Άνοια δεν είναι μόνο το Αλτσχάιμερ

Σε τι διαφέρει η άνοια από τη νόσο Αλτσχάιμερ; Το ερώτημα δεν είναι ρητορικό αλλά ουσιαστικό, διότι πολλοί όταν λένε το ένα σκέφτονται το άλλο, παρότι δεν είναι πάντοτε συνώνυμα.

Οπως λέει η νευρολόγος - ψυχίατρος Παρασκευή Σακκά, πρόεδρος της Εταιρείας Νόσου Αλτσχάιμερ και Συναφών Διαταραχών Αθηνών και διευθύντρια του Ιατρείου Μνήμης στο Νοσοκομείο Υγεία, η άνοια είναι ένας γενικός όρος που περιγράφει μια σειρά συμπτωμάτων τα οποία παρουσιάζουν άτομα με νοσήματα που καταστρέφουν τα εγκεφαλικά κύτταρά τους. 

Τα συμπτώματα αυτά είναι απώλεια μνήμης και ακολούθως διαταραχή των υπολοίπων νοητικών λειτουργιών: του λόγου, της προσοχής, της συγκέντρωσης και της κρίσης.

«Αποτέλεσμα αυτής της παθολογικής διεργασίας είναι η σταδιακή και αργή επιδείνωση της ικανότητας του ατόμου να λειτουργεί ικανοποιητικά στην καθημερινή ζωή και τελικά η αποδιοργάνωση της προσωπικότητάς του» εξηγεί.

Ομως η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μια συγκεκριμένη ασθένεια που αποτελεί τη συχνότερη αιτία άνοιας. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι από τους 200.000 Ελληνες που υπολογίζεται ότι έχουν άνοια, μόνο το 55% έως 60% πάσχει από τη νόσο Αλτσχάιμερ.

Οι υπόλοιποι έχουν άλλες μορφές άνοιας, με πιο συχνή (20% των κρουσμάτων) την άνοια αγγειακής αιτιολογίας. Η μορφή αυτή προκαλείται από τη σταδιακή νέκρωση περιοχών του εγκεφάλου εξαιτίας ανεπαρκούς παροχής αίματος που οφείλεται σε εγκεφαλικά επεισόδια. Τα εγκεφαλικά μπορεί να είναι μεγάλα ή μικρά, μεμονωμένα ή πολλαπλά και να γίνουν ή όχι αντιληπτά.

Αλλες μορφές άνοιας οφείλονται σε σπανιότερα αίτια από τα οποία παίρνουν την ονομασία τους: άνοια με σωμάτια Lewy, άνοια της νόσου Πάρκινσον, μετωποκροταφικές άνοιες κ.λπ.

Ωστόσο υπάρχουν και μερικές περιπτώσεις στις οποίες η άνοια εκδηλώνεται ως επακόλουθο υποκείμενου σωματικού νοσήματος, όπως ενδοκρινολογικής ασθένειας (λ.χ. υποθυρεοειδισμός), έλλειψης ορισμένων βιταμινών (λ.χ. της Β12) ή ενός όγκου στον εγκέφαλο. Μπορεί επίσης να είναι συνέπεια της τοξικής δράσης στον εγκέφαλο ουσιών όπως το αλκοόλ ή διαφόρων φαρμάκων (ηρεμιστικά και παλαιά αντικαταθλιπτικά, φάρμακα για τη νόσο Πάρκινσον, ορισμένα αντιυπερτασικά φάρμακα).

«Ακόμα και ψυχικές παθήσεις, όπως η κατάθλιψη και η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή, μπορεί να προκαλέσουν μνημονικές δυσκολίες» λέει η δρ Σακκά. «Επομένως η ανίχνευση τέτοιων περιπτώσεων, “δευτερογενούς ανοϊκής συνδρομής” όπως αποκαλούνται, είναι πολύ σημαντική διότι αντιμετωπίζοντας το υποκείμενο πρόβλημα μπορούμε να θεραπεύσουμε εν μέρει ή εξ ολοκλήρου και την άνοια.

»Έχει συνεπώς ζωτική σημασία η σωστή διάγνωση της άνοιας από τον ειδικό νευρολόγο, διότι αναλόγως με την αιτία θα καθοριστεί και η θεραπεία».

Διαφορετικά συμπτώματα
Μία άλλη διαφορά αφορά τα συμπτώματα των ασθενών, τα οποία παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις αναλόγως με την αιτία της άνοιας, τουλάχιστον κατά την έναρξή της.

Στη νόσο Αλτσχάιμερ, π.χ., στα αρχικά στάδια (ήπια νόσος) ο ασθενής μπορεί να εμφανίζει απώλεια πρόσφατης μνήμης, να δυσκολεύεται να κατονομάσει πρόσωπα και αντικείμενα, να εμφανίζει δυσκολία στη λήψη αποφάσεων, να μην αναπτύσσει πρωτοβουλίες, να μην έχει ενδιαφέρον για τις έως τώρα ασχολίες του και να εμφανίζει συμπτώματα κατάθλιψης και εκνευρισμού.

Αντίστοιχα, «σε περίπτωση αγγειακής άνοιας τα αρχικά συμπτώματα μπορεί είναι κατάθλιψη, απάθεια, επιβράδυνση των νοητικών λειτουργιών, αδυναμία οργάνωσης και εκτέλεσης σύνθετων πράξεων (εκτελεστική δυσλειτουργία), ενώ η απώλεια μνήμης είναι ήπια και δεν είναι η κύρια εκδήλωσή της» λέει η δρ Σακκά. «Επιπλέον, ο ασθενής μπορεί να έχει ασταθή βηματισμό, πτώσεις ή να εμφανίζει απώλεια ούρων».

Αντίθετα, στα προχωρημένα στάδια της νόσου Αλτσχάιμερ και των περισσότερων μορφών άνοιας τα συμπτώματα είναι λίγο ή πολύ τα ίδια γιατί έχουν πλέον καταστραφεί εκτεταμένες περιοχές του εγκεφάλου με διάφορους βέβαια παθογενετικούς μηχανισμούς. 

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι οι ασθενείς έχουν πλήρη έκπτωση μνήμης, δεν αναγνωρίζουν τους συγγενείς, τους φίλους ή οικεία αντικείμενα, η αντίληψη και η έκφραση του λόγου είναι προβληματικές, αδυνατούν να βρουν τον δρόμο τους μέσα στο σπίτι. 

Ως αποτέλεσμα η λειτουργικότητά τους περιορίζεται δραματικά και χάνουν την ικανότητα να αυτοεξυπηρετηθούν. Ετσι γίνονται τελείως εξαρτώμενοι από τα μέλη των οικογενειών τους διότι επιπλέον δυσκολεύονται να περπατήσουν, μπορεί να έχουν ακράτεια ούρων και κοπράνων και να είναι καθηλωμένοι σε αναπηρικό καροτσάκι ή στο κρεβάτι.

Πηγή: tanea.gr