Έξοδος της Κύπρου από το μνημόνιο μετά από τρία χρόνια

Η σημερινή συνεδρίαση του Eurogroup σηματο την έξοδο της Κύπρου από το τριετές πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής, που λήγει επίσημα στις 31 Μαρτίου.

Η Κύπρος γίνεται η τέταρτη χώρα που θα εξέλθει του προγράμματος στήριξης, έπειτα από την Ιρλανδία, την Ισπανία και την Πορτογαλία. Ξεπερνώντας τους δημοσιονομικούς στόχους αλλά και τις δυσοίωνες προβλέψεις, η Κύπρος άντλησε τα 7,5 δισ. ευρώ από τα 10 δισ. του συνολικού χρηματοδοτικού φακέλου.

Η Κύπρος, όπως έχει δηλώσει ο υπουργός Οικονομικών Χάρης Γεωργιάδης, δεν θα ζητήσει προληπτική πιστωτική γραμμή στήριξης.

Η έξοδος γίνεται ενώ η ένατη αξιολόγηση του προγράμματος και η εκταμίευση της 10ης δόσης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης παραμένει σε εκκρεμότητα, λόγω της μη συμμόρφωσης με το τελευταίο προαπαιτούμενο, που ήταν η έγκριση της νομοθεσίας για την ίδρυση της κρατικής εταιρείας τηλεπικοινωνιών ιδιωτικού δικαίου, στο πλαίσιο της διαδικασίας αποκρατικοποίησης της Cyta. Το ίδιο ίσχυσε και για την Πορτογαλία, η οποία εξήλθε του μνημονίου αφήνοντας πίσω μία δόση.

Με την ολοκλήρωση του μνημονίου, και με βάση τους ενισχυμένους κανόνες εποπτείας, θα πραγματοποιούνται δύο φορές το χρόνο οι μεταμνημονιακοί έλεγχοι (postp-programme surveillance), οι οποίοι θα συνεχιστούν μέχρι την εξόφληση του 75% του χρέους.

Για την σημερινή ημέρα ορόσημο για τη Κύπρο το ΚΥΠΕ (Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων) δημοσίευσε ειδικό αφιέρωμα που ακολουθεί.

Στα τρία χρόνια υλοποίησης του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής, η Κύπρος κατάφερε να διαψεύσει τις αρχικές, καταστροφικές προβλέψεις των δανειστών, αλλά και τις εν συνεχεία βελτιωμένες εκτιμήσεις, ξεπερνώντας τρίμηνο με τρίμηνο τους δημοσιονομικούς στόχους. Οι δανειστές προέβλεπαν στην αρχική ανάλυση της βιωσιμότητας του δημοσίου χρέους ότι η κυπριακή οικονομία θα... καταποντιζόταν με μια συρρίκνωση του ΑΕΠ που πλησίαζε το 13% του ΑΕΠ στα πρώτα δύο χρόνια. Ωστόσο, η οικονομία αποδείχθηκε πολύ πιο ανθεκτική περιορίζοντας τις απώλειες σχεδόν στο μισό.

Οι τομείς που έσωσαν την κατάσταση ήταν η ιδιωτική κατανάλωση (αρχική πρόβλεψη -13% το 2013), η οποία δεν εξαφανίστηκε, ο τουρισμός και ο κλάδος των επαγγελματικών υπηρεσιών, ο οποίος διέψευσε τις εικασίες για μαζική έξοδο ξένων εταιρειών.

Η καλύτερη απόδοση της οικονομίας, σε συνδυασμό με το αυστηρό πρόγραμμα περικοπών των δημοσίων δαπανών, που υλοποίησε το Υπουργείο Οικονομικών, είχαν ως αποτέλεσμα την πρώτη πανηγυρική διάψευση των προβλέψεων, που αφορούσαν το πρωτογενές ισοζύγιο (το ισοζύγιο εξαιρουμένων των δαπανών για εξυπηρέτηση του χρέους), αφού αντί ελλείμματος το ισοζύγιο γύρισε πλεονασματικό από το 2013, δύο χρόνια νωρίτερα απ` ότι προβλεπόταν, παραμένοντας στο θετικό πρόσημο καθ` όλη τη διάρκεια του προγράμματος. Το ίδιο συνέβη και στο δημοσιονομικό ισοζύγιο, με την Κύπρο στην ουσία να εξέρχεται της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος (διορθωτική πρόνοια του Συμφώνου Σταθερότητας όταν το έλλειμμα ξεπερνά το 3% του ΑΕΠ) από το 2014.

