Κουνούπια και τσιμπούρια απειλούν την υγεία των Ευρωπαίων

Μια νέα μελέτη που παρουσιάστηκε στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Κλινικής Μικροβιολογίας και Μολυσματικών Νόσων στο Άμστερνταμ (13-16 Απριλίου) δείχνει ότι η γεωγραφική περιοχή αερομεταφερόμενων ασθενειών, όπως ο δάγκειος πυρετός, η λεϊσμανίαση και η εγκεφαλίτιδα που προκαλείται από κρότωνες (TBE) επεκτείνεται ραγδαία.

Η κλιματική αλλαγή, η αύξηση της ταξιδιωτικής κίνησης, αλλά και τα ξεσπάσματα τοπικών επιδημιών αναμένεται να επιταθούν στην ευρωπαϊκή ήπειρο τις επόμενες δεκαετίες και όχι μόνο στις εύκρατες χώρες της Μεσογείου.

Ακόμα και μέχρι πρότινος ανεπηρέαστες περιοχές σε υψηλά υψόμετρα, όπως κάποια μέρη στην Βόρεια Ευρώπη, αναμένεται να βρεθούν αντιμέτωπες με ξεσπάσματα επιδημιών αν δεν ληφθούν επαρκή μέτρα επιτήρησης και κοινής αξιολόγησης δεδομένων αλλά και παρακολούθησης των περιβαλλοντικών και κλιματικών παραγόντων κινδύνου που συντελούν στις επιδημίες.

«Η κλιματική αλλαγή δεν είναι ο μόνος ή ο κύριος παράγοντας που συντελεί στην αύξηση των αερομεταφερόμενων ασθενειών στην Ευρώπη αλλά είναι ένας από τους πολλούς παράγοντες που μαζί με την παγκοσμιοποίηση, την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη, την αστικοποίηση και την χρήση όλο και περισσότερης γης θα πρέπει να ελεγχθούν για να περιοριστεί η εισαγωγή και διάδοση των ασθενειών αυτών», ανέφερε ο καθηγητής Jan Semenza από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων στην Στοκχόλμη της Σουηδίας.

«Η σκληρή πραγματικότητα είναι ότι όσο διαρκούν περισσότεροι οι ζεστές περίοδοι του έτους, τόσο μένει ανοιχτό το «παράθυρο» για την πιθανή εξάπλωση των αερομεταφερόμενων ασθενειών και επιδημιών. Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουμε τις τροπικές ασθένειες. Τα ξεσπάσματα του ιού του Δυτικού Νείλου στη Βόρεια Αμερική και την Ιταλία κάτι έχουν να μας διδάξουν», πρόσθεσε ο Δρ. Giovanni Rezza, διευθυντής του Τμήματος Μολυσματικών Νόσων στο Ανώτατο Ινστιτούτο Υγείας στη Ρώμη της Ιταλίας.

Η άνοδος της θερμοκρασίας έχει επιτρέψει σε έντομα, όπως τα κουνούπια, τα τσιμπούρια και οι ψύλλοι να πολλαπλασιάζονται και να προσαρμόζονται σε όλες τις εποχές του έτους και να εισβάλλουν σε νέες περιοχές σε όλη την Ευρώπη, όπως έχει συμβεί με τον δάγκειο πυρετό στη Γαλλία και την Κροατία, την ελονοσία στην Ελλάδα, τον ιό του Δυτικού Νείλου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τον ιό chikungunya στην Ιταλία και τη Γαλλία.

«Αυτό μπορεί να είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου» προειδοποιούν οι ερευνητές προσθέτοντας ότι «η μεσογειακή Ευρώπη είναι τμήμα πια μια ευρύτερης τροπικής περιοχής όπου έντομα, όπως το κουνούπι τίγρης, έχουν ήδη εδραιώσει την παρουσία τους».

Ο ζεστός και υγρός καιρός μπορεί να προσφέρει τις ιδανικές συνθήκες για το ασιατικό κουνούπι τίγρης (Aedes albopictus) ώστε να μεταδώσει ιούς που προκαλούν τον δάγκειο πυρετό, ενώ μπορεί να το βοηθήσουν να επωαστεί και να επεκταθεί σε μεγαλύτερες περιοχές της Ευρώπης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι πρότινος η μετάδοση του δάγκειου πυρετού αφορούσε κυρίως τις τροπικές και υπο-τροπικές περιοχές αφού το κρύο εξόντωνε τα κουνούπια. Αλλά πλέον οι ζεστές περίοδοι του έτους είναι μεγαλύτερες και αυτό δίνει την ευκαιρία στο κουνούπι τίγρης να επιβιώσει και να εξαπλωθεί σε περισσότερες ευρωπαϊκές περιοχές.

Το ευρωπαϊκό κλίμα είναι ήδη κατάλληλο για τη μετάδοση της εγκεφαλίτιδας από κρότωνες (τσιμπούρια) και τη βορρελίωση Λορμε, με 65.000 περιπτώσεις της τελευταίας μόνο μέσα σε έναν χρόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση και 400% αύξηση των κρουσμάτων της εγκεφαλίτιδας από τσιμπούρια στις ευρωπαϊκές ενδημικές περιοχές τα τελευταία 30 χρόνια.

«Στο μέλλον, οι χειμώνες θα είναι όλο και θερμότεροι και τα καλοκαίρια πιο μεγάλα και θερμά δημιουργώντας συνθήκες πιο ευνοϊκές για τα τσιμπούρια αλλά τους πληθυσμούς των ελαφιών που λειτουργούν ως ξενιστές», αναφέρεται στη μελέτη. Μάλιστα τα προγνωστικά μοντέλα των καιρικών αλλαγών δείχνουν ότι μέχρι το 2040-2060 μπορεί να υπάρξει αύξηση 3,8% στην ανάπτυξη του οικοτόπου του τσιμπουριού Ixodes ricinus στην Ευρώπη, με την Σκανδιναβία να κινδυνεύει περισσότερο.

Επιπλέον, οι βελτιωμένες κλιματικές συνθήκες για τις αμμοθίνες – ο κύριος φορέας της λεϊσμανίασης – θα μπορούσαν να επεκτείνουν τη γεωγραφική τους εξάπλωση στα νότια τμήματα του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας και της Γερμανίας μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 2060.

«Δεδομένης της διαρκής εξάπλωσης των κουνουπιών και άλλων εντόμων-φορέων ασθενειών στην Ευρώπη, πρέπει να παρεμβαίνουμε εγκαίρως ώστε να αποτρέπονται οι επιδημίες. Οι δημόσιοι φορείς υγείας πρέπει να βελτιώσουν τα προγράμματα επιτήρησης, να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση του κοινού και των επαγγελματιών υγείας και να υιοθετήσουν καινοτόμες στρατηγικές ελέγχου», κατέληξε ο καθηγητής Semenza.