Ροχαλητό: Τι το προκαλεί και πως θεραπεύεται

Το ροχαλητό δεν είναι καθόλου ευχάριστο ούτε γι’ αυτούς που ροχαλίζουν ούτε, κυρίως, γι’ αυτούς που είναι υποχρεωμένοι να το υποστούν. Όμως, το επίμονο ροχαλητό είναι κάτι περισσότερο από απλή ενόχληση. Εκτός του ότι μπορεί να δημιουργήσει εντάσεις ακόμη και μεταξύ γειτόνων, ευθύνεται για διάφορα ιατρικά προβλήματα.
Παλιά υπήρχε η πεποίθηση ότι το ροχαλητό είναι κάτι αθώο και ότι δεν απαιτεί ιατρική θεραπεία. Ο μύθος όμως αυτός ήταν αποτέλεσμα άγνοιας για τις αιτίες και τις συνέπειες που έχει το ροχαλητό. Σήμερα ξέρουμε ότι τα άτομα που ροχαλίζουν, αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν υπέρταση.
Το ροχαλητό συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για έμφραγμα(καρδιακή προβολή) και εγκεφαλικό ενώ τελευταία βρέθηκε ότι αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο καθώς μειώνει την πρόσληψη οξυγόνου. Μάλιστα οι έγκυες γυναίκες που ροχαλίζουν μπορεί να βλάπτουν την ανάπτυξη του εμβρύου. Επιπλέον, γυναίκες που αρχίζουν να ροχαλίζουν κατά την εγκυμοσύνη έχουν διπλάσιο κίνδυνο για υψηλή αρτηριακή πίεση. Οι έρευνες που έγιναν σε 189 εγκύους από την έκτη ως την εικοστή εβδομάδα της εγκυμοσύνης, αποκάλυψαν πως είχαν κατά 14.3% πιο αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν διαβήτη κύησης σε σχέση με τις εγκύους που δεν ροχάλιζαν κατά την εγκυμοσύνη.
Γι’ αυτούς τους λόγους, το ροχαλητό θεωρείται πάθηση. Το ροχαλητό και η άπνοια ύπνου (υπνική άπνοια) στερούν τον εγκέφαλο από το οξυγόνο που χρειάζεται για να λειτουργεί σωστά. Αυτή η έλλειψη οξυγόνου μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή εγκεφαλικών κυττάρων. Τέλος, έχει παρατηρηθεί ότι περισσότερο από το 25% των ατόμων που ροχαλίζουν έντονα δεν κάνουν σεξ. Για όλους αυτούς του λόγους επιβάλλεται η αντιμετώπιση του ροχαλητού.
Το ροχαλητό εμφανίζεται σε ποσοστό τουλάχιστον 90% των ατόμων με άπνοια ύπνου (υπνική άπνοια), αλλά δεν πρόκειται για την ίδια πάθηση. Η αναπνοή στο ροχαλητό πραγματοποιείται από το ανοιχτό στόμα και από τη μύτη χωρίς επεισόδια άπνοιας (σύντομες διακοπές αναπνοής) ή υποαερισμό (ρηχή αναπνοή). Το πολύ δυνατό και επίμονο ροχαλητό μπορεί να οδηγήσει σε πολλαπλές αφυπνίσεις (αϋπνία κατά τη διάρκεια της νύχτας) και να κατακερματίσει τον ύπνο. Και οι δύο αυτές διαταραχές που συμβαίνουν στον ύπνο μπορούν να επιφέρουν υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Το ροχαλητό εμφανίζεται συχνότερα στους άνδρες, ιδίως στους υπέρβαρους, και χειροτερεύει με την πάροδο της ηλικίας. Περίπου το 45% των ανδρών και 25% των γυναικών ροχαλίζουν σε καθημερινή βάση. Το 80% ροχαλίζει μόνο περιστασιακά. Στο παρελθόν το ροχαλητό δεν θεωρούνταν τίποτε άλλο παρά μία ακουστική ενόχληση που κρατούσε ξύπνιο το σύντροφό μας. Σήμερα όμως έχει γίνει γνωστό πως μπορεί να εξελιχθεί σε σύνδρομο του ανώτερου αναπνευστικού και να προκαλέσει άπνοια ύπνου (υπνική άπνοια). Γι’ αυτό εάν γνωρίζεται ότι ροχαλίζετε για αρκετό καιρό θα πρέπει να επισκεφτείτε κάποιον ειδικό ο οποίος θα σας δώσεις λύσεις στο πρόβλημα. Διότι είναι περισσότερο δικό σας πρόβλημα, παρά αυτού που βρίσκεται δίπλα σας στο κρεβάτι.
