Βαλσαμόχορτο ή σπαθόχορτο: Το βοτάνι των πληγών
Το βαλσαμόχορτο παίρνει το όνομα του από το βάλσαμο και σημαίνει χόρτο που γιατρεύει. Αποκαλείται το βοτάνι των πληγών, επειδή γιατρεύει τις πληγές του σώματος και της ψυχής!
Προσωπικά το σπαθόχορτο με έχει βοηθήσει πολύ σε αϋπνίες που είχα κατά καιρούς. Με λίγο μελάκι μέσα, ήταν πραγματικό βάλσαμο τη νύχτα!
Είναι ανθοφόρο φυτό του γένους Υπερικόν, της οικογένειας Υπερικίδες και η επιστημονική του ονομασία είναι Υπερικόν το διάτρητον. Πολλοί το γνωρίζουμε και ως σπαθόχορτο – γιατί στην αρχαιότητα επούλωνε τις πληγές που γινόντουσαν από σπαθιά, κοψοβότανο, προδρόμου βότανο, περίκη, λειχηνόχορτο, χελωνόχορτο.
Που συναντάμε το φυτό;
Το βαλσαμόχορτο φυτρώνει σε όλη την Ελλάδα σε χέρσες και ξηρές τοποθεσίες, σε βουνά και σε μη καλλιεργούμενα χωράφια, φτωχά έως μέτριας γονιμότητας. Φυτρώνουν περίπου 15 είδη που ανήκουν στο ίδιο γένος. Επιπλέον, καλλιεργείται στη Β. Αμερική και σε χώρες της κεντρικής και Α. Ευρώπης.
Ήξερες ότι;
Το βαλσαμόχορτο σε μολυσμένο έδαφος ή ατμόσφαιρα, συγκεντρώνει πολλά βαρέα μέταλλα (Hg, Ni, Cd, Gr, Pd), πράγμα που σημαίνει ότι η συλλογή των αυτοφυών πρέπει να αποφεύγεται από μολυσμένες περιοχές, όπως είναι οι άκρες των εθνικών οδών των υψηλών ταχυτήτων.
Ιστορία & Παράδοση
Στην Αρχαία Ελλάδα, ήταν γνωστό ως «υπερικόν» και δημοφιλές για τις πολλές θεραπευτικές ιδιότητες της δρόγης του. Ο όρος “Υπερικό” αναφέρεται από τον Ευρύφωνα τον Κνίδιο, ο οποίος ήταν γιατρός το 288 π.Χ. Η ονομασία προέρχεται από τις Ελληνικές λέξεις υπέρ (άνωθεν) και εικών (εικόνα).
Σύμφωνα με την παράδοση: κατά τη διάρκεια της ημέρας του Αγίου Ιωάννη, έπρεπε να κρέμονται φυτά επάνω από τις θρησκευτικές εικόνες του σπιτιού, προκειμένου να αποκρουσθεί το κακό. Οι ιππότες του Αγίου Ιωάννου της Ιερουσαλήμ, θεράπευαν με αυτό τις πληγές των τραυματισμένων σταυροφόρων. Και επειδή πίστευαν ότι ξόρκιζε το κακό, υποχρέωναν τους τρελούς, να πίνουν το έγχυμα του.
Την εποχή των Δρυίδων, το σπαθόχορτο θεωρούνταν τόσο ευλογημένο φυτό, που αρκούσε μόνο το άρωμά του για να εκδιώξει τα δαιμονικά πνεύματα
Τα κοκκινόμαυρα στίγματα από τα πέταλα του άνθους συμβολίζουν, σύμφωνα με την παράδοση, το αίμα που έχυσε ο Ιωάννης ο Βαπτιστής κατά τον αποκεφαλισμό του και η διάτρητη επιφάνεια των φύλλων δημιουργήθηκε από τα δάκρυα που χύθηκαν από αυτή την αποτρόπαια πράξη.
Απασχόλησε τη θεραπευτική από την αρχαιότητα, καθώς ο Γαληνός, ο Ιπποκράτης, ο Θεόφραστος, ο Πλίνιος και ο Διοσκουρίδης το αναφέρουν ως διουρητικό, επουλωτικό, εμμηναγωγό και αιμοστατικό βότανο. Τις πολύτιμες ιδιότητες του γνώριζαν επίσης και οι Πέρσες και οι Άραβες.
Διάσημοι βοτανολόγοι, όπως ο Κάλπεπερ και ο Τζέραρντ, υποστηρίζουν ότι αποτελεί πολύτιμη θεραπεία για βαθιές πληγές και ότι δεν υπάρχει καλύτερο φυσικό βάλσαμο για την επούλωση τους. Ενώ, είναι ευεργετικό και κατά των τσιμπημάτων και δαγκωμάτων δηλητηριωδών ζώων.
