Typhoon: Ένας χρόνος μάχης για πιο καθαρές ελληνικές θάλασσες - Οι έρευνες στην Κρήτη
Το πλοίο Typhoon, χορηγίας του Κοινωφελούς Ιδρύματος Α.Κ. Λασκαρίδη, το μοναδικό σκάφος στη Μεσόγειο με αποκλειστική αποστολή την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και των δυσπρόσιτων παραλιών από κάθε είδους απορρίμματα, συμπλήρωσε τον πρώτο του χρόνο στη μάχη με τη θαλάσσια ρύπανση. Ο απολογισμός της δράσης του Typhoon είναι εντυπωσιακός: Κατά το χρονικό διάστημα 31/7/2019 - 31/7/2020 το πλήρωμα του πλοίου μαζί με ομάδες εθελοντών συνέλεξε 107.416 κιλά απορριμμάτων, πραγματοποιώντας επιχειρήσεις καθαρισμού σε 1.036 ελληνικές παραλίες.
Το εξειδικευμένο πλοίο Typhoon, χορηγίας του Ιδρύματος Α.Κ. Λασκαρίδη, ταξιδεύει αδιάκοπα και απορρυπαίνει εκατοντάδες ακτές της Ελλάδας. Από το Δέλτα του Αξιού έως τη Σαντορίνη και από τη Μακρόνησο μέχρι τη Γαύδο, το Typhoon συμβάλλει καίρια στον καθαρισμό ακτών σε όλη τη χώρα, παρεμβαίνοντας σε παραλίες κατά το πλείστον απροσπέλαστες από την ξηρά.
Η φυσική ανθρώπινη παρουσία σπανίζει σε αυτές, δυστυχώς όμως τα απορρίμματα αφθονούν. Γι' αυτό, άλλωστε, ο θεμελιωτής του φερώνυμου κοινωφελούς Ιδρύματος, Αθανάσιος Λασκαρίδης οραματίστηκε και προώθησε την υλοποίηση του πρωτοποριακού εγχειρήματος που βαφτίστηκε «Typhoon Project». Με μόνο στόχο τη δυναμική, μεθοδική και επιστημονικά οργανωμένη προστασία των ελληνικών θαλασσών από τη ρύπανση.
Όπως αναφέρει η κα Εύη Λαζού, πρόεδρος του κοινωφελούς Ιδρύματος Α.Κ. Λασκαρίδη, «η αγάπη του κ. Αθανάσιου Λασκαρίδη για την υγεία, την ομορφιά και την καθαριότητα στις ελληνικές θάλασσες οδήγησε στην ιδέα να οργανωθούν οι ad hoc δράσεις μας σε κάτι μεγαλύτερο.
Βασικός σκοπός του Ιδρύματος παραμένει η προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος με δράσεις όπως το Typhoon Project, όπως και η ενίσχυση των ανθρώπων που ζουν από τη θάλασσα.
Επιπλέον, στα προγράμματα του Ιδρύματος έχουν προστεθεί νέες θεματικές, όπως η καταπολέμηση της ανεργίας, η ενίσχυση της διαφάνειας και ο εξωραϊσμός του δημόσιου χώρου».
Μια βασική και ειδοποιός διαφορά του Typhoon, έγκειται στο ότι δεν είναι ένα απλό «απορριματοφόρο» πλεούμενο. Οι άνθρωποι που εργάζονται για το Typhoon Project κάνουν κάτι πολύ πιο σύνθετο και πιο χρήσιμο από ό,τι μοιάζει προφανές, δηλαδή «να μαζεύουν σκουπίδια».
Typhoon_01
Το Typhoon είναι πλήρως εξοπλισμένο, με μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας ώστε να καθιστά εφικτή την καταγραφή και τη μελέτη των θαλάσσιων απορριμμάτων. Εκτός από τις εργασίες συγκομιδής που γίνονται στην ξηρά, το Typhoon υποστηρίζει ομάδες δυτών σε υποβρύχιους καθαρισμούς σε όλη την Ελλάδα.
Η καταγραφή των απορριμμάτων κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους εφαρμογής του Typhoon Project έγινε μια εκτίμηση της πυκνότητάς τους, η οποία ανέρχεται σε χιλιάδες απορρίμματα ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο (περίπου 10.000 ρυπογόνα αντικείμενα/τετ. χλμ)
typhoon-main
Στο πλαίσιο του Typhoon Project γίνονται συνέργειες με επιστημονικούς και ερευνητικούς φορείς. Για παράδειγμα, το Εργαστήριο Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας του Τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, υπό την επιστημονική διεύθυνση του Καθηγητή Γιώργου Παπαθεοδώρου, πραγματοποίησε πιλοτικό ερευνητικό ωκεανογραφικό πρόγραμμα μελέτης των απορριμμάτων στο βυθό του Δυτικού Σαρωνικού με χρήση τηλεκατευθυνόμενων υποβρυχίων οχημάτων (ROV). Συνέλεξαν και κατέγραψαν σημαντικό αριθμό απορριμμάτων στον πυθμένα.
Το Typhoon, συνεργάζεται επίσης με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Η ερευνητική Ομάδα Θαλάσσιας Τηλεπισκόπησης του συγκεκριμένου ΑΕΙ, υπό την καθοδήγηση του Επίκουρου Καθηγητή Κώστα Τοπουζέλη, χρησιμοποίησε Συστήματα μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών (drone) εξοπλισμένα με αισθητήρες τελευταίας τεχνολογίας για τον εντοπισμό και τη χαρτογράφηση πλαστικών στις ακτές της ΝΔ Κρήτης. Εξετάστηκαν περισσότερα από 20 χλμ ακτογραμμής και συλλέχθηκε περίπου 1 τόνος πλαστικών.
