Οι τράπεζες μπροστά σε τέταρτη ανακεφαλαιοποίηση

Tην περασμένη Παρασκευή, τελευταία εργάσιμη ημέρα του Σεπτεμβρίου, οι τράπεζες κατέθεσαν στον SSM, όπως είχαν υποχρέωση, τα αναθεωρημένα πλάνα για τη μείωση των κόκκινων δανείων. Βάσει των αναθεωρημένων στόχων για το 2019 και των νέων στόχων για την περίοδο 2020-2021 και με βασικά όπλα τις πωλήσεις δανείων και τους πλειστηριασμούς, δεσμεύτηκαν ότι θα απαλλαγούν από περίπου 50 δισ. ευρώ προβληματικά δάνεια. Πρόκειται για έναν ακόμη εξαιρετικά δύσκολο στόχο που καλούνται να υλοποιήσουν οι τράπεζες.

Η απομόχλευση των χαρτοφυλακίων τους επηρεάζει τα κεφάλαιά τους, φέρνοντας πιο κοντά το ενδεχόμενο 4ης ανακεφαλαιοποίησης στο α' εξάμηνο του 2019.

Με τις πόρτες των αγορών κλειστές, τα έσοδα σε πίεση, την απομόχλευση των χαρτοφυλακίων να θέτει σε αμφιβολία την κεφαλαιακή επάρκεια και τα αδύναμα αποτελέσματα, τα ξένα χαρτοφυλάκια ξεπουλάνε τις τραπεζικές μετοχές. Οι τράπεζες ως το τέλος του 2021 πρέπει να μειώσουν στα 35-40 δισ. ευρώ το ύψος των προβληματικών δανείων, από τα περίπου 90 δισ. που είναι σήμερα.

Η μείωση κατά 50 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τα πλάνα που υπέβαλαν στον SSM, θα επιτευχθεί με πωλήσεις ή τιτλοποιήσεις περίπου 25 δισ. δανείων, με ρευστοποιήσεις -δηλαδή πλειστηριασμούς ή άλλες νομικές ενέργειες- άλλων 15 δισ. ευρώ, ενώ τα υπόλοιπα 10 δισ. θα «ιαθούν» με ρυθμίσεις, αναδιαρθρώσεις κ.λπ.

Με τους νέους στόχους το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων στην Πειραιώς πρέπει στο τέλος του 2021 να υποχωρήσει στο επίπεδο του 23%, στην Alpha στο 20%, στην Εθνική στο 20% και στη Εurobank στο 17%. Αυτό σημαίνει ότι η μείωση σε σχέση με τα σημερινά δεδομένα θα είναι της τάξης του 40%-50%. Δεδομένου ότι οι τράπεζες έχουν μπει στον σκληρό πυρήνα των κόκκινων δανείων, ήδη έχουν δρομολογηθεί οι πρώτες τιτλοποιήσεις μη εξυπηρετούμενων στεγαστικών δανείων, ενώ με καταιγιστικούς ρυθμούς θα κινηθούν το επόμενο διάστημα και οι πλειστηριασμοί ακινήτων.

Εδώ και σχεδόν δύο μήνες οι τράπεζες έχουν κατέβει από το όριο των 150.000 ευρώ και ανεβάζουν στην ηλεκτρονική πλατφόρμα πλειστηριασμούς κατοικιών αξίας πολύ κάτω των 100.000 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι το διάστημα Φεβρουαρίου - Μαρτίου, όπου κατά τα φαινόμενα η προεκλογική αντιπαράθεση θα κορυφώνεται, η πλειοψηφία των πλειστηριασμών θα επικεντρώνεται στη λεγόμενη «λαϊκή κατοικία», δηλαδή σε σπίτια των 80.000 ευρώ ή και ακόμα χαμηλότερης αξίας.

Κι ενώ η μείωση των κόκκινων δανείων ανάγεται πλέον στο κρισιμότερο ζήτημα για τις ελληνικές τράπεζες, ταυτόχρονα επιστρέφουν οι επιφυλάξεις για την κεφαλαιακή επάρκεια του συστήματος από την πλευρά των ξένων επενδυτών. Η αμφιβολία για το αν οι ελληνικές τράπεζες θα καταφέρουν να βγουν κεφαλαιακά αλώβητες από τη δοκιμασία των κόκκινων δανείων αποτυπώθηκε το τελευταίο διάστημα στις συνεχείς πιέσεις των μετοχών τους στο Χρηματιστήριο, αλλά και στο αρνητικό κλίμα που συνάντησαν οι εκπρόσωποί τους τόσο στο roadshow του Χ.Α. όσο και στο συνέδριο της Merrill Lynch/BofA στο Λονδίνο.

Τα αποτελέσματα του δευτέρου τριμήνου είχαν μεν το θετικό στοιχείο της μείωσης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, αλλά ταυτόχρονα έφεραν στην επιφάνεια τις αδύναμες τάσεις στα έσοδα από χορηγήσεις καθώς συνεχίζεται η απομόχλευση ισολογισμού.

Η εικόνα αυτή κάνει τους διεθνείς επενδυτές πιο επιφυλακτικούς για το ενδεχόμενο οι τράπεζες να οδηγηθούν σε αυξήσεις κεφαλαίου μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2019. Ολες οι τράπεζες, περισσότερο ή λιγότερο, παρουσίασαν υποχώρηση στα έσοδά τους, ενώ εντύπωση προκάλεσε η μεγάλη πτώση σε εκείνα της Εθνικής, που ήταν της τάξης του 25%. Τα επόμενα τρίμηνα είναι κρίσιμα γιατί αν φανεί ότι δεν αναστρέφεται η πτωτική τάση στα έσοδα, οι τράπεζες είναι ζήτημα χρόνου να παρουσιάσουν ζημίες. Λόγω της αναβαλλόμενης φορολογίας, αν βγάλουν και φέτος ζημίες, θα υποχρεωθούν τους πρώτους μήνες του 2019 σε αυξήσεις κεφαλαίου υπέρ του Δημοσίου.