Αιτίες
Ως ροχαλητό ορίζεται το είδος της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου, που συνοδεύεται από τραχείς ή βραχνούς ήχους. Αυτοί οι ήχοι προκαλούνται από τη δόνηση της υπερώας στο πίσω μέρος του λαιμού.
Το ροχαλητο προκαλείται όταν η ροή του αέρα από τη μύτη ή από το στόμα στους πνεύμονες διακόπτεται κατά τη διάρκεια του ύπνου. Αυτό μπορεί να συμβεί επειδή έχει «βουλώσει» η μύτη ή επειδή υπάρχει κάποιο λειτουργικό πρόβλημα στο στόμα ή το λαιμό.
Διάφορες καταστάσεις μπορούν να συμβάλλουν σε στένεμα των αεραγωγών, όπως σκολίωση του διαφράγματος, ρινικοί πολύποδες, υπερτροφικές ρινικές κόγχες, αλλεργική ρινίτιδα, υπερτροφία των αμυγδαλών, μεγάλη σταφυλή και χαλαροί ιστοί στον φάρυγγα, τα κρεατάκια στα παιδιά και πολλές άλλες συμπεριλαμβανομένης και της παχυσαρκίας, η οποία συμφορεί και συμπιέζει τις αεροφόρες οδούς.
Όσο πιο στενός ο αεραγωγός τόσο πιο δυνατό το ροχαλητό.  Όταν αναπνέετε κατά τη διάρκεια του ύπνου, ο αέρας εισέρχεται από τη μύτη ή το στόμα και περνά ανάμεσα από τη μαλακή υπερώα στους πνεύμονες. Το πίσω μέρος του στόματος όπου η γλώσσα και το ανώτερο τμήμα του λαιμού ενώνεται με τη μαλακή υπερώα και τη σταφύλη δονείται. Εάν η περιοχή αυτή δονείται αρκετά ο αεραγωγός αυτό στενεύει ή κλείνει. Ο στενός αεραγωγός εμποδίζει την ομαλή διέλευση του αέρα και προκαλεί την υπερώα και τη σταφύλη να δονούνται και να χτυπάνε στο πίσω μέρος του λαιμού, οπότε και ακούγεται αυτός ο θόρυβος που ονομάζουμε ροχαλητό. Οι αμυγδαλές ή κάποιο άλλοι αδένες που βρίσκονται σε εκείνο το σημείο μπορούν επίσης να δονούνται και να επιδεινώνουν την κατάσταση.
Το ροχαλητό στα παιδιά, όταν είναι  συνεχές  και επίμονο,  μπορεί να είναι  αιτία σοβαρών προβλημάτων όπως η  νυκτερινή ενούρηση, οι μαθησιακές δυσκολίες στο σχολείο  και οι διαταραχές συμπεριφοράς. Υπολογίζεται ότι το 12-13% των παιδιών ηλικίας 1-9 ετών ροχαλίζει σχεδόν καθημερινά ή το λιγότερο 3-4  βραδιές την εβδομάδα και το 2-3% από αυτά πάσχουν από  άπνοια ύπνου. Ο θόρυβος του ροχαλητού είναι τόσο έντονος που γίνεται  αντιληπτός από τους γονείς. Ευκαιριακό, προσωρινό ροχαλητο μπορεί να παρουσιάσουν όλα τα παιδιά, μετά από κρυολογήματα, φλεγμονές ή αλλεργικές παθήσεις της μύτης και του στοματοφάρυγγα, χωρίς όμως αυτό να αποτελεί  ιδιαίτερο  πρόβλημα. Για το ροχαλητό των παιδιών συνήθως αιτίες είναι τα κρεατάκια και οι αμυγδαλές (υπερτροφία των αδενοειδών εκβλαστήσεων). Ενδέχεται, επίσης, να οφείλεται σε ανατομικά προβλήματα, όπως η στενή μύτη και το στραβό διάφραγμα, ενώ σε σπάνιες περιπτώσεις ορισμένα μεταβολικά νοσήματα συμβάλλουν στην πάχυνση του φάρυγγα, με αποτέλεσμα να στενεύει ο αεραγωγός και να προκαλείται ροχαλητό.
