Τι κάνεις όταν ο άνθρωπος που αγαπάς έχει μανιοκατάθλιψη;

Η εποχή του χρόνου όπου όλα τα ανθοπωλεία και τα εμπορικά κέντρα προσπαθούν να μας πείσουν ότι ο καλύτερος τρόπος να δείξουμε την αγάπη μας είναι με ένα μπουκέτο κόκκινα τριαντάφυλλα. Ή με κάποιο αρκουδάκι που κραδαίνει ένα κόκκινο τριαντάφυλλο και αν του πατήσεις μια καρδούλα στην κοιλίτσα του, το τριαντάφυλλο κουνιέται (οποιαδήποτε ομοιότητα με πρόσωπα ή αρκουδάκια είναι καθαρά συμπτωματική).

Ή, τέλος πάντων, αν δεν είμαστε πια 19, με ακριβά κοσμήματα και ρομαντικά δείπνα για δύο. Σίγουρα δεν είναι κακό να θέλεις να καλομάθεις τον άνθρωπο που αγαπάς – αν το σκεφτείτε, όμως, η μέρα του Αγίου Βαλεντίνου κάνει κάτι παραπάνω απ’ αυτό. Μας προτρέπει να κάνουμε βαρύγδουπες δηλώσεις, γκράντε χειρονομίες, ατελείωτο σεξ και αλόγιστα έξοδα: να γίνουμε λιγάκι «τρελοί» για να δείξουμε την αγάπη μας. Είναι συναρπαστικό σίγουρα. Κυρίως γιατί είναι μόνο για μία μέρα.

Φανταστείτε, όμως, να μην ήταν μόνο για μία μέρα. Φανταστείτε να ζούσατε έτσι, ανεξέλεγκτα, δραματικά, εξουθενωτικά, για βδομάδες ή και για μήνες. Για το 1% του πληθυσμού που ζει με διπολική διαταραχή, κάπως έτσι μοιάζει ένα επεισόδιο μανίας: σαν Αγίου Βαλεντίνου που είναι ταυτόχρονα και Καρναβάλι και Χριστούγεννα.

Ξοδεύουμε χρήματα που δεν έχουμε σε πράγματα που δεν χρειαζόμαστε για να εντυπωσιάσουμε αυτούς που αγαπάμε. Εχουμε εκρήξεις συναισθημάτων που δεν μπορούμε να ελέγξουμε και κάνουμε δηλώσεις που δεν μπορούμε να πάρουμε πίσω. Ολες μας οι αισθήσεις είναι οξυμένες.

Πεινάμε συνέχεια ή δεν πεινάμε καθόλου. Δεν χρειαζόμαστε ύπνο, αλλά θέλουμε να χορεύουμε/κάνουμε σεξ ή γυμναστική όλη νύχτα. Τώρα που το σκέφτομαι είναι κάπως σαν να είμαστε λυκάνθρωποι. Ή βρικόλακες. Ή ένα περίεργο υβρίδιο των δύο. Και, ναι, μπορούμε να γίνουμε βίαιοι απέναντι στους άλλους ή/και απέναντι στον εαυτό μας.

Αν, όμως, μας έμαθαν κάτι όλες αυτές οι ταινίες και σειρές με πρωταγωνιστές λυκάνθρωπους, βρικόλακες ή περίεργα υβρίδια των δύο είναι ότι η αγάπη μπορεί όντως να τιθασεύσει το τέρας που κρύβουμε μέσα μας. Οχι να το θεραπεύσει, αλλά να το κάνει χορτοφάγο – ίσως και να το κάνει να λαμπυρίζει στο φως.

Αυτό το άρθρο είναι για όλους εσάς που ο άνθρωπός σας (ή ο εν δυνάμει άνθρωπος σας ή το νέο σας φλερτ) ζει με μανιοκατάθλιψη. Είναι μια μικρή λίστα από πράγματα που μπορείτε να κάνετε και από αυτά που καλύτερα να μην κάνετε, για να βοηθήσετε. Είναι, επίσης, μια μικρή λίστα από πράγματα που θα ήθελα να είχαν κάνει κάποιοι από τους παρτενέρ μου στο παρελθόν και από πράγματα που κάποιοι άλλοι, ευτυχώς, έκαναν. Χάρη στους δεύτερους, είμαι ακόμα εδώ και σας γράφω αυτές τις γραμμές. Και ενίοτε λαμπυρίζω στο φως.

