Έγγραφο σοκ του ESM: Καμία ελάφρυνση χρέους και διαρκής λιτότητα

Η Ελλάδα δεν θα χρειαστεί καμία ελάφρυνση χρέους από την ευρωζώνη, αν διατηρήσει το πρωτογενές πλεόνασμα πάνω από το 3% του ΑΕΠ για 20 χρόνια.

Αυτό αναφέρει εμπιστευτικό έγγραφο που ετοίμασε ο ESM, σύμφωνα με το Reuters. Το εν λόγω έγγραφο συντάχθηκε για τις συζητήσεις στο Eurogroup της περασμένης Δευτέρας, το οποίο κατέληξε χωρίς συμφωνία για το χρέος, εξαιτίας των διαφωνιών μεταξύ ΔΝΤ και Ευρωπαίων για τα μελλοντικά πρωτογενή πλεονάσματα της Ελλάδας. Το έγγραφο περιλαμβάνει τρία διαφορετικά σενάρια.

Μία ομάδα υπουργών Οικονομικών, με επικεφαλής τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, επιμένει ότι το ζήτημα για το αν η χώρα μας χρειάζεται ελάφρυνση χρέους μπορεί να αποφασιστεί μόνο μετά τη λήξη του προγράμματος, στα μέσα του 2018, υπενθυμίζει το Reuters. Ομως, το Ταμείο υποστηρίζει ότι αυτή η ανάγκη υπάρχει τώρα.

Το σενάριο Α
Στο σενάριο Α του εγγράφου, σύμφωνα με το Reuters, γίνεται η υπόθεση ότι δεν θα χρειαστεί ελάφρυνση χρέους αν η Αθήνα διατηρήσει πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ ή υψηλότερο, έως το 2032 και πάνω από το 3% έως το 2038.  Η ΕΚΤ υποστηρίζει ότι τέτοιες μακρές περίοδοι υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων δεν είναι δίχως προηγούμενο: για παράδειγμα η Φινλανδία είχε πρωτογενές πλεόνασμα 5,7% για 11 χρόνια, την περίοδο 1998-2008 και η Δανία 5,3% για 26 χρόνια, από το 1983 έως το 2008.

Μία δεύτερη επιλογή υπό το σενάριο Α υποθέτει ότι η Ελλάδα εξασφαλίζει τη μέγιστη πιθανή ελάφρυνση χρέους υπό τη συμφωνία του Μαΐου του 2016. Τότε, η Ελλάδα θα πρέπει να κρατήσει το πρωτογενές πλεόνασμα στο 3,5% έως το 2022, αλλά μετά θα μπορεί να το ρίξει σε περίπου 2% στα μισά της δεκαετίας του 2030 και στο 1,5% έως το 2048, βγάζοντας μέσο όρο 2,2% την περίοδο 2023-2060.

Η επέκταση ωριμάνσεων
Το ίδιο εμπιστευτικό έγγραφο αναφέρει ότι η μέγιστη πιθανή ελάφρυνση χρέους που εξετάζεται είναι μία επέκταση της μέσης σταθμισμένης ωρίμανσης δανείων κατά 17,5 χρόνια, από τα 32,5 χρόνια που είναι σήμερα, με τα τελευταία δάνεια να εκπνέουν το 2080.

Ακόμη, ο ESM θα περιόριζε τις αποπληρωμές των δανείων στο 0,4% του ΑΕΠ έως το 2050 και να θέσει «ταβάνι» 1% στα επιτόκια έως το 2050. Επίσης, ο ESM αγόραζε το 2019 τα 13 δισ. ευρώ που οφείλει η Ελλάδα στο ΔΝΤ, καθώς αυτά τα δάνεια είναι πολύ πιο ακριβά από εκείνα της ευρωζώνης.

Ολα αυτά θα κρατούσαν τις ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας στο 13% του ΑΕΠ έως το 2060 και να ρίξει την αναλογία χρέους/ΑΕΠ στο 65,4% το 2060, από περίπου 180% που είναι τώρα. Επίσης, το σενάριο Α εκτιμά σε 1,3% τη μέση ετήσια ανάπτυξη στην Ελλάδα για αυτή την περίοδο.  

Το ΔΝΤ πιστεύει ότι τέτοιες εκτιμήσεις για ανάπτυξη και πρωτογενή πλεονάσματα είναι μη ρεαλιστικά στην περίπτωση της Ελλάδας, όπου οι θεσμοί είναι αδύναμοι και η παραγωγικότητα χαμηλή, σημειώνει ακόμη το Reuters.

Το σενάριο Β
Το σενάριο Β του εγγράφου βασίζεται στις εκτιμήσεις του ΔΝΤ για μέση ανάπτυξη 1% και επιστροφή σε πρωτογενές πλεόνασμα 1,5% από το 2023, έπειτα από πέντε χρόνια στο 3,5%. Αυτό βλέπει το ελληνικό χρέος να αυξάνεται από το 2022 και να φτάνει στο 226% το 2060.

Τότε, οι ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να ανακεφαλαιοποιηθούν και οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας, στα τέλη της δεκαετίας του 2020, θα είναι πάνω από το «ταβάνι» του 15% του ΑΕΠ που έχουν υποσχεθεί οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης, ξεπερνώντας το 50% το 2060.

Για να γίνει βιώσιμο το ελληνικό χρέος, υπό τις εκτιμήσεις του Ταμείου, η ευρωζώνη θα πρέπει να παρέχει βαθύτερη ελάφρυνση χρέους στην Ελλάδα από εκείνη που προσφέρθηκε με όρους το 2016, κάτι που απορρίπτουν οι υπουργοί.

Τον Μάιο του 2016 η ευρωζώνη υποσχέθηκε να επεκτείνει τις ωριμάνσεις και τις περιόδους χάριτος των ελληνικών δανείων, ώστε οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας να είναι κάτω από το 15% του ΑΕΠ έπειτα από το 2018 μεσοπρόθεσμα και κάτω από το 20% του ΑΕΠ αργότερα.

Επίσης, τότε είχαν πει ότι θα εξετάσουν την αντικατάσταση των πιο ακριβών δανείων του ΔΝΤ στην Ελλάδα με φθηνότερα της ευρωζώνης και να μεταβιβάσουν στην Αθήνα τα κέρδη από τα ελληνικά ομόλογα.  

Ομως, συνεχίζει το Reuters, όλα αυτά μπορούν να συμβούν μόνο αν η Ελλάδα εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις έως τα μέσα του 2018 και μόνο αν μία ανάλυση δείξει ότι η Αθήνα χρειάζεται ελάφρυνση προκειμένου το χρέος να γίνει βιώσιμο.

Το σενάριο Γ
Το έγγραφο κάνει αναφορά και σε ένα τρίτο σενάριο, συμβιβασμό των δύο πρώτων, υποθέτοντας ότι θα υπάρχει μέση ανάπτυξη 1,25%, πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% έως το 2022, το οποίο στη συνέχεια θα μειωθεί σταδιακά σε μέσο όρο 1,8% αντί για 2,22%, την περίοδο 2023-2060.

Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, το ελληνικό χρέος θα γίνει βιώσιμο με επιμήκυνση των μέσω ωριμάνσεων των δανείων της ευρωζώνης κατά 15 χρόνια, με τα τελευταία να λήγουν το 2080, κλείδωμα του επιτοκίου στο 1% έως το 2050 και όριο απόσβεσης στο 0,4% του ελληνικού ΑΕΠ.