Παιδική παχυσαρκία στην Ελλάδα, ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα

Πάνω από το 34% των παιδιών του δημοτικού και γυμνασίου έχουν βάρος υψηλότερο του φυσιολογικού και χαρακτηρίζονται υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Με άλλα λόγια, ένα στα τρία ελληνόπουλα έχει πρόβλημα με το βάρος του.

Αυτό το πολλαπλώς ανησυχητικό γεγονός επισημαίνει η κα Βίλμα Καραγιάννη, αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τομέα Μαθημάτων Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, που συμμετείχε στην διοργάνωση ημερίδας με θέμα «Παιδική παχυσαρκία, φυσική δραστηριότητα, διατροφή» στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής.

Συνοψίζοντας τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στην ημερίδα η κα Βίλμα Καραγιάννη ανέφερε επίσης πως παρόλον ότι το πλεόνασμα κιλών δεν κάνει διακρίσεις, η πλειονότητα των παχύσαρκων παιδιών προέρχεται από τα χαμηλότερα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής, στην καθημερινότητα, στην εργασία, στην εκπαίδευση, στη διαχείριση του ελεύθερου χρόνου κ.λπ. εντείνουν το πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας. Ένα πρόβλημα το οποίο απαιτεί ιδιαίτερη, άμεση και σοβαρή αντιμετώπιση.

Τις γενικότερες και σύνθετες δραματικές επιπτώσεις της παχυσαρκίας στα παιδιά αλλά και τις αναγκαίες παρεμβάσεις για την αντιμετώπισή της ως μείζον πρόβλημα σωματικής και ψυχοσυναισθηματικής υγείας ανέδειξαν οι ειδικοί κατά τη διάρκεια της ημερίδας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής. Η εικόνα που αποτυπώνεται σε σχέση με το πρόβλημα, είναι ότι η παιδική παχυσαρκία τείνει να λάβει διαστάσεις επιδημίας στην Ελλάδα, επηρεάζοντας τα παιδιά ανεξάρτητα από ηλικία, φύλο, κοινωνική, οικονομική, οικογενειακή κατάσταση και απασχολώντας ιδιαιτέρως τους επιστήμονες ως προς την εξάπλωση αλλά και την ανάσχεσή της.

Τι διαπίστωσαν οι ειδικοί επιστήμονες
Η παχυσαρκία δεν έχει σύνορα γεωγραφικά και πληθυσμιακά: σε όλες τις περιφέρειες της χώρας το ποσοστό παχυσαρκίας είναι σημαντικό, με το αποκορύφωμά του να εντοπίζεται στην ηλικιακή ομάδα μαθητών Δ- ΣΤ Δημοτικού, όπου φθάνει το 36,5%.

Τα αγόρια κατέχουν αρνητική πρωτιά στα περιττά κιλά: παρουσιάζουν σε μεγαλύτερο ποσοστό παχυσαρκία σε σχέση με τα κορίτσια. Το ποσοστό ανά φύλο διαφοροποιείται σε 35,7 % στα αγόρια και 33,15% στα κορίτσια.

Οι αγροτικές περιοχές παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας (36,4%) σε σχέση με τις αστικές (33,4%) και τις ημιαστικές (34,2%).

Η εικόνα του παχύσαρκου παιδιού έχει τεράστιο αντίκτυπο στην κοινωνική του ζωή και στην ψυχοσυναισθηματική του ανάπτυξη ήδη από την προσχολική ηλικία. Η συστηματική φυσική δραστηριότητα, που αποτελεί έναν από τους κυριότερους προστατευτικούς παράγοντες έναντι της παχυσαρκίας, παρουσιάζει σημαντικότατη μείωση μεταξύ Δημοτικών (62,3%) και Γυμνασίων (44,6%), κυρίως στα χαμηλότερα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα.

Τα παιδιά με υψηλό κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο συμμετέχουν κατά 84% παραπάνω σε οργανωμένη φυσική δραστηριότητα από τα υπόλοιπα.

Το οικογενειακό περιβάλλον και η από κοινού συμπεριφορά των γονιών σε θέματα υγιεινής διατροφής και φυσικής δραστηριότητας των παιδιών τους παίζει τεράστιο ρόλο στην υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής.

Οι υποδομές και ο εξοπλισμός στα περισσότερα σχολεία της επικράτειας είναι παλαιός και φθαρμένος, ο περιβάλλων χώρος χαμηλής ποιότητας. Η μέση βαθμολογία που συγκέντρωσε ο εξοπλισμός με βάση κριτήρια ειδικών επιστημόνων ήταν μικρότερη του 5 με άριστα το 10, όπως και η βαθμολογία του περιβάλλοντος χώρου
Η ανεπάρκεια εξοπλισμού είναι περισσότερο εμφανής στις αγροτικές περιοχές όπου παρατηρούνται και τα υψηλότερα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας/υπερβαρότητας. 

Στα σχολεία κυρίως των αγροτικών περιοχών το μάθημα φυσικής αγωγής διδάσκεται ελλιπώς, συχνά δε καταστρατηγούνται βασικοί κανόνες για το μάθημα φυσικής αγωγής, όπως πχ η κατάλληλη ένδυση.

Η απουσία σχολικών φυλάκων δημιουργεί προβλήματα στη φυσική άσκηση καθώς μόνο ένα 12% των σχολείων μπορεί να λειτουργήσει εκτός σχολικού ωραρίου.

Πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί η παχυσαρκία
Σύμφωνα με τους επιστήμονες της ημερίδας, απαιτείται ένα ολοκληρωμένο σχέδιο-πρόγραμμα από το Υπουργείο που θα συμβάλλει στην ενημέρωση/ευαισθητοποίηση των εμπλεκόμενων φορέων και στην κάλυψη των ελλείψεων. Η αγωγή υγείας, πρέπει να θεωρείται βασικός άξονας στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Το όλο σύστημα διοίκησης της εκπαίδευσης οφείλει να ελέγχει αποτελεσματικά την πλήρη κάλυψη του άξονα αγωγής υγείας τυπικά και ουσιαστικά. Απαραίτητη είναι η συνεργασία με δήμους αθλητικούς συλλόγους της περιοχής που θα διαθέτουν τις εγκαταστάσεις τους για κάποιες ώρες την εβδομάδα και η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου στο σχολείο με τη βοήθεια των αντίστοιχων υπηρεσιών (περιβάλλοντος, πρασίνου κ.λ.π του Δήμου και των περιφερειών). Πρέπει να προσμετρηθεί και το σημαντικό κοινωνικό τους όφελος που προκύπτει από την αποφυγή της πρόωρης θνησιμότητας και νοσηρότητας των ελληνόπουλων.