Χρονογραφηματα

Οι φαβέλες είναι άγνωστη λέξη για πολλούς. Όχι για τους Βραζιλιάνους όμως. Είναι οι παραγκουπόλεις των φτωχών. Άθλιες γειτονιές που μεγαλώνουν οι επίδοξοι αυριανοί Ρονάλντο ή Πελέ της ποδοσφαιρικής βιομηχανίας. Το παντοδύναμο Google αποφάσισε να τις ... εξαφανίσει από το χάρτη του. Με ένα τεχνολογικό τρυκ μετονόμασε τις περιοχές (τεράστιες εκτάσεις γύρω από κάθε Βραζιλιάνικη πόλη) αυτές σε ... λόφους. Έτσι η Βραζιλία που θα φιγουράρει τις επόμενες μέρες στους τηλεοπτικούς μας δέκτες θα είχε κρύψει την ασχήμια και τη φτώχεια της για χάρη της γιορτής των δισεκατομμυρίων που στήνεται γύρω από το Μουντιάλ.

Όμως ο λαός της Βραζιλίας επιχειρεί να "τραβήξει" την κουρτίνα που κάποιοι άπλωσαν έντεχνα για να κρύψουν την εξαθλίωσή του. Απεργίες οργανώνονται την τελευταία εβδομάδα σε όλα τα μεγάλα συνδικάτα και στο διαδίκτυο το hashtag #NoVoyABrasilPorque («δεν πάω στη Βραζιλία διότι», στα αγγλικά: #NotGoingToBrazil) συγκεντρώνει τις διαμαρτυρίες των χρηστών του twitter, καθώς και οργανισμών για τα ανθρώπινα δικαιώματα ενάντια στο πάρτι αμύθητων ποσών δίπλα στην ανέχεια του λαού της Βραζιλίας. 
Τις επόμενες μέρες -όταν τα πατατάκια θα κάνουν θραύση στη διάρκεια του αγώνα και τα αναψυκτικά ή οι μπύρες θα ξεπουλάνε σε κάθε καφετέρια- ας κάνουμε όλοι μία προσπάθεια να θυμηθούμε ότι δίπλα από τα ακριβοπληρωμένα γήπεδα της Βραζιλίας ζουν 55 εκατομμύρια άνθρωποι κάτω από το όριο της φτώχειας. Και καθώς ως Έλληνες μάθαμε πια τι σημαίνει κρίση και οικονομικό αδιέξοδο, το "δεν πάω Βραζιλία" κατανοούμε πως σημαίνει περισσότερα από όσα λέει. Όταν ένας λαός πορεύεται με κατώτατο μισθό €200, τα δεκάδες δις που σκορπούν οι πολυεθνικές στο Μουντιάλ του θα μπορούσαν κάλλιστα να αλλάξουν το βιωτικό του επίπεδο. Γι' αυτό "Δεν πάω Βραζιλία" ...

Ο Καζαντζάκης έλεγε πως η Κρήτη δεν είναι νησί αλλά ... ήπειρος. Ή Θεριό. Κι έτσι όπως ζει σε υπερθετικό βαθμό τα υπόλοιπα, έζησε και τις κάλπες αυτών των Ευρωεκλογών. Αν υπάρχει ένας τόπος της Ελλάδας που έδωσε  πραγματικά πολλαπλά μηνύματα με τις κάλπες του, αυτός σίγουρα είναι η Κρήτη. Την ώρα που η Ευρώπη ζει την δεύτερη αρπαγή της από εθνικιστές, ναζιστές και ακροδεξιούς, η Κρήτη δείχνει η μόνη που δεν παρασύρεται από το ρεύμα. Και καθώς πολλοί καταπιάνονται με την ερμηνεία του αποτελέσματος αυτές τις μέρες, εμείς απλά θα παραθέσουμε τα στοιχεία:

- Ο ΣΫΡΙΖΑ απέκτησε ένα νέο "κάστρο", καθώς η Κρήτη του έδωσε το δεύτερο μεγάλο ποσοστό του ανά τη χώρα. 32,11% (με μικρή διαφορά πήρε μεγαλύτερο ποσοστό στα Ιόνια νησιά). 
- Συνάμα όμως και η "πράσινη" Ελιά συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ποσοστό της από όλες τις περιφέρειες της χώρας στην Κρήτη, με ποσοστό 11,44%.
- Η ΝΔ σημειώνει το χαμηλότερο πανελλαδικό της αποτέλεσμα, στο νησί μας με  ποσοστό 15,82%. 
- Το Ποτάμι  πήρε διψήφιο ποσοστό στην Κρήτη!, μάλιστα στα Χανιά έφτασε στο 12%! (λόγω καταγωγής Θεοδωράκη)
- Η Χρυσή Αυγή συγκεντρώνει στην Κρήτη το χαμηλότερο ποσοστό της, 4,72 %.
- Τέλος η ΔΗΜΑΡ συγκέντρωσε 0,8 %, από τα χαμηλότερα πανελλαδικά. 
Ελπίζουμε όλοι τους να ερμηνεύσουν το μήνυμα των Κρητικών με ευθυκρισία κι όχι .. υποκρισία.

Μ.Κ.

Πόσο δικαίωμα έχουμε στην μετακίνηση απόψεων; 
Μπορείς σήμερα να στέκεσαι εδώ κι αύριο να βρεθείς παρακάτω; Πολλοί το μέμφονται ως αστάθεια.
Άλλοι έτσι κατανοούν την έννοια της εξέλιξης. 
Μόνο που έχει κόστος να αποδέχεσαι τις λάθος εκτιμήσεις σου. 
Με κίνδυνο κάποτε να φανείς και ανόητος.
 

30 του Απρίλη. Παραμονή της Πρωτομαγιάς. Τελείωνα με τα μαθήματα και άφηνα επίτηδες πάντα ατέλειωτη τη ζωγραφιά στο τετράδιο των καλλιτεχνικών. Ήταν εκείνο που λέγαμε «μισό- μισό». Λευκή σελίδα στο πάνω μέρος για να χωρέσει τις .. καλλιτεχνίες μας και γραμμές από κάτω για να .. ζωγραφίσουμε το κείμενο. Ναι, να ζωγραφίσουμε. Τα κείμενα τότε δεν τα γράφαμε απλά. Βάζαμε όλη μας την τέχνη να σκαλίσουμε γράμματα καλλιγραφικά και επιδέξια. Με «κατσουνάκια» και περικοκλάδες. Να κερδίσουμε δέκα με τόνο.

Κι ανάθεμα κι έμαθα ποτέ να ζωγραφίζω σε κείνο το τετράδιο. Άλλοτε επιστράτευα το ταλέντο της μάνας μου στα σκίτσα, άλλοτε ξεπατίκωνα έτοιμες ζωγραφιές με στυπόχαρτο κι άλλοτε μουτζούρωνα τις δικές μου εμπνεύσεις, που μόνο η .. αφηρημένη τέχνη θα εκτιμούσε. Αλλά μία φορά τα χρόνο το δεκάρι το ‘χα σίγουρο.

Τέντωνα το αυτί όλη μέρα και περίμενα το τηλεφώνημά του. Δύσκολο πράγμα το τηλέφωνο εκείνη την εποχή. Κάναμε αιτήσεις σωρηδόν στον ΟΤΕ, βάζαμε βουλευτές και πολιτικάντηδες να τις προωθήσουν, περιμέναμε χρόνια, ώσπου το χαρτάκι με τον αριθμό πρωτοκόλλου κιτρίνιζε. Aλλά τηλέφωνο βλέπαμε μόνο στο μπακάλικο της γειτονιάς. Μαύρο, αυστηρό και βαλμένο σε περίοπτη θέση: στην είσοδο ακριβώς. Κι όποτε χτυπούσε ο κυρ Παντελής άφηνε τη σέσουλα στο τσουβάλι με τις φακές ή το τεφτέρι που 'γραφε τα βερεσέδια κι έπαιρνε ύφος … Πρέσβη για να πει το πιο μεγαλόπρεπο «παρακαλώ» του.