Η θεαματικά καλύτερη εικόνα των δημοσίων οικονομικών, είχε ως αποτέλεσμα η Κύπρος να μην αντλήσει όλα τα χρήματα του χρηματοδοτικού φακέλου του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης, απορροφώντας τελικά 7, 25 δισ. ευρώ από τα συνολικά 10 δισ. που προέβλεπε ο χρηματοδοτικός φάκελος. Αυτό οδήγησε σε άλλη μια διάψευση, αυτήν της πορείας του δημοσίου χρέους. Αρχικά οι δανειστές προέβλεπαν ότι το δημόσιο χρέος θα κορυφωθεί το 2015 στο 126% του ΑΕΠ και θα υποχωρούσε κοντά, αλλά πάνω του 100% το 2020. Η Κύπρος βγαίνει από το μνημόνιο με το χρέος να αντιστοιχεί γύρω στο 106% του ΑΕΠ, 20 ολόκληρες μονάδες από την πρόβλεψη του 2013, με την τροχιά να είναι καθοδική.

Όπως ισχύει σε όλα τα μνημόνια, οι χώρες που δέχονται οικονομική βοήθεια πρέπει να έχουν τη δική τους συνεισφορά στη διάσωση. Ωστόσο, στην περίπτωση της Κύπρου η συνεισφορά υπήρξε ιδιαίτερα αιματηρή, με τα νούμερα να ισοδυναμούν ή ακόμα, αναλόγως της οπτικής γωνιάς που το βλέπει κανείς, να υπερβαίνουν τα χρήματα που μας έδωσαν οι δανειστές. Το 2012 όταν η Κύπρος ζήτησε επίσημα οικονομική στήριξη (Ιούνιος 2012), το δημόσιο χρέος υπερέβαινε στο 80% του ΑΕΠ, κάτι που αμέσως έφερε στο τραπέζι το θέμα βιωσιμότητας του δημοσίου χρέους, το οποίο δεν πρέπει να υπερβαίνει το 125% (με βάση το όριο που θέτει το ΔΝΤ). Γιατί το ΔΝΤ και ο ΕΜΣ να δώσει 17,5 δισ. ευρώ (10 δισ. για τράπεζες και 7,5 δισ. για δημοσιονομικά, με βάση την εκτίμηση του 2012) για να σωθεί ο υπερμεγέθης τραπεζικός και αφερέγγυος τομέας, ήταν η επίμονη θέση των δανειστών.

Έτσι επιβλήθηκε το πρωτοφανές κούρεμα καταθέσεων ως μέτρο για ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών, ή όπως ονομάστηκε, διάσωση με ίδια μέσα (bail-in), σε αντίθεση με το κλασσικό bail-out, που στην ουσία αποτελεί τη διάσωση των τραπεζών με χρήματα των φορολογουμένων. 

Μετά την διαγραφή των υφιστάμενων μετόχων και την μετατροπή των αξιογράφων σε μετοχές, υλοποιήθηκε το κούρεμα καταθέσεων άνω των 100.000 ευρώ για την ανακεφαλαιοποίηση της τράπεζας Κύπρου, ενώ η Λαϊκή Τράπεζα οδηγήθηκε σε κλείσιμο, εξανεμίζοντας τις καταθέσεις πέραν των 100.000 ευρώ, με τις τελευταίες να μεταφέρονται στην Τράπεζα Κύπρου. Αποτέλεσμα, με βάση τα στοιχεία του ΔΝΤ, να χαθούν εν μια νυκτί 9.4 δισ. Αν κάποιος προσθέσει τα 10 δισ. που μας έδωσαν αρχικά οι δανειστές το πιο πάνω νούμερο, τότε ο λογαριασμός ανεβαίνει στα 19,4 δισ. ευρώ.

