Ο ρόλος του Αμερικανού πρέσβη: Που το πάει ο Τζέφρι Πάιατ

Δεν τον έχει χαρακτηρίσει κανείς δημόσια «ανθύπατο» - όπως είχε κάνει το 1998 ο τότε πρόεδρος της Βουλής Απόστολος Κακλαμάνης με τον προκάτοχό του Νίκολας Μπερνς. Ωστόσο, δεν είναι υπερβολή ότι ο Τζέφρι Πάιατ έχει αποδειχθεί ο πιο παρεμβατικός πρεσβευτής των ΗΠΑ μετά τον Βοστωνέζο που έδινε το «παρών» στους αγώνες του Παναθηναϊκού. 

Οπως και ο Μπερνς, έτσι και ο Πάιατ είναι, αν όχι πανταχού παρών, σίγουρα ορατός και ηχηρός. Είτε πρόκειται για συμμετοχή σε ποδηλατάδα, σαν τον Ποδηλατικό Γύρο Θυσίας που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα με αφετηρία την Πάτρα και τερματισμό στα Καλάβρυτα. Είτε για δημόσιες δηλώσεις επί θερμών ζητημάτων, όπως έγινε με την ιδιωτικοποίηση του λιμανιού της Θεσσαλονίκης και τις αιχμές που άφησε κατά συγκεκριμένου επιχειρηματία που δραστηριοποιείται στην περιοχή.

Ολα αυτά, σύμφωνα με έμπειρους παρατηρητές των σχέσεων Ελλάδας - ΗΠΑ, δεν εκφράζουν κάποια στροφή της Ουάσιγκτον στον χειρισμό των ελληνικών θεμάτων αλλά είναι «περισσότερο θέμα προφίλ». Ο Πάιατ είναι ένας έμπειρος διπλωμάτης που σκληραγωγήθηκε στην Ουκρανία. 

Ηρθε, άλλωστε, στην Αθήνα από το Κίεβο. «Προστατευόμενος» της υφυπουργού Εξωτερικών Βικτόρια Νιούλαντ - που εθεωρείτο «γεράκι» -, ο Πάιατ αναμενόταν να είναι η εν Αθήναις αιχμή της αντιρωσικής ανασχετικής πολιτικής των ΗΠΑ την οποία θα ακολουθούσε η Χίλαρι Κλίντον ως πρόεδρος. Μόνο που η Κλίντον, που διακρίθηκε ως υπουργός Εξωτερικών επί προεδρίας Ομπάμα, δεν εξελέγη. Και το λιγότερο που μπορεί κανείς να πει είναι ότι ο Ντόναλντ Τραμπ δεν προσήλθε στον Λευκό Οίκο με αντιρωσικές περγαμηνές.

Ανοιχτή γραμμή

Οι εξελίξεις αυτές αποδείχθηκε, βέβαια, πως δεν πτόησαν τον πρεσβευτή. Επί των ημερών του, η γερμανική πρεσβεία έχασε τα πρωτεία που είχε κατακτήσει με την υπαγωγή της χώρας στο καθεστώς των Μνημονίων. Και οι Αμερικανοί βγήκαν από την πολιτική του «no news is good news», την οποία είχαν επιλέξει μετά το 2000 ώστε να ερεθίζουν όσο το δυνατόν λιγότερο το αντιαμερικανικό αίσθημα των Ελλήνων. Σε αυτό συνέβαλε και το γεγονός ότι η Ουάσιγκτον επί Ομπάμα βοηθούσε την Ελλάδα έναντι των άγριων διαθέσεων του Βερολίνου και του ΔΝΤ. Ούτως ή άλλως, ο Mr Ambassador έχει απευθείας γραμμή τόσο με τον Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα όσο και με τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κυριάκο Μητσοτάκη. 

Φαίνεται, δε, ότι ο ίδιος έπαιξε κυρίαρχο ρόλο στην απόφαση της κυβέρνησης να αναβαθμίσει τα F-16, κίνηση που συνδέθηκε με το άνοιγμα της πόρτας του Λευκού Οίκου στον Αλέξη Τσίπρα. Ηταν κάτι που έθεσε προβληματισμούς στην αντιπολίτευση. Από την άλλη όμως, δεν δίστασε και να επιβεβαιώσει στον πρόεδρο της ΝΔ ότι η έρευνα του FBI για τη Novartis δεν αφορούσε πολιτικά πρόσωπα - γεγονός που επαλήθευσε και σε tweet. Ηταν κάτι που δεν ενθουσίασε την κυβέρνηση.

Ελληνοτουρκικά

 Ο Πάιατ είναι ενεργός και στο θερμό μέτωπο των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Στο προσκήνιο χαρακτηριστική είναι η πρόσφατη δήλωσή του ότι Ελλάδα και ΗΠΑ έχουν το ίδιο συμφέρον έναντι της Τουρκίας. Γραμμή που φαίνεται να ακολουθεί και στο παρασκήνιο. Κατά πληροφορίες των «ΝΕΩΝ», μεγάλη είναι η κινητικότητά του στο θέμα των δύο ελλήνων στρατιωτικών που είναι προφυλακισμένοι στην Αδριανούπολη, για την περίπτωση των οποίων επέδειξε από την πρώτη στιγμή διάθεση να βοηθήσει. Ενδεικτική ήταν η κίνησή του, σχεδόν δύο εικοσιτετράωρα μετά τη σύλληψή τους, να μεταβεί στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας όπου συνομίλησε αναλυτικά για το θέμα με τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ, ναύαρχο Ευάγγελο Αποστολάκη.

Η συμβολή του στο συγκεκριμένο πεδίο έχει υπάρξει σημαντική και στο πρόσφατο παρελθόν. Σύμφωνα με υψηλόβαθμες πηγές, χάρη σε εκείνον είχε αποφευχθεί τον χειμώνα του 2017 θερμό επεισόδιο με τους Τούρκους στην περιοχή του Κεντρικού Αιγαίου. Για την ακρίβεια, το βράδυ που εμφανίστηκαν τα πρώτα σημάδια επικίνδυνης κλιμάκωσης της έντασης ήταν εκείνος που ενεργοποίησε τον αμερικανικό δίαυλο στη γείτονα χώρα, με αποτέλεσμα σε «χρόνο dt» να αποκλιμακωθεί μία σχεδόν βέβαιη κρίση. Είναι κι αυτό μέρος της υπερδραστηριότητας του κυρίου Πάιατ.