο οποίος ναυάγησε στο Κρητικό πέλαγος και, βλέποντας από τη θάλασσα την κορυφή του Γιούχτα, έκανε τάμα πως, αν σωνόταν, θα έφτιαχνε εκεί εκκλησία στο Χριστό. Σώθηκε, πήρε εργάτες κι άρχισαν το χτίσιμο. Στις εργασίες συμμετείχε και ο ίδιος, αλλά εκεί που προσπαθούσε να βάλει μια μεγάλη πέτρα στη δυτική πλευρά της εκκλησίας, γλίστρησε κι έπεσε στον γκρεμό. Οι εργάτες τον νόμισαν νεκρό, γι' αυτό όταν τον είδαν να ανεβαίνει μετά από λίγο με την πέτρα στα χέρια, τον πήραν για φάντασμα. Απ' ό,τι φαίνεται, ο ναυτικός είχε... θεϊκή εύνοια. Πέφτοντας είπε «Σώσε με Χριστέ μου και θα σου τέσσερα ιερά» και σώθηκε για δεύτερη φορά. Γι’ αυτό ο Αφέντης Χριστός είναι τετράκλιτος.
Κάθε χρόνο, κυρίως στις 5 (παραμονή), αλλά και στις 6 Αυγούστου, εκατοντάδες επισκέπτες συγκεντρώνονται στην εκκλησία για να γιορτάσουν την Εορτή της Μεταμορφώσεως .
Στο Γιούχτα απάνω ανέβηκα κ' είδα την Κρήτη ολόρθη
να στέκεται σαν το θεριό απ' χει μαρμαρώσει.
Αντιφεγγίζει απ' τη Κνωσσό κι πέτρες σμιλεμένες
τις ιστορίες μολογούν που 'ναι βαθιά θαμμένες…
Βιογραφία
Κατά τη διήγηση των Ευαγγελιστών, ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός πήρε από τους μαθητές τον Πέτρο, τον Ιωάννη και τον Ιάκωβο και ανέβηκε στό όρος Θαβώρ για να προσευχηθεί. Όπως σημειώνει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης: «Eπήρε δε τρεις μόνους Aποστόλους, ως προκρίτους και υπερέχοντας. O μεν γαρ Πέτρος επροκρίθη, επειδή ηγάπα πολλά τον Xριστόν. O δε Iωάννης, επειδή ηγαπάτο από τον Xριστόν. O δε Iάκωβος, επειδή εδύνετο να πίη το ποτήριον του θανάτου, το οποίον και ο Kύριος έπιεν».
Οι τρεις μαθητές Του, όπως ήταν κουρασμένοι από τη δύσκολη ανάβαση στο Θαβώρ και ενώ κάθισαν να ξεκουραστούν, έπεσαν σε βαθύ ύπνο. Όταν, ξύπνησαν, αντίκρισαν απροσδόκητο και εξαίσιο θέαμα. Το πρόσωπο του Κυρίου άστραφτε σαν τον ήλιο, και τα φορέματα Του ήταν λευκά σαν το φως. Τον περιστοίχιζαν δε και συνομιλούσαν μαζί Του δυο άνδρες, ο Μωϋσής και ο Ηλίας . Γράφει χαρακτηριστικά ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης: «Έφερε δε εις το μέσον τους τον Mωυσήν και τον Ηλίαν, διά να διορθώση τας σφαλεράς υποψίας, οπού είχον οι πολλοί περί αυτού. Kαθότι, άλλοι μεν έλεγον τον Kύριον, πως είναι ο Ηλίας. Άλλοι δε, πως είναι ο Iερεμίας. Διά τούτο λοιπόν επαράστησεν εις το Θαβώρ τους πρώτους και κορυφαίους Προφήτας, διά να γνωρίσουν οι μαθηταί, και διά των μαθητών όλοι οι άνθρωποι, πόση διαφορά είναι αναμεταξύ του Xριστού, και των Προφητών. O μεν γαρ Xριστός, είναι Δεσπότης. Oι δε Προφήται, είναι δούλοι. Kαι ίνα μάθουν, ότι ο Kύριος έχει την εξουσίαν του θανάτου και της ζωής. Διά τούτο, από μεν τους αποθαμένους, έφερε τον Mωυσήν. Aπό δε τους ζωντανούς, έφερε τον Ηλίαν».