Παράγοντες που επιδεινώνουν το ροχαλητό
Φύλλο: Οι άνδρες ροχαλίζουν περισσότερο από ότι οι γυναίκες.
Ηλικία: το ροχαλητό είναι πιο κοινό σε άτομα μέσης ηλικίας και η συχνότητά του αυξάνει στις ηλικίες 50 έως 60 ετών.
Κληρονομικότητα: το ροχαλητό ίσως είναι και οικογενειακή υπόθεση.
Αύξηση βάρους ή υπέρβαρα άτομα. Η παχυσαρκία αποτελεί ίσως την κυριότερη αιτία εμφάνισης του ροχαλητού. Τα άτομα με υπερβολικό βάρος έχουν ογκώδεις ιστούς στην περιοχή του λαιμού, φαινόμενο που εμποδίζει τη φυσιολογική ροή του αέρα, προκαλεί δονήσεις στο εσωτερικό του στόματος και ευνοεί τον υπερβολικό θόρυβο.
Το κάπνισμα προκαλεί ή και επιδεινώνει αρκετά την κατάσταση.
Η λήψη αλκοόλ και ηρεμιστικών και αντι-ισταμινικών φαρμάκων.
Χρόνια αποφρακτική ρινίτιδα η οποία προκαλείται από κρυώματα ή αλλεργίες
Ανωμαλίες στην κατασκευή της μύτης.
Κρυολογήματα κατά τα οποία πρήζονται αμυγδαλές και γενικά η περιοχή του στόματος και του λαιμού.
Ανατομικές ανωμαλίες, που μπορεί να προκαλούν ή να επιδεινώσουν το ροχαλητό, συμπεριλαμβανομένων των αδενοειδών εκβλαστήσεων (κρεατάκια), των αμυγδαλών, των προβλημάτων στο σαγόνι και της ρινικής συμφόρησης.
Στραβό ρινικό διάφραγμα.
Συμβουλές για μείωση της έντασης του ροχαλητού 
Ο τρόπος ζωής επηρεάζει το ροχαλητό. Συνεπώς η αλλαγή του τρόπου ζωής μπορεί να ελαττώσει το βαθμό και την ένταση του ροχαλητού. Αυτές οι αλλαγές περιλαμβάνουν την απώλεια βάρους (αν είστε υπέρβαρος ή παχύσαρκος), τη συνήθεια να μην κοιμάστε ανάσκελα, την αποφυγή του αλκοόλ πριν από την ώρα του ύπνου, τη διακοπή του καπνίσματος και την αντιμετώπιση της ρινικής συμφόρησης. Να αποφεύγεται τη χρήση αλκοόλ και φαρμάκων που ελαττώνουν την αναπνοή όπως υπνωτικά και ηρεμιστικά. Πιο αναλυτικά:
Κατανάλωση φαγητού σε λογικές ποσότητες και ποτέ δύο με τρεις ώρες πριν τον ύπνο.
Άσκηση, ακόμη και ελαφράς μορφής. Η τόνωση των μυϊκών ομάδων βελτιώνει μεταξύ άλλων και το αναπνευστικό σύστημα, ελαττώνοντας σημαντικά τις πιθανότητες εμφάνισης ροχαλητού και άπνοιας. Κάντε ακόμη και σκοινάκι μέσα στο σπίτι, η βαράκια.