Συγχαρητήρια Λαγκάρντ στους πολίτες και την κυβέρνηση της Κύπρου
Σε επίσημη ανακοίνωση του ΔΝΤ, η επικεφαλής του Κριστίν Λαγκάρντ, υπογραμμίζει ότι: «έλαβα επιστολή του Κύπριου υπουργού Οικονομικών, Χ. Γεωργιάδη ότι η Κύπρος επιθυμεί να εξέλθει από το πρόγραμμα στήριξης, το οποίο τυπικά ολοκληρώνονταν (από πλευράς ΔΝΤ) τον Μάιο του 2016.

Θα ήθελα να συγχαρώ τους πολίτες αλλά και την κυβέρνηση της Κύπρου για τα επιτεύγματά τους υπό το πρόγραμμα στήριξης, με αποτέλεσμα μία εντυπωσιακή αντιστροφή των τάσεων στην οικονομία σε διάστημα τριών ετών.

Η οικονομία επέστρεψε σε θετικό ρυθμό ανάπτυξης πέρυσι, ο οποίος έφθασε το 1,5%. Το τραπεζικό σύστημα είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση και έχει αντιμετωπίσει το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων, με αποτέλεσμα να ενισχύονται οι προοπτικές για καλύτερη χρηματοδότηση.

Η δημοσιονομική ισορροπία έχει αποκατασταθεί και βρίσκεται σε βιώσιμο μονοπάτι και το δημόσιο χρέος βρίσκεται σε σταθερή πορεία μείωσης. Επιπρόσθετα η Κύπρος κέρδισε εκ νέου τη θέση της στις διεθνείς αγορές και προχώρησε σε έκδοση ομολόγων σε ευρώ και μάλιστα τρεις φορές κατά τη διάρκεια των 21 τελευταίων μηνών.

Με βάση αυτά τα επιτεύγματα οι μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να συνεχιστούν, εξαιτίας και της πρόσφατης μεταβλητότητας των διεθνών αγορών. Περαιτέρω βελτίωση των θεμελιωδών δεδομένων και εφαρμογή προσπαθειών για ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της ευελιξίας της κυπριακής οικονομίας είναι σημαντικά προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι η κρίση έχει ξεπεραστεί.

Ως εκ τούτου ενθαρρύνω τις αρχές να συνεχίσουν την πολιτική μετρημένης δημοσιονομικής πολιτικής και να συνεχίσουν τις μεταρρυθμίσεις».

H ανακοίνωση του Eurogroup για την Κύπρο
Το Eurogroup στηρίζει την απόφαση της κυπριακής κυβέρνησης να βγει από το πρόγραμμα μακροοικονομικής προσαρμογής χωρίς μια διάδοχη ρύθμιση. Το Eurogroup συγχαίρει τις κυπριακές αρχές για την συνολικά επιτυχημένη εφαρμογή του προγράμματος και τα σημαντικά επιτεύγματα που έγιναν τα τελευταία τρία χρόνια και επίσης ευχαριστεί τους θεσμούς για την ζωτική συνεισφορά τους προς το στόχο αυτό.

Το Eurogroup καλωσορίζει το γεγονός ότι η οικονομική δραστηριότητα συνεχίζεται με ανοδική τάση και ότι το τραπεζικό σύστημα έχει θεραπεύσει περαιτέρω τις πληγές του. Η δέσμευση των αρχών και του κυπριακού λαού στις συμφωνίες του προγράμματος ήταν σημαντικές για μια δημοσιονομική προσαρμογή που ξεπέρασε τις προσδοκίες. Οι θετικές αυτές εξελίξεις ήταν κρίσιμες για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των επενδυτών στην κυπριακή οικονομία, με το κράτος να επιστρέφει στις διεθνείς αγορές.