Στη δεκαετία του 70 για να ‘σαι μπακάλης, δεν έφτανε μόνο να λογαριάζεις σωστά και να τα καταφέρνεις με τις προμήθειες. Έπρεπε να 'χεις και στεντόρεια φωνή. Κι ο κυρ Παντελής είχε. Άφηνε το ακουστικό ανοικτό και έβγαινε στη γωνία να φωνάξει το επίθετο της γειτόνισσας που ζητούσαν στο τηλέφωνο. Κι έπειτα από λίγο κάποια κατέφτανε στο μπακάλικο με την ποδιά της κουζίνας ή την ρόμπα και έπιανε το ακουστικό, κοιτώντας αμήχανα την ομήγυρη.

Παραμονή Πρωτομαγιάς ήξερα πως θα ‘χουμε τηλεφώνημα. Γυρόφερνα στον κήπο, δήθεν παίζοντας, αλλά στην πραγματικότητα, σε ετοιμότητα να τρέξω μόλις ακούσω το κάλεσμα. Κι όταν αυτό ερχόταν έτρεχα αναψοκοκκινισμένη και βούταγα το ακουστικό.

- Θειούλη μου, θα πάμε στα Φιλαδέλφεια έτσι; Το ξέρα πως θα πάμε αύριο μαζί.

Κάτι τέτοια του 'λεγα χωρίς ανάσα και ξεκαρδιζόταν στα γέλια. Μα δεν προλάβαινα ......

Οι στίχοι του Άλκη Αλκαίου κι η μουσική του Θάνου Μικρούτσικου στριφογυρνάνε διαρκώς στις κουβέντες μας τελευταία. Φταίει η Μεσόγειος. Ο τρόπος που κάποιοι πασχίζουν επιπόλαια να τη "λερώσουν". Την Κυριακή η Κρήτη τους είπε στα Σφακιά ένα δεύτερο ΟΧΙ. Είχε προηγηθεί το Αρκάδι. Τι θα ακολουθήσει δεν είναι σαφές. Το μόνο σίγουρο κι αδιαπραγμάτευτο είναι πως εδώ βρέθηκε κάτι πιο μεγάλο από μας, κάτι που επιτέλους μας ενώνει. Η υπόθεση με την ενδεχόμενη μόλυνση της θάλασσάς μας έχει ένα δίλημμα που είναι σαφές: θέλουμε την Μεσόγειο που ξέρουμε; Εκείνη που αιώνες τώρα ανάθρεψε τον πολιτισμό και την κουλτούρα μας; Ή θέλουμε μία "μεταλλαγμένη" από την ανοχή μας δεξαμενή πειραμάτων υδρόλυσης;

Δεν ξέρω πόσοι συνειδητοποιούν τις έννοιες πίσω από τις λέξεις. Λέμε συχνά "η θάλασσά μας"  και το .. ιδιοκτησιακό καθεστώς της φράσης μοιάζει αυτονόητο. Κι είναι αν το καλοσκεφτείς. Είναι η ίδια θάλασσα που έκανε γνωστό τον Μινωϊκό πολιτισμό. Η θάλασσα που έκανε την Κρήτη δύναμη και κόμβο του εμπορίου. Είναι η θάλασσα που ανέδειξε τον τόπο μας σε σταυροδρόμι ιδεών, πολιτισμών, εμπορευμάτων, φιλοσοφικών και καλλιτεχνικών ρευμάτων. Κι αν η Κρήτη κατάφερε να φτιάξει ένα μακραίωνο πολιτισμό που κοινωνούσε τις ιδέες της και την έκανε γνωστή στα πέρατα της γης αιτία ήταν οι θαλασσοπόροι της κι η ναυτοσύνη που ανέπτυξε, λόγω της γεωγραφικής της θέσης και ... της θάλασσας της. 

Στα νεώτερα χρόνια αυτή η ίδια θάλασσα αποδείχτηκε "γέφυρα" για τον Τουρισμό και την βιομηχανία που αναπτύξαμε. Την μόνη ίσως "βαριά βιομηχανία" που θελήσαμε να έχουμε. Κι ο κόσμος που κάθε χρόνο κατά εκατομμύρια συρρέει στην Κρήτη πάλι για τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα έρχεται: δηλαδή την ιστορία, την παράδοση, τον πολιτισμός, τις παραλίες, και το περιβάλλον. Αλλά αν ο τόπος μας ευλογήθηκε από ήλιο και θάλασσα πώς να σταυρώσεις τα χέρια και να περιμένεις στωικά .. να δέσουν τη Μεσόγειο με σκοινιά. 