Χάρη στα τεχνικά μέσα του Typhoon, γίνεται επίσης λεπτομερής καταγραφή και ανάλυση των βενθικών απορριμμάτων (δηλαδή αυτών που βρίσκονται στον θαλάσσιο πυθμένα). Αυτό είναι ένα έργο μεγάλης σημασίας για το μέλλον της βιοποικιλότητας στο Σαρωνικό. Και πλέον έχει δημιουργηθεί μια βάση δεδομένων σχετικά με τους ρύπους στη συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή.
Ο «Τυφώνας» φρουρός στον Σαρωνικό
Οι μέχρι τώρα μελέτες έχουν δείξει ότι ο Σαρωνικός είναι ο πιο ρυπασμένος κόλπος της Ελλάδας -σε ό,τι αφορά σε στερεά απορρίμματα. Οι πηγές αυτής αυξημένης και ανησυχητικής ρύπανσης είναι ποικίλες και, φυσικά, σχετίζονται με το μητροπολιτικό κέντρο των Αθηνών και του Πειραιά, αλλά και το βόρειο Αιγαίο, τα στενά των Δαρδανελλίων κ.ο.κ. Τα απορρίμματα καταλήγουν στο Σαρωνικό καθώς παρασύρονται από τα θαλάσσια ρεύματα. Ταυτόχρονα, όμως, ο Σαρωνικός τροφοδοτεί με απορρίμματα το νότιο Αιγαίο.
Το Typhoon διεξήγαγε μεγάλης κλίμακας επιχειρήσεις καθαρισμού, με κατάδυση των κατευθυνόμενων οχημάτων (ROV) και καταγραφή των βενθικών απορριμμάτων σε 4 επιλεγμένες περιοχές του Σαρωνικού κόλπου (στα νότια της νησίδας Κυρά, ανατολικά της Αίγινας, νότια του Αγκιστρίου και στον Πόρο). Ένα από τα συμπεράσματα που εξήχθησαν από αυτούς τους καθαρισμούς και προκάλεσαν εύλογο προβληματισμό, είναι ότι ο Σαρωνικός ρυπαίνεται κατά 78% από πλαστικά.
Το δώρο για μια πιο καθαρή Ελλάδα
Το Typhoon Project είναι μία από τις κύριες χορηγίες του κοινωφελούς Ιδρύματος Α. Κ. Λασκαρίδη. Με στόχο να το θέσει απευθείας στην υπηρεσία της φροντίδας για το θαλάσσιο περιβάλλον στην Ελλάδα, η οικογένεια Λασκαρίδη αγόρασε το Typhoon, ένα πλοίο μήκους 72 μέτρων και πλάτους 16 μ., το οποίο ναυπηγήθηκε το 2004 στη Νορβηγία. Ο «Τυφώνας» διαθέτει σύγχρονα συστήματα ναυτικής πλοήγησης, βασικό εξοπλισμό καταπολέμησης πετρελαϊκών ρυπάνσεων καθώς και πυροσβεστικά μέσα. Στη μεγάλη επιχειρησιακή πλατφόρμα του φιλοξενούνται 5 μεγάλα, κατάλληλα επανδρωμένα φουσκωτά σκάφη που πραγματοποιούν «αποβάσεις» και σαρώνουν δυσπρόσιτες ακτές. Στο κατάστρωμα του Typhoon υπάρχουν ακόμη 6 κάδοι απορριμμάτων μεγάλης χωρητικότητας, στους οποίους γίνεται η διαλογή των ανακυκλώσιμων ειδών.
Δεδομένου του μεγέθους και της έκτασης της ρύπανσης στις ελληνικές ακτές, το έργο του «Τυφώνα» μοιάζει με μια ρομαντική, μοναχική σταυροφορία. Όπως έχει δηλώσει σχετικώς η Δρ. Αγγελική Κοσμοπούλου, εκτελεστική διευθύντρια του Ιδρύματος Α.Κ. Λασκαρίδη, «το Typhoon είναι το 'βαρύ πυροβολικό' μας. Έχει μόνιμο προσωπικό, το οποίο μπορεί να λειτουργεί και να παράγει έργο σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Επιλέγουμε περιοχές επιβαρυμένες από τη θαλάσσια ρύπανση, κάνουμε καθαρισμούς σε μεγάλη κλίμακα και μπορούμε να πάμε σε μέρη όπου συνήθως οι περιβαλλοντικές οργανώσεις δεν μπορούν να προσεγγίσουν, όπως βραχονησίδες και απρόσιτες ακτές. Είναι χαρακτηριστικό ότι, μόνον στον Πάτροκλο, που είναι μια ακατοίκητη νήσος απέναντι από το Λαύριο, η ομάδα του Typhoon μάζεψε 1,5 τόνο απορρίμματα».
Ο «πόλεμος» του Typhoon με τα πλαστικά
Οι περίπου 110 τόνοι απορριμμάτων οι οποίοι έχουν απομακρυνθεί από το περιβάλλον λόγω του Typhoon Project, παρουσιάζουν την εξής σύνθεση υλικών: 33% Διάφορα μικρά πλαστικά κομμάτια, 16% μπουκάλια νερού/αναψυκτικού, 15% κομμάτια φελιζόλ άνω των 2.5 εκ., 14% λοιπά απορρίμματα, 6% καπάκια μπουκαλιών και δακτύλιοι, 5% σχοινιά και σπάγκοι, 3% πλαστικά ποτήρια και καπάκια, 3% πλαστικές σακούλες, 3% αλουμινένια κουτάκια αναψυκτικών/μπύρας, 2% καλαμάκια. Σε ό,τι αφορά στα χαρακτηριζόμενα ως «λοιπά απορρίμματα», κι αυτά στο μεγαλύτερο μέρος τους (73%) είναι πλαστικά.