Διατηρήσει σωματικού βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα.
Προσέλευση για ύπνο κάθε βράδυ την ίδια ώρα. Προσπαθήστε να μπείτε σε πρόγραμμα.
Ύπνος σε πλάγια στάση και όχι ανάσκελα. Όταν κοιμάστε ανάσκελα η σιαγόνα ανοίγει και ευνοεί το ροχαλητό.
Κόψτε το κάπνισμα. Αυτό μειώνει τις πιθανότητες δημιουργίας φλεγμονής στους αεραγωγούς.
Ανυψώστε το άνω μέρος του κρεβατιού σας, εκεί που βάζετε το κεφάλι σας, κατά 12 εκατοστά: Η ανύψωση αυτή υποβοηθά την ευκολότερη ροή του αέρα δια μέσου των αναπνευστικών οδών της μύτης και του λάρυγγα. Μπορείτε να κάνετε την ανύψωση αυτή χρησιμοποιώντας μαξιλάρια ή ακόμη με ειδικό μηχανισμό που έχουν κάποια κρεβάτια.
Αποφύγετε την υπερκόπωση: Φροντίστε να κοιμηθείτε νιώθοντας ελαφρώς κουρασμένοι αλλά όχι εξαντλημένοι, ώστε να εξασφαλίσετε αδιάκοπο ύπνο. Αν αυτό καταστεί απαραίτητο αποφύγετε τη μεσημεριανή κατάκλιση και μην πίνεται πολύ νερό τις βραδινές ώρες ώστε να κοιμηθείτε συνεχώς ευκολότερα.
Εξασφαλίστε ικανοποιητική υγρασία στο δωμάτιο: στην Ελλάδα γενικά έχουμε υγρό κλίμα, ωστόσο οι συσκευές θέρμανσης και ψύξης (καλοριφέρ, air-condition) ξηραίνουν τον αέρα. Ο ξηρός αέρας προκαλεί περισσότερες συσπάσεις του λάρυγγα και άρα θορυβώδες ροχαλητό. Το χειμώνα φροντίστε να τοποθετήστε πάνω στα σώματα θέρμανσης μπολ με νερό, τα οποία θα ανεβάσουν την υγρασία στο δωμάτιο.
Οποιαδήποτε αναπνευστικά προβλήματα πρέπει να εξετάζονται από ειδικό (ΩΡΛ, πνευμονολόγο) διότι και αυτά με τη σειρά τους μπορεί να προκαλέσουν ροχαλητό.
Αποφεύγετε φάρμακα όπως τα ηρεμιστικά, τα υπνωτικά και τα αντισταμινικά πριν τον ύπνο: Τα φάρμακα αυτά, επειδή χαλαρώνουν πολύ τους μυς, μπορούν να μειώνουν τους μυϊκούς τόνους στις διόδους του αέρα της αναπνοής, προκαλώντας έτσι ροχαλητό.
Αντιμετώπιση με συσκευές
Υπάρχουν συσκευές που μπορούν να βοηθήσουν κάποιον να σταματήσει να ροχαλίζει. Οι νάρθηκες επανατοποθέτησης της κάτω γνάθου (MRS) είναι μάλλον η καλύτερη διαθέσιμη λύση για την αντιμετώπιση του απλού ροχαλητού και της ήπιας άπνοιας ύπνου. Έχουν σχήμα παρόμοιο με εκείνο των προστατευτικών των ούλων και φοριούνται στα δόντια τη νύχτα, κατά τη διάρκεια του ύπνου. Στην ουσία, πιέζουν την κάτω γνάθο προς τα μπροστά, ανοίγοντας έτσι τον αεραγωγό στο πίσω μέρος του λαιμού. Ονομάζονται, επίσης, και μηχανήματα ανύψωσης της άνω γνάθου (MAD). Οι νάρθηκες επανατοποθέτησης της γνάθου πρέπει να κατασκευάζονται από οδοντίατρο, ορθοδοντικό ή προσθετολόγο.