Μοιάζει οξύμωρο στις μέρες που ο σκυφτούλης και πένητας πλέον ελληνικός λαός μαζεύεται αγχωμένος στη γωνίτσα του, περιμένοντας σιωπηλά τις επόμενες συμφορές μόνο στην Κρήτη χιλιάδες άνθρωποι να παίρνουν λεωφορεία κι αυτοκίνητα για να βρεθούν στο Αρκάδι ή σκάφη και βάρκες για να φτάσουν στα Σφακιά και να φωνάξουν ένα νέο ¨Μολών Λαβέ". Οξύμωρο γιατί δανειστές και τοκογλύφοι έμαθαν πως όσα και να υποστούμε δεν αντιδρούμε πια. Η κρίση δοκίμασε τις δουλειές μας, τα εισοδήματά μας, την ποιότητα της ζωής μας, το άγχος και την ανασφάλειά μας. Εν τούτοις τα κοινωνικά αντανακλαστικά παρέμειναν .. εν υπνώση. 

Αυτό που δεν κατανοούν είναι πως η υπόθεση της Μεσογείου είναι κάτι που ξεπερνά την ταπεινότητα του καθενός μας και τα προβλήματά της. Και σημειολογικά ακόμη είναι η κρυστάλινη και καθαρή εικόνα της που διατρέχει όλες τις μνήμες και την ιστορία του τόπου μας. Από τα δελφίνια που ... κολυμπούν στις τοιχογραφίες της Κνωσού μέχρι τις πανέμορφες παραλίες μας που κοσμούν κάθε σύγχρονη τουριστική μας μπροσούρα. Κι αν η Κρήτη δεν καταφέρει να προστατεύσει την αυταπόδεικτη για αιώνες ασφάλεια και ομορφιά της ....

Ένας καινούργιος κόσμος ανοίγεται μπροστά σου, καθώς ποδηλατείς στην πόλη του Μεγάλου Κάστρου. Η πόλη μπορεί να είναι εντελώς αφιλόξενη για τους ποδηλάτες, δεν έχει παρά ελάχιστες υποδομές με αποτέλεσμα όποιος καβαλά ποδήλατο να θεωρείται τολμηρός και ριψοκίνδυνος, αλλά η αίσθηση της ορθοπεταλιάς και μόνο είναι ικανή να σου φτιάξει τη διάθεση.

Αφού … έστησε ο έρωτας χορό με τον ξανθό Απρίλη, είπα κι εγώ να ξεπορτίσω για να δω αν οι συμπολίτες μου δράττονται της ευκαιρίας να βαδίσουν στα χορευτικά στρατούλια της άνοιξης.

Αφού βγήκα ζωντανή από τους κεντρικούς δρόμους κίνησα κατά το Ενετικό Λιμάνι. Σαν πέρασα την είσοδο με χάιδεψε το θαλασσινό αγέρι που πλήθος κόσμου εκμεταλλευόμενοι την πρόσφατη αλλαγή της ώρας απολάμβαναν ποικιλοτρόπως.

Κάποιοι με φόρμες και αθλητικά έτρεχαν ρυθμικά ιδρώνοντας με επιμονή. Μια παρέα ασπρομάλληδων συζητούσαν για τις επικείμενες εκλογές κάνοντας τον απογευματινό τους περίπατο. Ο μπαμπάς, η μαμά και τα δυο τους παιδάκια, ποδηλατούσαν χαχανίζοντας ενώ ρουφούσαν με λαχτάρα κάθε λεπτό της κοινής τους δραστηριότητας, κάτι που η αδηφάγος καθημερινότητα δεν τους επιτρέπει συχνά. Ένα τσούρμο γυμνασιοκόριτσα μέσα στη ξεγνοιασιά της νιότης τους σιγοτραγουδούσαν χαρωπά το τελευταίο σουξεδάκι, ενώ κάποιες κυρίες με μια σακούλα πασατέμπο τις παρατηρούσαν και μετρούσαν ρυθμικά (τσίκι τσίκι φτου) τα λόγια και τα χρόνια που περάσανε από τότε που εκείνες διασκέδαζαν με τραγούδια από το Νέο Κύμα.