Το κυπριακό τραπεζικό σύστημα ειδικότερα έχει υποστεί έναν βαθύ μετασχηματισμό. Η απόσταση που έχει καλυφθεί από τον Μάρτιο του 2013 ήταν μεγάλη και τα μεταρρυθμιστικά μέτρα, τα οποία εφαρμόστηκαν ή εφαρμόζονται είναι κρίσιμα για την επιστροφή του κυπριακού χρηματοπιστωτικού συστήματος στην βιωσιμότητα. Ωστόσο πρέπει να συνεχιστεί με αποφασιστικότητα η προσπάθεια για να διασφαλιστεί η μείωση του λόγου των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε πιο υγιή επίπεδα. Αυτό περιλαμβάνει και μια αποφασιστική και γρήγορη εφαρμογή του πλαισίου αφερεγγυότητας και των νόμων για τις εξώσεις που υιοθετήθηκαν το 2015 μαζί με επιπρόσθετα μέτρα, μεταξύ των οποίων η νομοθεσία για την πώληση στοιχείων ενεργητικού και η αποτελεσματική χρήση όλου του εύρους των διαθέσιμων εργαλείων για την διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Την ίδια στιγμή, το Eurogroup σημειώνει ότι η τελευταία προαπαιτούμενη δράση για την τρέχουσα αξιολόγηση δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί. Η ιδιωτικοποιήσει της Κυπριακής Αρχής Τηλεπικοινωνιών θα ήταν ένα ακόμα βήμα που θα τόνωνε την ανάπτυξη. Σε συνδυασμό με την μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης και άλλα διαρθρωτικά μέτρα που συζητήθηκαν κατά την διάρκεια του προγράμματος, θα παγίωναν τις βελτιώσει στα δημόσια οικονομικά και θα στήριζαν μια βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη.

Συνολικά, περίπου το 30% των 9 δισ. ευρώ που ήταν διαθέσιμα μέσω του προγράμματος δεν έχουν χρησιμοποιηθεί. Σημειώνουμε ότι το πρόγραμμα του ΔΝΤ αναμένεται να ολοκληρωθεί σήμερα στις 7 Μαρτίου.

Στο πλαίσιο αυτό, το Eurogroup καλωσορίζει την νέα δέσμευση των κυπριακών αρχών να συνεχίσουν την προσαρμογή των δημόσιων οικονομικών και το μεταρρυθμιστικό momentum μεσοπρόθεσμα, ώστε να αντιμετωπιστούν οι αδυναμίες που απομένουν. To Εurogroup θα συνεχίσει να στηρίζει την μεταρρυθμιστική διαδικασία στην Κύπρο, inter alia στο πλαίσιο της επιτήρησης μετά το τέλος του προγράμματος και των καθιερωμένων και ειδικών πλαισίων εποπτείας της Ε.Ε. και της ευρωζώνης αντίστοιχα.

Μοσκοβισί: Η Κύπρος επιστρέφει στην ανάπτυξη
Έπειτα από τρία χρόνια σε μνημόνιο, η Κύπρος επιστρέφει σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης νωρίτερα από τις προβλέψεις και είναι πλέον δυνατότερη, δήλωσε ο επίτροπος Οικονομίας Πιερ Μοσκοβισί προσερχόμενος στη συνεδρίαση των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης στις Βρυξέλλες, θέλοντας να δώσει πανηγυρικό τόνο στην έξοδο της Κύπρου από το μνημόνιο.

«Τρία χρόνια δουλείας», έγραψε στο Twitter ο Νίκος Αναστασιάδης για την έξοδο της Κύπρου από το μνημόνιο
Ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, σε ανάρτησή του για την ολοκλήρωση του προγράμματος σχολίασε πως αυτό ήταν το «τελευταίο μνημονιακό Eurogroup» για την Κύπρο, αλλά προχώρησε σε γλωσσικό ολίσθημα όταν αναφέρθηκε στα τρία χρόνια δουλειάς της χώρας του…

«Το τελευταίο μνημονιακό Eurogroup για την Κύπρο. Τρία χρόνια δουλείας και συνέπειας. Συνεχίζουμε με σοβαρότητα», έγραψε ο Νίκος Αναστασιάδης, κάνοντας αναπαραγωγή του μηνύματος του υπουργού Οικονομικών της χώρας, Χάρη Γεωργιάδη, ο οποίος έγραψε: «Η Κύπρος εκτός Μνημονίου. Συνεχίζουμε την προσπάθεια με σοβαρότητα, μακριά από λαϊκισμούς και λάθη του παρελθόντος».