Έρχεται ο «Μεγάλος Αδελφός» στα φάρμακα

Η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ έδωσε την έγκρισή της για την κυκλοφορία του πρώτου ψηφιακού χαπιού, το οποίο διαθέτει ενσωματωμένο ηλεκτρονικό αισθητήρα. Με αυτό τον τρόπο, το ίδιο το φάρμακο «μαρτυράει» στο γιατρό ή στους συγγενείς, κάθε φορά που ο ασθενής δεν το παίρνει λόγω αφηρημάδας ή σκοπιμότητας.

Είναι γνωστό ότι σε όλο τον κόσμο εκατομμύρια ασθενείς δεν παίρνουν τα φάρμακά τους με βάση τη συνταγογράφηση των γιατρών, είτε επειδή είναι αμελείς, είτε επειδή δεν θέλουν να τα πάρουν παρά τις οδηγίες. Εξαιτίας αυτής της πρακτικής, πολλοί ασθενείς δεν θεραπεύονται σωστά, με συνέπεια ή φαρμακευτική θεραπεία τους να παρατείνεται ή τελικά να καθιστά αναγκαία την εισαγωγή τους σε νοσοκομείο. Αυτό σημαίνει τεράστιες περιττές δαπάνες διεθνώς, που επιβαρύνουν τόσο τα δημόσια συστήματα υγείας όσο και τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείς και οι οποίες θα μπορούσαν να αποφευχθούν, αν οι ασθενείς ήσαν συνεπείς.

Το πρώτο εγκεκριμένο ψηφιακό χάπι, σύμφωνα με τους «Τάιμς της Νέας Υόρκης», είναι το αντιψυχωσικό Abilify MyCite, που θα συνταγογραφείται για ασθενείς με σχιζοφρένεια, διπολική διαταραχή και μείζονα κατάθλιψη. Όλες αυτές είναι παθήσεις στις οποίες συχνά ο ασθενής δεν τηρεί σωστά τη φαρμακευτική θεραπεία, είτε επειδή θέλει να αποφύγει τις παρενέργειες των φαρμάκων, είτε επειδή νομίζει ότι είναι υγιέστατος, είτε επειδή απλώς έχει παρανοϊκές σκέψεις ότι ο γιατρός θέλει να του κάνει κακό με τα χάπια.

Το ψηφιακό χάπι δημιουργήθηκε μετά από συνεργασία της φαρμακευτικής εταιρείας Otsuka που κατασκευάζει το ευρέως συνταγογραφούμενο αντιψυχωσικό Abilify (του οποίου πρόσφατα έληξε η πατέντα και άρχισε η χρήση γενόσημων) και της τεχνολογικής εταιρείας Proteus Digital Health που ανέπτυξε τον ενσωματωμένο αισθητήρα, ο οποίος δημιουργεί ένα ηλεκτρικό σήμα, όταν έλθει σε επαφή με τα υγρά του στομάχου.

Μετά από μερικά λεπτά το σήμα ανιχνεύεται από ένα «ηλεκτρονικό τσιρότο», που εφαρμόζεται στα πλευρά του σώματος του ασθενούς και το οποίο πρέπει να αντικαθίσταται κάθε επτά μέρες. Το επίθεμα αυτό μεταβιβάζει μέσω Bluetooth τη μέρα και την ώρα της κατάποσης του χαπιού σε μια εφαρμογή κινητού τηλεφώνου, έτσι ώστε οι γιατροί να έχουν συνεχή εικόνα του κατά πόσο ο ασθενής καταπίνει κανονικά το φάρμακό του.

Το Abilify MyCite θα κυκλοφορήσει εντός του 2018 σε άγνωστη τιμή έως τώρα (το κόστος του ασφαλώς θα επηρεάσει το πόσο ευρέως θα χρησιμοποιηθεί). Οι ασθενείς που θα πάρουν το ψηφιακό χάπι, θα υπογράφουν ένα έγγραφο ότι συναινούν προκειμένου οι γιατροί τους και έως τέσσερα άλλα συγγενικά ή οικεία πρόσωπα να ενημερώνονται με ηλεκτρονικό τρόπο για την μέρα και την ώρα που ο ασθενής καταπίνει το χάπι.

Παρόλο που η χρήση του ψηφιακού χαπιού απαιτεί τη συναίνεση του ασθενούς, ήδη έχουν αρχίσει να εκφράζονται ανησυχίες για εισβολή του «Μεγάλου Αδλεφού» στο χώρο της ιατρικής, για παραβίαση της ιδιωτικότητας των ασθενών και για εξαναγκασμό πάνω τους να παίρνουν φάρμακα που δεν θέλουν. Ακόμη και ο πρόεδρος του Τμήματος Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης δρ Τζέφρι Λίμπερμαν, αφού ανέφερε ότι ο ίδιος και αρκετοί συνάδελφοί του θα ήθελαν να δοκιμάσουν το νέο χάπι, παραδέχθηκε ότι «θυμίζει βιοϊατρικό Μεγάλο Αδελφό».
Ήδη διάφορες εταιρείες αναπτύσσουν παρόμοια «έξυπνα» φάρμακα και άλλες συναφείς ψηφιακές φαρμακευτικές τεχνολογίες, που διασφαλίζουν ότι πράγματι ο ασθενής έβαλε το χάπι στη γλώσσα του και το κατάπιε. Σχετικές δοκιμές γίνονται σε ασθενείς με καρδιοπάθειες, εγκεφαλικά, HIV, διαβήτη κ.α.

Τέτοιες καινοτομίες θεωρούνται πολύ χρήσιμες ιδίως για τους ηλικιωμένους που συχνά ξεχνούν τα χάπια τους, καθώς και για όσους πρέπει να πάρουν πολλά χάπια με συγκεκριμένη σειρά μέσα στη μέρα. Το ερώτημα όμως είναι πώς οι ίδιοι οι ασθενείς θα νιώθουν και πώς μπορεί να αντιδράσουν, γνωρίζοντας ότι το φάρμακο μέσα στο στομάχι τους στέλνει πίσω από την πλάτη τους κρυφά μηνύματα στο γιατρό τους...

ΑΜΠΕ