Χρήσεις & Ιδιότητες
Το βαλσαμόχορτο είναι καθαρά φαρμακευτικό βότανο με αντικαταθλιπτική δράση
Στη λαϊκή ιατρική είναι γνωστό και ως σπαθόλαδο ή βαλσαμέλαιο: η ξηρή δρόγη τοποθετείται σε ελαιόλαδο (ή άλλο φυτικό λάδι), όπου μένει για αρκετό καιρό (40-50-μέρες) ώστε να εκχυλιστούν οι δραστικές ουσίες. Έπειτα χρησιμοποιείται εξωτερικά σε ανθρώπους και ζώα, ως ένα εξαιρετικό επουλωτικό, για την αντιμετώπιση μικρής έκτασης δερματικών φλεγμονών όπως τα ηλιακά εγκάυματα πρώτου βαθμού και οι μικρές πληγές.
Η δρόγη του αποτελείται από τις αποξηραμένες ανθοφόρες κορυφές του και τα φύλλα του. Περιέχει τανίνη, φλαβονοειδή, κόκκινη χρωστική ουσία (υπερικίνη), ρητίνη, πτητικά έλαια, γλυκοσίδες κ.α.
Χρησιμοποιείται στη φαρμακοβιομηχανία για την παρασκευή σκευασμάτων που βοηθούν στην αντιμετώπιση της ήπιας μορφής κατάθλιψης. Αυτό οφείλεται στο ότι το φυτό περιέχει κάποιες βιολογικά δραστικές ουσίες, όπως είναι η υπερικίνη και η ψευδοϋπερικίνη. Είναι γραμμένο στη Γερμανική, τη Γαλλική, τη Ρωσική φαρμακοποιία της Ε.Ε. και άλλων χωρών.
Το αποξηραμένο φυτό για την παρασκευή ροφήματος:
- Χαλαρώνει και ηρεμεί το νευρικό σύστημα και τις ημικρανίες
- Βοηθάει σε προβλήματα αϋπνίας και βελτιώνει του ποιότητα του ύπνου
- Βοηθάει στην αντιμετώπιση της ήπιας κατάθλιψης
- Έχει αντισπασμωδικές ιδιότητες – βοηθάει στην επιληψία
- Λειτουργεί ως διουρητικό
- Έχει ισχυρές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες
Επιστημονικές μελέτες για την κατάθλιψη:
Στην παραδοσιακή ιατρική, το βαλσαμόχορτο χρησιμοποιούνταν συστηματικά για την αντιμετώπιση της γενικότερης πνευματικής εξάντλησης και καταπόνησης. Πλήθος μελετών έχουν υποστηρίξει την αποτελεσματικότητα του, ως τη θεραπεία για την κατάθλιψη, ωστόσο τα αποτελέσματα παραμένουν εμπειρικά καθώς ο μηχανισμός δράσης δεν έχει αποσαφηνιστεί.
Το 1994 στη Γερμανία, συνταγογραφήθηκαν συνταγές για 20 εκατομμύρια ασθενείς. Στις ΗΠΑ, μετά από ένα πρόγραμμα του ABC News τον Ιούνιο του 1997, το βαλσαμόχορτο έγινε το πιο δημοφιλές φυτό – το εναλλακτικό «πρόζακ» (Ladose) – για την ήπια και μέτρια κατάθλιψη. Μόνο στη Μοντάνα των ΗΠΑ καλλιεργούνται σήμερα 500.000 στρέμματα του φυτού.
Μια ανασκόπηση του 2015 κατέληξε στο συμπέρασμα, ότι έχει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα έναντι του εικονικού φαρμάκου, στη θεραπεία της κατάθλιψης και είναι τόσο αποτελεσματικό, όσο οι φαρμακευτικές αγωγές, ενώ έχει λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες. Οι επιστήμονες των μελετών και τα συγκεγχυμένα αποτελέσματα τους, καθιστούν δύσκολο (ακόμα) τον χαρακτηρισμό του βαλσαμόχορτου ως αντικαταθλιπτικό παράγοντα.
Σύμφωνα με το National Center for Complementary and Integrative Health (NCCIH) των National Institutes of Health, το βαλσαμόχορτο «μπορεί να βοηθήσει κάποιους τύπους κατάθλιψης, αν και τα στοιχεία δεν είναι οριστικά». Το NCCIH σημειώνει, ότι ο συνδυασμός του, με ορισμένα συνταγογραφόμενα αντικαταθλιπτικά, μπορεί να οδηγήσει σε «δυνητικά απειλητική για τη ζωή, αύξηση της σεροτονίνης», μια εγκεφαλική χημική ουσία, η οποία στοχεύεται από τα αντικαταθλιπτικά.
Η χρήση του βαλσαμόχορτου ως ρόφημα θα πρέπει να γίνεται με μέτρο και με μεγάλη προσοχή. Δεν πρέπει να χορηγείται ποτέ σε βρέφη και παιδιά.