Μάθετε να διαχωρίζετε τον άνθρωπο απ’ την ασθένεια

Καμιά φορά θυμώνουμε. Ή φωνάζουμε ή κλαίμε ή μας πιάνει νευρικό γέλιο. Ή, αν βλέπουμε την τελευταία σεζόν «Black Mirror», όλα τα παραπάνω μαζί. Και αυτό δεν είναι απαραίτητα ένδειξη ότι κάτι πάει στραβά. Το να ρωτάτε έναν μανιοκαταθλιπτικό αν έχει επεισόδιο μανίας ή κατάθλιψης κάθε φορά που εκφράζει κάποιο συναίσθημα κάπως πιο έντονα, είναι σαν να ρωτάτε μια γυναίκα αν έχει περίοδο επειδή σας έβαλε τις φωνές: εκνευριστικό, άβολο και οριακά επικίνδυνο. Ο καθένας μας είναι διαφορετικός – και το να μάθετε να αναγνωρίζετε το baseline του χαρακτήρα μας και ποιες είναι οι «κανονικές» μας αντιδράσεις αξίζει τον κόπο. Αν μη τι άλλο, είναι χρήσιμο να ξέρετε πότε φταίει το «Black Mirror» και πότε όντως κάτι πάει στραβά.

Ζητήστε μας να κάνουμε πράγματα για σας

Αν έχετε διαβάσει ως εδώ, σημαίνει πως: α) είστε βασικά καλός άνθρωπος και β) έχετε ένα κάποιο σύνδρομο σωτήρα. Δεν σας αδικώ. Οταν ο άνθρωπος που αγαπάμε κινδυνεύει από το οτιδήποτε, είτε αυτό είναι δράκοι στο Westeros είτε δράκοι που κόβουν βόλτες μέσα στο κεφάλι του, το πρώτο μας ένστικτο είναι να προσπαθήσουμε να τον σώσουμε. Αν, όμως, μόνο ο ένας σώζει τον άλλον συνέχεια, από ένα σημείο και μετά η σχέση αρχίζει να μοιάζει λιγότερο με σχέση και περισσότερο με ανθρωπιστική αποστολή. Με το να μας δείξετε ότι χρειάζεστε τη βοήθεια μας, ότι έχετε ανάγκη να κάνουμε πράγματα για σας επαναφέρετε την ισορροπία δυνάμεων και μας κάνετε να νιώθουμε φυσιολογικοί. Σημαντικοί. Εως και λιγουλάκι super heroes.

…Αλλά όχι όταν είμαστε εν μέσω καταθλιπτικού επεισοδίου

Η φάση «Άγιος Βαλεντίνος/Καρναβάλι/Χριστούγεννα» που περιγράψαμε πιο πάνω; Ναι, αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος. Η άλλη όψη λέγεται καταθλιπτικό επεισόδιο και μοιάζει κάπως σαν να σου επιτίθενται διαρκώς οι Dementors στο «Harry Potter» – δεν περνάει δηλαδή με ξόρκια και σοκολάτα. Στα χειρότερά μας μπορούμε να μείνουμε μέρες ή και βδομάδες κουλουριασμένοι στο κρεβάτι, στον καναπέ, στο πάτωμα, κάτω απ’ το τραπέζι της κουζίνας ή οπουδήποτε μπορούμε να φτάσουμε καταναλώνοντας τη λιγότερη δυνατή ενέργεια. Το σώμα μας πονάει σαν να τρέχουμε μαραθώνιο, όλα ζυγίζουν 10 φορές περισσότερο απ’ το κανονικό λες και κάποιος πείραξε τη βαρύτητα του πλανήτη και, τέλος πάντων, όχι, δεν μπορούμε να έρθουμε μαζί σας σ’ εκείνο το πάρτυ όσο και αν πιστεύετε πως θα κάνει καλό στη διάθεσή μας. Θα ζητούσατε από κάποιον με σπασμένο πόδι να έρθει μαζί σας για ορειβασία; Μάλλον όχι. Θα κουλουριαζόσασταν μαζί του στον καναπέ/πάτωμα/τραπέζι κουζίνας με πατατάκια και παγωτό; Ελπίζω πως ναι. Οταν είμαστε στα χειρότερά μας, το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε για μας είναι να θυμάστε ότι η μανιοκατάθλιψη είναι μια πραγματική ασθένεια που χρειάζεται πραγματικές ιατροφαρμακευτικές μεθόδους αντιμετώπισης. Δεν θα περάσει αν «το πάρουμε απόφαση και σηκωθούμε απ’ το κρεβάτι». Κυρίως γιατί το να πάρουμε οποιαδήποτε απόφαση αυτή τη στιγμή είναι εξίσου αδύνατο με το να πάμε για ορειβασία με σπασμένο πόδι.