Η πίεση στα έσοδα προκαλεί συναγερμό στους διεθνείς επενδυτές και θέτει σε αμφισβήτηση τη μελλοντική πορεία των τραπεζών. Εχουν έλλειμμα προβλέψεων σε σχέση με τα προβληματικά δάνεια, καθώς φτάνουν περίπου το 50% της αξίας του προβληματικού χαρτοφυλακίου. Το έλλειμμα δεν θεωρείται εκτός ελέγχου επειδή το τραπεζικό σύστημα παρουσιάζει κάθε χρόνο έσοδα προ προβλέψεων περίπου 4 δισ., τα οποία μαζί με τα καλύμματα των δανείων επέτρεπαν στις τράπεζες να καλύπτουν σταδιακά τη διαφορά.

Αν το μαξιλάρι αυτό συρρικνωθεί, οι επενδυτές θα αμφισβητήσουν το απόθεμα προβλέψεων. Ταυτόχρονα όλες οι τράπεζες παρουσίασαν μείωση των κεφαλαίων τους, με την Πειραιώς να φτάνει σε χαμηλό που προσεγγίζει επικίνδυνα τα ελάχιστα εποπτικά όρια. Επιπλέον, τα αποτελέσματα εξαμήνου βοηθήθηκαν και από χαμηλές προβλέψεις, με εξαίρεση την Alpha Bank που έλαβε προβλέψεις ύψους 650 εκατ. ευρώ.

Τα ανησυχητικά μηνύματα που εκπέμφθηκαν με τα αποτελέσματα εξαμήνου αθροίζονται από τους επενδυτές με την κακή ποιότητα κεφαλαίων. Υπενθυμίζεται ότι τα ενσώματα αγαθά (Tangible Book) των τραπεζών είναι 24,5 δισ., ενώ ο αναβαλλόμενος φόρος φτάνει τα 21,08 δισ. και η αναβαλλόμενη φορολογική απαίτηση είναι στην περιοχή των 16 δισ. Παρά τις προσπάθειες των διοικήσεων, η εικόνα της κερδοφορίας το πρώτο εξάμηνο κάθε άλλο παρά ικανοποιητική ήταν.

Τα καθαρά έσοδα από τόκους παρέμειναν στάσιμα, ενώ τα βασικά έσοδα από χορηγήσεις μειώθηκαν λόγω απομόχλευσης, αν και οι τράπεζες αντιστάθμισαν εν μέρει τις επιπτώσεις από τα χαμηλότερα κόστη χρηματοδότησης και τη μείωση του δανεισμού από τον ELA.

Το χειρότερο, όμως, είναι ότι οι πόρτες των αγορών είναι κλειστές για άντληση κεφαλαίων από τις τράπεζες. Οι προσπάθειες που έγιναν έπεσαν στο κενό, καθώς όλες οι επενδυτικές τράπεζες που βολιδοσκοπήθηκαν παρέπεμψαν την όποια συζήτηση μετά τις εκλογές. Οπου, δε, υπήρξε πρόθεση να προχωρήσει κάποια ομολογιακή έκδοση τα επιτόκια που ζητήθηκαν ήταν απαγορευτικά. Σύμφωνα μάλιστα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες, η Πειραιώς εγκατέλειψε συζητήσεις για την έκδοση ομολόγου ΤΙΕR ΙΙ, ύψους 500 εκατ. ευρώ, επειδή ζητήθηκε επιτόκιο 11%.

Bloomberg: Προθεσμία 3 μηνών στην Πειραιώς να ενισχύσει τα κεφάλαιά της
Σύμφωνα πάντως με το Bloomberg, η ΕΚΤ έχει ζητήσει από την Τράπεζα Πειραιώς να αυξήσει τα κεφάλαιά της ως το τέλος της χρονιάς, μία προσπάθεια όμως αρκετά περίπλοκη λόγω της περιορισμένης πρόσβασης της χώρας στις αγορές ομολόγων.

Συγκεκριμένα, η Τράπεζα Πειραιώς πρέπει να αντλήσει περίπου 500 εκατ. ευρώ πουλώντας ομόλογα Tier 2 με βάση ένα σχέδιο που συμφωνήθηκε με τον SSM, όπως λένε δύο πηγές με γνώση του θέματος. Οι ίδιοι ζήτησαν να παραμείνουν ανώνυμοι καθώς το θέμα είναι ιδιωτικό. Εκπρόσωποι από την Τράπεζα Πειραιώς, την ΤτΕ και τον SSM αρνήθηκαν να προβούν σε κάποιο σχόλιο.

Σύμφωνα πάντα με το Bloomberg, οι εποπτικές αρχές δεν έχουν λάβει ακόμα απόφαση για το πώς θα κινηθούν σε περίπτωση που η Πειραιώς δεν αντλήσει τα κεφάλαια φέτος. Μία από τις πηγές λέει ότι ίσως δοθεί στην τράπεζα κάποια ευελιξία σε ό,τι αφορά τον χρόνο λόγω των μη ευνοϊκών συνθηκών στην αγορά ομολόγων.

Η μετοχή της ελληνικής τράπεζας έχει χάσει το 34% της αξίας της, σημειώνοντας απώλειες τριπλάσιες σε σχέση με αυτές του Γενικού Δείκτη του Χρηματιστηρίου Αθηνών.