Άλλες συσκευές είναι οι εξωτερικές κολλητικές ταινίες ρινικής διαστολής (ENDS) που υποτίθεται ότι μπορούν να προσφέρουν λύσεις. Ωστόσο, από εκτενείς δοκιμές που έχουν πραγματοποιηθεί, δεν έχουν προκύψει πειστικά στοιχεία ότι επιφέρουν σημαντική βελτίωση στο ροχαλητό. Οι στοματικοί προστατευτικοί νάρθηκες που αγοράζονται χωρίς συνταγή γιατρού, είναι γενικά άχρηστοι. Για τους συντρόφους που ενοχλούνται από το ροχαλητό, οι ωτοασπίδες ή ο ύπνος σε άλλο δωμάτιο μπορούν να βοηθήσουν στις ακραίες περιπτώσεις του εξαιρετικά ενοχλητικού ροχαλητού. Η συσκευή CPAP που χρησιμοποιείται στην άπνοια ύπνου μπορεί, επίσης, να φανεί χρήσιμη.
Χειρουργική θεραπεία
Σε περίπτωση που όλα αυτά αποτύχουν τότε μπορεί να χρειαστείτε μικροχειρουργείο ή χειρουργείο. Ο γιατρός θα σας ενημερώσει για το αν χρειάζεται χειρουργική αντιμετώπιση. Στο μικροχειρουργείο γίνεται προσπάθεια επίλυσης του προβλήματος με καυτηριασμό στις κόγχες. Πρόκειται για μικρά όργανα που βρίσκονται στη μύτη και μπορεί να έχουν μεγαλώσει τόσο πολύ (υπερτροφούν) που πιέζουν το διαχωριστικό των ρουθουνιών (ρινικό διάφραγμα), το στραβώνουν και δεν περνά η σωστή ποσότητα αέρα. Αυτό αποτελεί μία από τις συχνότερες λύσεις. Άλλη λύση είναι η αφαίρεση αμυγδαλών όταν αυτές είναι η αιτία. Μπορεί επίσης το ροχαλητό να έχει ως αιτίες τα κρεατάκια ή τους πολύποδες αν υπάρχουν στη μύτη.
Αν εξετάζετε την εγχείρηση ως λύση για το ροχαλητό σας, πρέπει να επισκεφτείτε μία ομάδα ειδικών για αξιολόγηση όσον αφορά τις αιτίες. Υπάρχουν διάφορες τεχνικές για τη χειρουργική αντιμετώπιση του ροχαλητού, αλλά πρέπει να ξέρετε ότι, γενικά, τα ποσοστά επιτυχίας είναι χαμηλά και κυμαίνονται μεταξύ 20-50% το πολύ, ύστερα από 6 χρόνια. Να θυμάστε ότι μερικές τεχνικές δεν έχουν υποβληθεί ποτέ σε κλινικές μελέτες, συνεπώς απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή.
Κανονική χειρουργική επέμβαση, εφόσον έχουμε και νάρκωση, εφαρμόζεται για να διορθωθεί ένα στραβό ρινικό διάφραγμα που παρεμποδίζει τη φυσιολογική ροή του αέρα. Αυτή επέμβαση γίνεται σήμερα σχεδόν αναίμακτα με χρήση laser (λέιζερ). Άλλες επεμβάσεις είναι η  σταφυλο-υπερώιο-φαρρυγοπλαστική (αφαιρεί τους περισσευούμενους ιστούς ανοίγοντας τους αεραγωγούς), η υπερωϊο-πλαστική με ραδιοσυχνότητες (χρησιμοποιεί ηλεκτρικό ρεύμα για να μικρύνει και σκληρύνει την άνω υπερώα και τη σταφύλη με αποτέλεσμα να δονούνται λιγότερο κατά τη διαδικασία της αναπνοής), η ρινοπλαστική όπου έχουμε διάνοιξη των δύο αεραγωγών και γίνεται όταν υπάρχουν κατασκευαστικές ανωμαλίες στη μύτη.

πηγή: healthyliving.gr