Ενημερωθείτε όσο μπορείτε

Νιώθω την ανάγκη κάπου εδώ να κάνω ένα disclaimer: όχι, δεν περιμένουμε από εσάς να γίνετε οι νοσοκόμοι μας. Δεν είναι δουλειά σας να μας σώσετε, να μας θεραπεύσετε, να τσεκάρετε το στόμα μας για να δείτε αν πήραμε τα χαπάκια μας ή αν τα κρύβουμε κάτω απ’ τη γλώσσα μας όπως στις ταινίες. Οσο είστε μαζί μας, όμως, είναι χρήσιμο να ξέρετε κάποια βασικά πράγματα για την υγεία μας γιατί, δυστυχώς ή ευτυχώς, μπορεί να χρειαστεί – ακριβώς όπως μπορεί να χρειαζόταν αν είχαμε διαβήτη, υπέρταση ή θανατηφόρα αλλεργία στα φιστίκια.

Είναι λοιπόν χρήσιμο να ξέρετε αν παίρνουμε φαρμακευτική αγωγή, ποια είναι αυτή, αν μας παρακολουθεί κάποιος γιατρός και αν γενικά είμαστε διατεθειμένοι να σας μιλάμε ανοιχτά για όλα τα παραπάνω. Σίγουρα, τέτοιες συζητήσεις δεν είναι σέξι – και σίγουρα δεν μπορείτε να τις κάνετε στο πρώτο ή ακόμα και στο δεύτερο ραντεβού. Αν, όμως, σκοπεύετε να μείνετε καιρό μαζί μας, τότε θα πρέπει να τις κάνετε αργά ή γρήγορα γιατί το να ξέρετε τις σωστές απαντήσεις μπορεί κυριολεκτικά να είναι ζήτημα ζωής και θανάτου. No pressure.

Μείνετε όσο αντέχετε

Αυτό είναι το πιο σημαντικό απ’ όλα: θέλουμε να είστε μαζί μας επειδή θέλετε να είστε μαζί μας (imagine that, σχεδόν σαν να είμαστε κανονικοί άνθρωποι). Οχι επειδή φοβάστε πως αν μας χωρίσετε θα χειροτερέψουμε. Πιστέψτε με, ένα από τα πιο ζόρικα θέματα που αντιμετωπίζουμε σε όλη μας τη ζωή, κυρίως στις φάσεις όπου η διπολική μας διαταραχή υποτροπιάζει και κάνουμε επεισόδια, είναι η αίσθηση ότι γινόμαστε βάρος στους δικούς μας ανθρώπους.

Προτιμάμε να μείνουμε μόνοι παρά να νιώθουμε πως κάνουμε δυστυχισμένους τους ανθρώπους που αγαπάμε – θα σας το δείξουμε πολλές φορές και όχι πάντα με τον πιο κομψό τρόπο. Οσο άδικο είναι να χωρίσετε κάποιον απλώς και μόνο επειδή ανακαλύψατε ότι έχει διπολική διαταραχή και δεν θέλετε να το περάσετε όλο αυτό τόσο άδικο είναι να μη χωρίσετε κάποιον απλώς και μόνο επειδή ανακαλύψατε πως έχει διπολική διαταραχή.

Η τελευταία μου μακροχρόνια σχέση έμεινε μαζί μου στα χειρότερά μου και με χώρισε όταν άρχισε να βλέπει πως συνέρχομαι. Τον ευγνωμονώ και του χρωστάω τη ζωή μου – αλλά πραγματικά λυπάμαι που ένιωθε παγιδευμένος στον ρόλο της πατερίτσας μου. Μη γίνετε η πατερίτσα μας, απλώς περπατήστε δίπλα μας, αν και εφόσον παρ’ όλες τις λακκούβες σας αρέσει η διαδρομή.