Αφού οι μαθητές συνήλθαν κάπως από την έκπληξη, ο πάντα ενθουσιώδης, Πέτρος, θέλοντας να διατηρηθεί αυτή η αγία μέθη που προκαλούσε η ακτινοβολία του Κυρίου, ικετευτικά είπε να στήσουν τρεις σκηνές. Μια για τον Κύριο, μια για το Μωϋσή και μια για τον Ηλία. Πριν προλάβει, όμως, να τελειώσει τη φράση του, ήλθε σύννεφο που τους σκέπασε και μέσα απ' αυτό ακούστηκε φωνή που έλεγε: «Οὗτος ἐστὶν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός· αὐτοῦ ἀκούετε» (Λουκά, θ' 28-36). Δηλαδή, Αυτός είναι ο Υιός μου ο αγαπητός, που τον έστειλα για να σωθεί ο κόσμος. Αυτόν να ακούτε.
Οφείλουμε, λοιπόν, και εμείς όχι μόνο να Τον ακούμε, αλλά και να Τον υπακούμε. Σε οποιοδήποτε δρόμο μας φέρει, είμαστε υποχρεωμένοι να πειθαρχούμε.
Έθιμα της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος
Η Μεταμόρφωση του Σωτήρος, ως σπουδαία δεσποτική εορτή, αποτελεί εξαίρεση εθιμικά καθιερωμένης ιχθυοφαγίας, μέσα στην σύντομη αλλά αυστηρή νηστεία του Δεκαπενταύγουστου.
Σε πολλούς τόπους πιστεύουν ότι την παραμονή το βράδυ, κάποια ώρα, ανοίγουν ξαφνικά οι ουρανοί και φαίνεται το «άγιο φως», σε όσους είχαν την υπομονή και την πίστη να ξαγρυπνήσουν. Ανήμερα δε, προσφέρουν στους ναούς τα πρώτα σταφύλια της χρονιάς, για να ευλογηθούν από τον ιερέα μετά την θεία λειτουργία, και να διανεμηθούν ως ευλογία στους πιστούς. Σε ορισμένους μάλιστα τόπους προσφέρουν στον ναό το πρώτο λάδι της χρονιάς, για να ευλογηθεί, ώστε η ευλογία να επεκταθεί και στην υπόλοιπη παραγωγή.
Πρόκειται για το αρχαίο έθιμο των απαρχών, της προσφοράς δηλαδή των πρώτων καρπών στον Θεό, μια μορφή αναίμακτης τελετουργικής θυσιαστικής προσφοράς, που πέρασε και στον χριστιανισμό. Ο λαϊκός άνθρωπος, προσκομίζοντας για ευλογία τις απαρχές των καρπών και των γεννημάτων του, αναθέτει ουσιαστικά την ελπίδα της επιβίωσής του στον Θεό, από τον οποίο ζητά ευλαβικά να συνεργήσει, για να επιτύχει η σοδειά, από την οποία εξαρτάται και η επιβίωση ολόκληρης της παραδοσιακής κοινότητας.
Ήδη στους Αποστολικούς Κανόνες επιτρέπεται η προσαγωγή στον ναό σταφυλιών, όχι όμως και άλλων οπωρικών, ενώ ο Θεόδωρος Βαλσαμών, ερμηνεύοντας τον Δ΄ Κανόνα των Αγίων Αποστόλων, ερμηνεύει την εξαίρεση αυτή των σταφυλιών από το ότι το κρασί, που προέρχεται από αυτά, χρησιμοποιείται για την παρασκευή της θείας κοινωνίας.
Έτσι, τα ευλογημένα σταφύλια μοιράζονται και τρώγονται μαζί με το αντίδωρο στην Λέσβο, ενώ στον Μοσχοπόταμο της Πιερίας άφηναν το πρώτο τσαμπί του τρύγου σε κάποιο εικόνισμα του ναού, για να πάει καλά η σοδειά. Δεν πρέπει εξ άλλου να ξεχνούμε ότι στην Μεταμόρφωση του Σωτήρος είναι αφιερωμένοι οι ναοί των μεγαλύτερων και επιβλητικότερων ελληνικών φρουρίων, γεγονός που δείχνει την σημασία, θρησκευτική και εθνικά αναγεννητική, που ο λαός μας ανέκαθεν έδινε στην μεγάλη αυτή εορτή. Και φυσικά, ως σπουδαία εορτή είναι και εθιμικά καθιερωμένη αργία, η παραβίαση της οποίας, από κάποιους ασεβείς και φιλάργυρους, επέφερε την άμεση θεϊκή τιμωρία, σύμφωνα με τις παραδόσεις του ελληνικού λαού, για παραδειγματισμό και των υπολοίπων.
