Λιγότεροι θάνατοι από εγκεφαλικά στην Ευρώπη - Αυξάνεται η θνησιμότητα στην Ελλάδα

Οι θάνατοι από εγκεφαλικά εμφανίζουν γενικά μείωση διαχρονικά στην Ευρώπη, όμως σε μερικές χώρες τα τελευταία χρόνια υπάρχει στασιμότητα ή αύξηση - και η Ελλάδα είναι ανάμεσα σε αυτές, καθώς στη χώρα μας παρατηρείται αύξηση τόσο των θανατηφόρων ισχαιμικών όσο και των αιμορραγικών εγκεφαλικών, ιδίως στους άνδρες, σύμφωνα με μια νέα ευρωπαϊκή επιστημονική μελέτη.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή επιδημιολογίας του βρετανικού Πανεπιστημίου του Μπαθ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "European Heart Journal" της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Καρδιολογίας, ανέλυσαν στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, τα οποία αφορούσαν εγκεφαλικά κατά την περίοδο 1980-2016. Τα εγκεφαλικά είναι η δεύτερη αιτία θανάτου στην Ευρώπη μετά την καρδιοπάθεια, ευθυνόμενα για το 9% περίπου των θανάτων των ανδρών και το 12% των γυναικών κάθε χρόνο. Σε 33 χώρες -και στην Ελλάδα- καταγράφεται σημαντική μείωση μεταξύ 1980-2016 στη θνησιμότητα και των δύο φύλων τόσο από ισχαιμικό όσο και από αιμορραγικό εγκεφαλικό.

Η νέα μελέτη δείχνει ότι το ποσοστό των θανάτων λόγω εγκεφαλικού είναι μεγαλύτερο στις γυναίκες. Όμως στην πραγματικότητα η θνησιμότητα από εγκεφαλικά (αν ληφθούν υπόψη οι διαφορές του μεγέθους πληθυσμού ανάμεσα στα δύο φύλα και οι διαφορές στην ηλικιακή κατανομή των δύο φύλων) είναι μεγαλύτερη στους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες σε όλες τις χώρες. Τα λιγότερα θανατηφόρα εγκεφαλικά στην Ευρώπη στους άνδρες συμβαίνουν στη Γαλλία (49 ανά 100.000 κατοίκους) και τα περισσότερα στη Βουλγαρία (391 ανά 100.000). Στις γυναίκες η Γαλλία έχει πάλι τα λιγότερα θανατηφόρα (41 ανά 100.000), ενώ η Ελλάδα έχει τα περισσότερα στη Δυτική Ευρώπη (112 ανά 100.000) και η Βουλγαρία τα περισσότερα σε δυτική, κεντρική και ανατολική Ευρώπη (301 ανά 100.000).

- Ελλάδα

Η Ελλάδα είναι ανάμεσα στις επτά ευρωπαϊκές χώρες όπου η μείωση της θνησιμότητας από εγκεφαλικά στους άνδρες εμφανίζει μικρότερη βελτίωση τα τελευταία χρόνια σε σχέση με το απώτερο παρελθόν.

Σύμφωνα με την μελέτη, τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχει σημαντική αύξηση θανατηφόρων ισχαιμικών και αιμορραγικών εγκεφαλικών στους άνδρες στην Ελλάδα, καθώς επίσης ισχαιμικών (αλλά όχι αιμορραγικών) εγκεφαλικών στις γυναίκες. Επίσης στη χώρα μας σημειώνεται ακόμη πιο μεγάλη αύξηση των περιστατικών υπο-αραχνοειδούς (ενδοκρανιακής) αιμορραγίας, όπου η αιμορραγία συμβαίνει όχι στον ίδιο τον εγκέφαλο, αλλά μεταξύ εγκεφάλου και της περιβάλλουσας μεμβράνης.

Αναλυτικότερα, όσον αφορά τα κάθε είδους θανατηφόρα περιστατικά λόγω αγγειακών εγκεφαλικών νόσων (ισχαιμικά-αιμορραγικά-υποαραχνοειδή κ.α.), στην Ελλάδα μεταξύ 1980-2012 η μέση ετήσια θνησιμότητα ήταν 203 θάνατοι ανά 100.000 στους άνδρες και 136 ανά 100.000 γυναίκες. Η μέση ετήσια μείωση των θανάτων μεταξύ 1980-2016 ήταν 2,7% στους άνδρες και 3% στις γυναίκες.

Όμως, από την άλλη, τα τελευταία χρόνια η κατάσταση στην Ελλάδα εμφανίζει επιδείνωση. Οι θάνατοι από ισχαιμικά εγκεφαλικά στους άνδρες εμφάνισαν μέση ετήσια μείωση 10,7% μεταξύ 1980-1992 και 21,9% μεταξύ 1992-2002, αλλά την περίοδο 2011-2015 υπήρξε ετήσια αύξηση 37,4%. Στις γυναίκες υπήρχε ετήσια μείωση 10,9% στα θανατηφόρα ισχαιμικά εγκεφαλικά μεταξύ 1980-1992, αλλά αύξηση 20% μεταξύ 2010-2015.

Οι θάνατοι από αιμορραγικά εγκεφαλικά στους άνδρες στη χώρα μας μειώνονταν με ετήσιο ρυθμό 7,8% την περίοδο 1980-89 και 8,6% μεταξύ 1992-1995, αλλά μεταξύ 2005-2010 αυξήθηκαν με ρυθμό 3,8% και μεταξύ 2010-2015 η ετήσια αύξηση έφθασε το 6%. Αντίστοιχα στις γυναίκες, η ετήσια μείωση 9,5% κατά την περίοδο 1980-89 υποχώρησε μόλις στο -0,3% κατά την περίοδο 1995-2015.

Πιο έντονη είναι η διαφορά στην Ελλάδα στα περιστατικά υπο-αραχνοειδούς (ενδοκρανιακής) αιμορραγίας. Ενώ μεταξύ 2003-2008 μειώνονταν τα θανατηφόρα περιστατικά στους άνδρες με ετήσιο ρυθμό 34,3%, μεταξύ 2008-2015 αυξήθηκαν με ρυθμό 40,7%. Στις Ελληνίδες η ετήσια μείωση 1,1% την περίοδο 2000-2004 μετατράπηκε σε αύξηση 41,2% την περίοδο 2008-2015.

Η ανάπτυξη καλύτερων φαρμάκων, η βελτίωση των χειρουργικών τεχνικών και η καλύτερη πρόληψη (διακοπή καπνίσματος, αποφυγή αλκοόλ, υγιεινή διατροφή, σωματική άσκηση) έχουν βοηθήσει να μειωθούν τα εγκεφαλικά, ιδίως τα θανατηφόρα, σε πολλές χώρες. Από την άλλη, η αυξανόμενη παχυσαρκία, η επιμονή στο κάπνισμα, ο διαβήτης, η υψηλή χοληστερίνη κ.α. είναι ανάμεσα στους παράγοντες που «φρενάρουν» τη μείωση των εγκεφαλικών σε ορισμένες χώρες (συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας).